Brett Sokol / The New York Times
Jean-Michel Basquiat’nın yaşamına ve çalışmasına yönelik süregelen kültürel hayranlık The Gap'te 29,99 dolarlık tişörtlerin hızlı satışlarından, son sanat sergilerindeki kalabalıklardan ve geçen hafta açık artırmada 85 milyon dolara satılan resminden anlaşılıyor.
Artık FBI da Basquiat’nın her şeyine ilgi duyanlar arasında. Federal mahkeme celbine ve durum hakkında bilgisi olan birkaç kişiye göre FBI Sanat Suçu Ekibi, Florida'daki Orlando Sanat Müzesi'nde (OMA) sergilenen, sanatçının olduğu iddia edilen 25 resmin orijinalliğini araştırıyor.
Her şey FedEx kutusuyla başladı
Müze ve sahipleri Kahramanlar ve Canavarlar: Jean-Michel Basquiat sergisindeki resimlerin 2012 yılında Los Angeles'taki bir depodan kurtarıldığını söyledi. Çoğu eser, serginin şubat ayındaki açılışından önce görülmemişti.
The New York Times'taki bir makale daha önce bu eserlerin orijinallikleri hakkında soruları gündeme getirmişti. Haberde danışılan eski Federal Express tasarımcısı, iddia edilen eserlerde Basquiat’nın bir FedEx kutusuna çizim yaptığını belirtmiş, o kutudaki tasarımın sanatçının ölümünden 6 yıl sonra, 1994’te piyasaya sürüldüğünü kaydetmişti.
Müze eserlerin orijinalliğini savunuyor
Tabloların sahipleri ile müzenin direktörü ve CEO'su Aaron De Groft, tabloları doğrulayan sanat dünyası uzmanlarının açıklamalarına atıfta bulunarak, tabloların gerçek Basquiat eserleri olduğunu savunuyor. Müze yönetim kurulu başkanı Cynthia Brumback de De Groft'u kamuoyu önünde destekledi. Resimler, İtalya'daki halka açık sergiler için 30 haziranda müzeden ayrılmaya hazırlanıyor.
Medyaya konuşanlar kovulacak
Özel FBI ajanları, röportajlarında sanat dünyasındaki insanlara ve daha önce eserleri satmaya çalıştıklarını belirten birincil sahiplere odaklandı. De Groft'un medyayla konuşan herkesin kovulacağı konusunda personeli uyardığını iddia eden, bu nedenle anonimlik şartıyla konuşan iki çalışana göre sorgulananlar arasında CEO’nun kendisi de var.
De Groft, herhangi bir FBI sorgulaması veya müzenin personeline verdiği talimatlar hakkındaki yorum taleplerine karşılık vermedi. FBI 27 Temmuz 2021 tarihli mahkeme celbinde "sanatçı Jean-Michel Basquiat’ya ait olduğu iddia edilen" eserlerin hakkında çalışanların, sahiplerin ve uzmanların her türlü iletişimini talep etti. The New York Times’ın incelediği mahkeme celbi, FBI'ın resimlerle ilgili kayıtları da müzenin mütevelli heyetinden talep ettiğini gösteriyor.
Müzenin iddiaları
FBI soruşturma veya süreç hakkında yorum yapmayı reddetti. Ancak davayla bağlantılı bir kişi nisan ayında kendisiyle görüşüldüğünü söyledi. Putnam Güzel Sanatlar ve Antika Değerlemeler'e göre Basquiat resimleri otantik ise yaklaşık 100 milyon dolar değerinde olacak.
FBI soruşturmasının ana odağı veya ajansın kimi hedeflediği net değil. Ancak sahte olduğu bilinen sanat eserinin kasıtlı satışı federal suçtur. De Groft ve 25 tablonun sahipleri, Basquiat’nın bu eserleri 1982 sonlarında Los Angeles'taki sanat satıcısı Larry Gagosian'ın evinin altındaki stüdyoda yaşarken bulduğu karton levhalar üzerine resmettiğini söyledi.
Basquiat’nın eserleri 5 bin dolara rahmetli televizyon senaristi Thad Mumford'a sattığını, sonrasında da bir depoda 30 yıl unutulduğunu iddia ettiler. Gagosian ise “hikayenin senaryosunu pek olası bulmadığını” belirtti. Senaristin koleksiyonu sanat ve antika satıcısı William Force ile emekli satıcı Lee Mangin tarafından yaklaşık 15 bin dolara satın alındı.
Angelina Jolie’nin avukatı da işin içinde
2016 yılında Johnny Depp ve Amber Heard’ün boşanma davasında Heard’ü, Brad Pitt’ten boşanma davasında da Angelina Jolie’yi temsil eden avukat Pierce O’Donnell ise üçüncü sahip. Avukat 25 eserden altısının sahibi ve tuttuğu bir dizi uzman birçoğunun orijinal göründüğünü belirtti.
2012 yılında, Basquiat’nın eserlerinin orijinalliğini teyit eden resmi grup yüksek maliyetler nedeniyle kapandı. Dolayısıyla tabloların müzede sergilenmesi güvenilebilirliğini artırabilir.
İki eski suçlu orijin iddialarının arkasında
Kolluk kuvvetleri kayıtlarının gösterdiğine göre resimlerin kökenlerini belirleyen iki ana kişi de ağır uyuşturucu ticareti nedeniyle hapse girmiş. Force adlı ilk kişi 1973'te William Parks adı altında tutuklandı. Jamaika'dan Miami'ye tekneyle yarım tondan fazla esrar ithal ettiği suçlamalarına itiraz etmedi.
Yetkililer tarafından Leo Mangan olarak da bilinen Mangan, 1979 ve 1991'de federal kokain kaçakçılığı suçlamalarından iki kez mahkum edildi. Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu, 1996 yılında belgelerde sahtecilik yapan bir suç çetesinin parçası olduğunu iddia ederek Mangan’i menkul kıymetler dolandırıcılığından tutukladı.
5 milyonu aşkın yasa dışı sahte hisse senedi çıkararak 8 milyon dolardan fazla gelir kazanmıştı. Mangan mahkum edildi ve menkul kıymet ticaretinden ömür boyu yasaklandı.
Federal Ticaret Komisyonu daha sonra Mangan’in eşi Michelle ile birlikte sahip olduğu borç konsolidasyon şirketlerinde çok sayıda tüketiciyi dolandırmakla suçladı. Çift 2008’de sorumluluk kabul etmeden FTC suçlamalarını halletmek için neredeyse 400 bin dolar ödedi. Avukat O'Donnell’ın da sabıka kaydı var. 2006'da kampanya finansmanı yasalarını ihlallerine itiraz etmedi. 2011'de de bu tür ikinci suçlamayı kabul ederek 60 gün hapis cezasına çarptırıldı.
“Sahiplerin geçmişi eserleri ilgilendirmez”
Leo Mangan'ın avukatı Richard LiPuma resimlerin orijinin şüphesiz olduğunu, sahiplerinin sabıka kayıtlarının bu durumla ilgisi olmadığını söyledi. LiPuma “Sahiplerinin eski yanlışlarına dair 25 ila 40 yıllık kayıtlar, eserleri yansıtmıyor” dedi.
Avukat, müvekkili Mangan'ın FBI ile tam bir işbirliği içinde olduğunu, OMA'dan da aynısını yapmasını istediğini söyledi: "FBI soruşturması, ihbarı takip ederek işini yapan bir devlet kurumundan başka bir şey değil"
Force, yorum talebine yanıt vermedi. O'Donnell e-posta yoluyla "kampanya finansmanı yasalarını ihlal etmekle ilgili kabahatlerim yaklaşık 20 yıl önceydi” dedi ve resimlerin gerçek olduğunu vurguladı. FBI ile tam olarak işbirliği yapmaya istekli olduğunu belirtti.
Yeni sahiplerin iddialarına inanmayanlar var
Mangan bu kış bir röportajda, Force ile resimleri 2012’de satın aldıktan sonra ikisinin öğle yemeği için Los Angeles'ta Mumford ile buluştuğunu söyledi. İddiasına göre Mumford onlara 1982'de Basquiat'tan 25 tablo satın aldığını orada anlatmış. Hatta Mumford o kadar heyecanlanmış ki satın alımının onuruna daktilosunda bir şiir yazmış. Mangan, depodaki 25 eserin izini kaybettiğini söylenen Mumford'un şiiri sakladığını ve toplantıda kendisine verdiğini söyledi.
De Groft, resimlerin özgünlüğünün bir başka kanıtı olarak şiiri müzenin sergisine dahil etti. De Groft bir röportajda “Şiir adeta bir makbuz gibidir. Eserlere, eserlerdeki yazıtlara atıfta bulunur. Zamanı ifade eder” diye konuştu.
Mumford'un birkaç arkadaşı ve akrabası bu iddialara ikna olmaya yakın dahi değil. Mumford, Basquiat’nın eserlerini satın almak şöyle dursun, çağdaş sanata olan ilgisinden hiç bahsetmemiş.
Soruşturmanın anahtarı rahmetli Thad Mumford
Öte yandan, 1980'lerin başında Mumford ile M*A*S*H'de daha sonra da A Different World'de birlikte çalışan televizyon senaristi ve yapımcısı Sheldon Bull'a göre Mumford daktilo kullanmıyormuş. Bull "Thad deftere yazardı. İşe 1970'lerde, bilgisayarlar yokken başladık ve birçok insanın yazdıklarını daktilolara geçiren yardımcıları vardı. 80'lerde bu değişmedi. Thad’in daktiloda tek bir harf yazdığını hiç görmedim, teknofobikti ve bilgisayarı yoktu” diye konuştu.
Birinin sahte olduğu neredeyse kesin
Üstüne, üzerinde açıkça FedEx yazısı görülen, Basquiat’nın boyadığı iddia edilen bir de karton var.
The New York Times'ın danıştığı bağımsız marka uzmanı Lindon Leader'a bu kartonun fotoğrafı gösterildi. Künyedeki yazı tipinin kesinlikle Univers olduğunu, FedEx’in bu yazı fontunu sanatçının ölümünden 6 yıl sonraya, yani 1994’e kadar nakliye malzemelerinde kullanmadığını söyledi.
Bu tabloyla ilgili şüpheler, 30 yıl boyunca birlikte yaratıldığı ve saklandığı söy
lenen diğer 24 tablo hakkındaki şüpheleri de sanat dünyasının gündemine getirdi. De Groft, FedEx’in 1980'ler boyunca nakliye malzemelerinde çeşitli yazı tipleri kullandığını iddia etmek için belirsiz araştırmalara atıfta bulundu.
Ancak yakın tarihli bir röportajda, Leader şirketin yazı tipi ve diğer grafik tasarımları için uzun süredir katı kurallar benimsediğini, dolayısıyla bu fikrin saçma olduğunu söyledi. FedEx yorum talebini karşılıksız bıraktı.
Uzman 9’unun sahte olduğunu söyledi
Benzer şekilde De Groft, geçen hafta FedEx yazı tipi kullanımıyla ilgili iddialarının kaynağı için yorum talebine yanıt vermedi. Ancak el yazısı uzmanı James Blanco'nun 2017’de yaptığı analiz de dahil olmak üzere, sanat eseri sahiplerinin eserlerin özgünlüğünü desteklemek için yürüttüğü birkaç rapora işaret etti.
Ayrıca, küratör Diego Cortez'in bütün resimleri gerçek bir Basquiat olarak ilan eden imzalı 2018-19 açıklamaları var. Geçen yıl ölen Cortez, Basquiat kimlik doğrulama komitesinin bir üyesiydi.
Aynı zamanda De Groft, Maryland Üniversitesi'ndeki sanat doçenti ve ”Basquiat Okuma: Amerikan Sanatında Ambivalence Keşfetmek" kitabının yazarı Jordana Moore Saggese'nin 2017 raporunu vurguladı.
De Groft, Mangan ve O'Donnell bu kış röportajlarında, Saggese'nin yazılı analizinin 25 sanat eserinin tümünü Basquiat'a atfettiğini vurguladı. (O’Donnell, Saggese’ye analiz için 25 bin dolar ödemişti). Ancak Saggese daha sonra bir röportajda, 25 tablodan dokuzunun Basquiat'a atfedilmeyeceğini açıkça belirttiği sayfaların kaldırıldığını, eserlerin sahiplerinin raporunu yanlış temsil ettiğini söyledi.
Raporunu hazırlarken düzenleme sürecinin gergin olduğunu söyleyen Saggese, "Bana daha fazla baskı yapmaya başladıklarında amaçlarını daha çok sorgulamaya başladım" dedi.
© 2022 The New York Times Company
