Roger Cohen / The New York Times
Fransa'nın güneyindeki Pertuis kasabasında, geçen hafta kalabalığın arasından geçerken mavi beyaz başörtüsü takan Müslüman bir kadın, aşırı sağ cumhurbaşkanı adayı Marine Le Pen ile karşı karşıya geldi. Kadın Le Pen’e “Başörtüsü siyasette ne yapıyor?" diye sordu. Göçmen karşıtı gündeme sahip milliyetçi Le Pen, gelecek pazar günü yapılacak ikinci tur oylamada seçilirse halk içinde başörtüsü takmayı yasaklama sözü verdi. Bunun İslamcı bir üniforma veya Müslüman inancının aşırılıkçı Batı karşıtı yorumuna olan bağlılığın bir işareti olduğunu savundu.
İslamcı üniforma değil, büyükanne göstergesi
Le Pen ile tartışan kadın bunların hiçbirine inanmıyordu. Başörtüsünü yaşlı bir kadınken, büyükanne olmanın bir göstergesi olarak takmayı tercih etmiş. Le Pen, birçok Fransız mahallesinde peçe takmayan kadınların dışlandığı, tecrit edildiği ve yargılandığı konusunda ısrar etti. Batı Avrupa'da en büyük Müslüman nüfusa sahip ülkede kadınların başına ne taktığı önemli. Fransa'nın Cezayir'deki sömürge tarihi ve son yıllarda cihatçı terör saldırıları nedeniyle İslam ile sorunlu bir ilişkisi var.
Din özgürlüğü öne çıktı
Le Pen ve Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron kıyasıya bir yarışta karşı karşıya gelirken, din özgürlüğü özellikle nüfusun yaklaşık yüzde 8'ini oluşturan Müslümanlar için önemli bir konu olarak ortaya çıktı.
Macron’dan da memnun değiller
Macron, Le Pen'in planını aşırılıkçı bir proje olarak nitelendirse de; kendisinin İslamcı ayrılıkçılık olarak adlandırdığı şeyle mücadele etmek için tasarladığı yasalar Müslüman toplumun bazı üyelerini kızdırdı. Geçen yıl kabul edilen bu yasa, radikalizmi teşvik etmekle suçlanan bazı camileri ve İslami dernekleri kapatmak için kullanıldı. Yasa, bir noktada, sağcı seçmenleri merkeze çekmek için tasarlanmıştı. Anketlerde Le Pen'in yüzde 46,5'lik oy oranı karşısında geçtiğimiz hafta biraz artarak yüzde 53,5'e ulaşan Macron, geçen hafta Fransa'nın Strasbourg kentinde düzenlenen kampanya durağında başörtülü genç bir Fransız kadınla yüzleşti.
"Tüm aptallıklara en iyi cevap"
Kadına “Feminist misin, erkek eşitliğinden yana mısın?” sorularını yöneltti. Kadın her iki soruya da evet cevabını verip başörtüsünün kendisine dayatılmadığını söylediğinde, Macron açıkça Le Pen'i ima ederek bunun duyduğu tüm aptallıklara en iyi cevap olduğunu belirtti. Bu, 10 Nisan'daki ilk oylama turundan önce neredeyse hiç kampanya yürütmeyen Macron'un mesajını son beş yılda ihanete uğradığını hisseden Müslüman ve sol seçmen bloklarına hitap edecek şekilde uyarladığı bir başka örnekti.
Yüzde 70’i Melenchon'a oy vermişti
Ifop anket enstitüsü tarafından yapılan bir araştırmaya göre ilk turda Fransız Müslümanların yaklaşık yüzde 70'i kıl payı elenen aşırı sol aday Jean-Luc Melenchon'a oy verdi. Şimdi bu oyların nereye gittiği önemli. Müslümanlık ve laik Fransız toplumu Fransa laik bir cumhuriyet ve teoride insanların diledikleri herhangi bir tanrıya inanmakta özgür olduğu, ayrımcı olmayan bir toplum. Ancak kendisini İslam üzerine bir tartışmanın içinde buldu.
Aşırı sağ tehdit olarak yorumluyor
Büyüyen Müslüman varlığı aşırı sağ tarafından Fransız kimliğine ölümcül bir tehdit olarak yorumlanıyor ve bu görüş siyasi ana akımda bir yer edindi. Tüm erkekleri ve kadınları Fransız vatandaşlığının hak ve sorumluluklarına dahil etmesi beklenen laik toplum modeline yoğun bir şekilde bağlı olan Fransa, birçok Müslüman göçmeni ve onların soyundan gelenleri iç karartıcı durumda bıraktığı başarısızlıklarını kabul etmekte isteksizdi. Çoğu Müslüman büyük kentlerin çeperindeki konut projelerinde, geçerli bir Fransız kimliği veya geleceği hissetmiyor.
Peçe ve burka 2011’den beri yasak
2011'den beri halka açık yerlerde yüzü kapatan peçe veya tüm vücudu kapatan burka giymek yasa dışı. Ancak başörtüsü yasağı yok. Fransız yasaları, okullarda gösterişli dini sembollerin giyilmesini yasaklıyor. Başörtüsü de bunlardan biri olarak kabul görüyor. Aynı şekilde, memurların da iş başında bunu yapması yasak. Okul gezilerine eşlik eden velilerin başörtüsü takmalarına izin verilip verilmeyeceği konusunda tartışmalar alevlenmişti ancak onları durdurma girişimleri başarısız oldu. Bu konuların tartışılmasının ardında Fransızların kadın erkek eşitliği, laiklik ve renk gözetmediği varsayılan toplumu hakkındaki güçlü duygular yatıyor. Tıpkı kabul edilmeyen veya açık önyargılar gibi.
“Başörtüsü bir ideolojinin üniformasıdır”
Macron, Le Pen'i önerilen başörtüsü yasağıyla laiklik ilkelerini ve anayasanın kendisini baltalamakla suçladı. Franceinfo radyosuna geçen hafta verdiği röportajda, Le Pen’in kipa, haç ve diğer dini sembollerin halk içinde kullanımını yasaklaması gerektiğini, aksi takdirde inananlar arasında ayrımcılık yapacağını söyledi. Le Pen ise France Inter radyosuna verdiği röportajda aynı fikirde değildi. Cumhurbaşkanı adayı “Başörtüsü gerçekte İslamcı bir üniformadır. Müslüman bir üniforma değildir ve tüm farkı yaratan da bu. Bir dinin değil, bir ideolojinin üniformasıdır” diye karşılık verdi. Sözlerine şöyle devam etti: “Bu yasak laiklik kavramına dayanmıyor. İslamcı ideolojilere karşı verilen mücadeleye dayanıyor.”
Ancak Le Pen, pazar günü biraz daha ılımlıydı. Problemin karmaşık bir sorun olduğunu ve önerdiği yasağın Ulusal Meclis'te tartışılacağını söyledi. Yasağın, başörtüsünü Audrey Hepburn gibi bir moda ifadesi olarak seçen kadınlar için de geçerli olup olmayacağı belirsiz. Le Pen yasağın uygulanmasının ve başörtüsü takan kadınlara para cezası verilmesinin, emniyet kemeri kullanımından daha zor olmayacağını söylemişti.
Melenchon seçmenleri çekimser kalacak
Bu tür yorumlar Müslüman seçmenleri Le Pen'den uzaklaştırsa da ikinci turda onların Macron'u destekleyeceği net değil. Melenchon'un, aralarında Müslümanlar da bulunan ilk tur seçmenlerinin çoğu 24 Nisan'da çekimser kalacaklarını söyledi. Hashtag Ambition'ın kurucusu ve iletişim koçu Sara El Attar, Macron'la geçen hafta yaptığı bir radyo tartışmasında, cumhurbaşkanın başörtüsünün kadın ve erkek arasındaki ilişkilere zarar verdiğini öne süren yorumlarının, başörtüsü takmayı seçen Müslüman bir kadın olarak kendisini kızdırdığını söyledi. El Attar “Fransız kadınları son yıllarda basit bir eşarp için cezalandırıldı ve hiçbir lider bu adaletsizliği kınamaya tenezzül etmedi” diye konuştu.
Helal ve koşer eti yasaklayacak
Din özgürlüğü konusundaki tartışmayı daha da kızıştıran Le Pen, helal ve koşer eti üretimi için gerekli hayvanların törensel olarak kesilmesini yasaklayacağına söz verdi. Macron "Müslümanlar ve Yahudiler dinlerinin emrettiği gibi yemek yiyemezler” diyerek bu fikre karşı çıktı.
Müslüman ve Yahudi cemaatlerinden tepki
Fransa'nın baş hahamı Haim Korsia ve Israelite Central Consistory’nin başkanı Elie Korchia geçen hafta yaptıkları ortak açıklamada, böyle bir önlemin hem Yahudiler hem de Müslümanlar için anayasanın temeli olan din özgürlüğüne ciddi bir saldırı olacağını söyledi. Seçmenleri Macron'u desteklemeye çağırdılar. Fransız Camiler Birliği başkanı Mohammed Moussaoui, ritüel katliamın anayasa tarafından garanti edilen din özgürlüğünün bir parçası olduğunu söyledi. Le Pen'i kınarken Müslümanların hangi yöne oy vermesi gerektiğini söylemedi.
Askeri hizmetleri göz ardı ediliyor
Le Pen’le Pertuis'te karşılaşan kadın, babasının 15 yıl Fransız ordusunda görev yaptığını anlattı. Birinci Dünya Savaşı'nın en yıkıcı cephelerinden biri olan Verdun'daki devasa mezarlıkta, Fransa için savaşırken ölen Fransız Müslümanlar için koca bir bölüm var. Fransa'da İslam'ın yeri hakkındaki tartışmalar şiddetlenirken bu askeri hizmetler nadiren hatırlanıyor. Öyle ki elenen aşırı sağcı aday, İslam ile Fransa'nın basitçe uyumsuz olduğunu savunan Eric Zemmour'un pozisyonu neredeyse 2.5 milyon oy topladı. Takipçilerini ikinci turda Le Pen'e oy vermeye çağırdı.
© 2022 The New York Times Company
