Hiroko Tabuchi, Harry Stevens/ New York Times
Gezegen geçen yıl rekor düzeyde orman kaybı yaşadı, bunun büyük kısmı dünya genelinde çıkan yangınlardan kaynaklandı.
Yalnızca el değmemiş yağmur ormanlarındaki kayıp, 2024’te 6,7 milyon hektara (16,5 milyon dönüm) ulaştı. Bu, 2023’ün neredeyse iki katı. Bu veriler, Maryland Üniversitesi ve Dünya Kaynakları Enstitüsü araştırmacılarının dünya ormanlarının durumuna dair yıllık güncellemesinde açıklandı.
Araştırmacılar, dünyanın her dakika 18 futbol sahası büyüklüğünde ormanlık alanı kaybettiğini tahmin ediyor.
Orman yangınları atmosferi sera gazına boğdu
Kayıtların tutulmaya başlandığı zamandan bu yana ilk kez, yağmur ormanlarının kaybında tarım değil yangınlar başlıca neden oldu ve tüm yıkımın neredeyse yarısını oluşturdu. Araştırmacıların belirttiğine göre bu yangınların 2023’te hava yolculuğunun neden olduğu emisyonların dört katından fazla olan 4,1 gigaton sera gazı saldığı belirtildi.
Yine de tarım, sığır yetiştiriciliği ve diğer nedenlerle yapılan arazi temizliği %14 arttı. Bu, neredeyse son on yılın en keskin artışı.
Maryland Üniversitesi Küresel Arazi Analizi ve Keşif Laboratuvarı eş direktörü Peter Potapov yaptığı açıklamada “Bu eğilim devam ederse, kritik doğal alanlar kalıcı olarak dönüşebilir ve büyük miktarda karbon salarak iklim değişikliğini şiddetlendirerek daha da aşırı yangınlara neden olabilir” dedi.
Ormanlar, iklim değişikliğinin başlıca nedeni olan karbondioksiti depolamak konusunda büyük rol oynuyor. Küresel olarak ormanların, insan faaliyetlerinin neden olduğu karbon emisyonlarının dörtte birinden fazlasını atmosferden emdiği düşünülüyor. Özellikle el değmemiş tropikal ormanlar karbon depolamada son derece etkili.
Güney Amerika'da ormanlık alanlar hızla yok oluyor
En büyük tropikal orman alanına sahip olan Brezilya, 2024’teki tüm tropikal birincil orman kayıplarının %42’sinden sorumlu oldu. Bu kayıpların %66’sı, kayıtlardaki en kötü kuraklığın tetiklediği yangınlardan kaynaklandı. Bu da 2023’e göre altı katın üzerinde bir artış anlamına geliyor.
Komşu ülke Bolivya’da ise orman kaybı neredeyse üç katına çıktı. Tarım için başlatılan küçük çaplı yangınlar, şiddetli kuraklık nedeniyle büyük orman yangınlarına dönüştü.
Kongo ve Kongo Cumhuriyeti de, alışılmadık derecede sıcak ve kuru koşullar nedeniyle kayıtlardaki en yüksek orman kayıplarını yaşadı. Amazon ormanları gibi Kongo Havzası da dünyanın karbonunu tutmada hayati rol oynuyor.
Maryland Üniversitesi laboratuvarındaki araştırmacılar, orman örtüsündeki değişiklikleri izlemek için uydu görüntülerini kullanıyor. Veriler, Dünya Kaynakları Enstitüsü’nün Global Forest Watch platformunda halka açık şekilde sunuluyor.
Orman yangınlarını durdurmak için söz veren ülkeler daha beter halde
2021’de 140’tan fazla ülke, 2030’a kadar küresel orman kaybını durdurma ve tersine çevirme sözü verdi. Ancak araştırmacıların söylediğine göre, en geniş birincil orman alanına sahip 20 ülkeden 17’sinde bugün, anlaşmanın imzalandığı döneme kıyasla daha fazla orman kaybı yaşanıyor.
Bazı ormanlar ise önceki yıllara kıyasla iyileşme gösterdi. Endonezya’daki birincil orman kaybı %11 azaldı; bu, 2021–2023 arasında süren artışı tersine çevirdi. Malezya’da da orman kaybı %13 azaldı. Araştırmacılar, ağaç seyreltme veya kontrollü yangınlar gibi araziyi iyileştirme çabalarının, yaygın kuraklıklara rağmen yangınları kontrol altında tutmaya yardımcı olduğunu belirtti.
Leeds Üniversitesi Yer ve Çevre Okulu’ndan Profesör Dominick Spracklen, raporda görev almamış olsa da verilerin “son derece endişe verici bir durumu” ortaya koyduğunu söyledi.
Spracklen “Geçen yıl, durumun ne kadar tehlikeli hale geldiğini gösterdi” dedi. Spracklen ayrıca, bazı ilerlemelere rağmen hükümetlerin ormansızlaşmayla mücadele taahhütlerinde kayda değer bir ilerleme sağlayamadığını da gösterdiğini belirtti.
Zengin ülkeler ise, tropikal ormanları desteklemek için mali yardım sağlama sözlerini hâlâ yerine getirmiş değil.
© 2025 The New York Times Company
