Liz Alderman / The New York Times
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron geçen hafta kuzey Fransa'daki kampanya durağında kalabalıklar arasında dolaşırken, yaşlı bir seçmen en çok tartışılan ekonomik önerilerinden birini protesto etmek için öne atıldı. Yaşlı seçmen, Fransa'nın ulusal emeklilik sisteminin finanse edilmesi için emeklilik yaşının 62'den 65'e çıkmasına tepkiliydi. Macron seçmeni yatıştırmaya çalışırken, kadın parmağını cumhurbaşkanının göğsüne vurarak “65 yaşında emekilik mi? Hayır, hayır!” diye bağırdı. Gergin diyalog kameralara da yansıdı. Macron iki saat sonra emeklilik yaşını 64'e düşürmeyi düşüneceğini söyleyerek geri adım attı ve Fransız televizyonunda “Ülkeyi bölmek istemiyorum” diye konuştu.
En büyük sorun ekonomi
Fransa'da önümüzdeki pazar günü yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde, Macron’un aşırı sağ Marine Le Pen'i destekleyen bir sanayi bölgesinde ekonomik politikasının kilit unsurundan vazgeçmesi, seçmenlerin sosyal sıkıntılarını tekrardan gösterdi. O ve Le Pen, bu endişelerin nasıl ele alınacağına dair tamamen farklı vizyonlara sahip. Ülkeyi son dakika kampanyaları için gezerlerken, ikinci tur büyük ölçüde ekonomiye dair algılara bağlı olacak. Genişleyen ekonomik güvensizliğe ilişkin endişeler ve Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşının etkileri sırasında artan yaşam maliyeti, güvenlik ve göçü geçerek yarışın en önemli sorunu haline geldi.
Le Pen sanayi bölgelerinde önde
Le Pen 10 Nisan'daki ilk tur oylamasında sanayisizleşme nedeniyle işlerini kaybeden bölgelerde rahat bir farkla kazandı. Satın alma gücünü artırma, akıllı korumacılık yoluyla istihdam yaratma ve Fransa'yı küreselleşmeyi genişleten Avrupa politikalarından koruma vaatlerini desteklemeye hazır bir kitle buldu. Macron'un yakın yarışta hala kazanması beklense de huzursuz mavi yakalı işçiler ağır basabilir.
Mavi yakalılar inanmıyor
Fransa Covid-19 karantinaları sonrası güçlü bir şekilde toparlandı. Fransız ekonomisi şu anda yaklaşık yüzde 7 büyüyor ve işsizlik yüzde 7.4’lük oranla 10 yılın en düşük seviyesinde. Ancak mavi yakalıların pek çoğu Macron'un göreve başlamasından bu yana geçen beş yıl içinde eşitsizliğin söz verdiği gibi daralmadığını, tersine arttığını düşünüyor.
Adaylar ekonomik programlarını uyarlıyor
Fransa'nın geleneksel sol ve sağ partileri ilk tur oylamasında çöktükten sonra her iki aday da kararsızları ve rakiplerini seçenleri yeniden cezbetmek için çabalıyor. Özellikle aşırı sol Jean-Luc Melenchon'a yönelen seçmenlerin peşine düşen adaylar, ekonomik politikalarındaki temel unsurları geçinmek için mücadele edenlere hitap edecek şekilde uyarlama peşinde.
Emeklilik ise başlı başına bir olay. Macron rekabet gücünü artırmak için ekonomiyi elden geçirmeye hazırlanırken Fransa'nın zengin sınıflarını, iş yerlerini ve beyaz yakalı seçmenlerini tercih eden bir cumhurbaşkanı imajını güncellemeye çabaladı. Ülke çapındaki şiddetli grevlerin 2019’da Fransa'nın çoğunu kapatmasının ardından, Macron emeklilik yaşını 65'e yükseltme planlarını bir kenara bırakmak zorunda kaldı. Cumhurbaşkanı o vakte kadar Fransa'nın 18 milyar euroluk açığı kapatmak için karmaşık kamu ve özel emeklilik planlarını devlet tarafından yönetilen tek bir plana dönüştürmeye çalışmıştı.
Emeklilik yaşını kademeli olarak düşürecek
Macron geçen hafta kuzey Fransa'daki tartışmasından sonra emeklilik yaşını kademeli olarak aşağı çekmeye devam edeceği konusunda ısrar etti ancak sonraki aşamalarda planın hafifletilmesini tartışmaya açık bıraktı. Kafasındaki plan, gelecek yıldan itibaren emeklilik yaşını her yıl dört ay düşürmek. Macron bu politikası hakkında “Bu bir dogma değil. İnsanların bana söylediklerini dinlemeliyim" diyor.
AB’den çıkma planından vazgeçti
Le Pen, Macron'u toplumsal enkaz politikası izlemek ve oy toplamak için rüzgarın estiği yöne savrulmakla suçladı. Ancak kendisi de beş yıl önce geliştirdiği korumacı ekonomik modelin işletmeleri korkutmasının ardından vites değiştirdi. Avrupa Birliği ve avro bölgesinden çekilme planlarından vazgeçti. Daha önce emeklilik yaşını 60’a indirmeyi savunan Le Pen, şimdi mevcut emeklilik yaşı olan 62'yi korumaktan yana. Hatta o zamanlar inşaat gibi yoğun sektörlerde çalışan bazı işçilerin daha genç yaşta emekli olabileceğini savunuyordu.
Le Pen aşırı sağcı Ulusal Birlik’i 2017’ye kıyasla daha nazik ve şefkatli bir parti olarak yeniden tanıtmaya çalışırken; açık bir göçmen karşıtı mesajla da olsa mavi yakalı seçmenlerin ekonomik sıkıntılarına odaklandı.
Kırsala öncelik verdi
Kampanyasında en çok vurguladığı unsurlardan biri yaşam pahalılığındaki artış oldu. Macron Ukrayna'da ateşkes sağlamaya çalışırken Le Pen Fransa genelinde kasabaları ve kırsal alanları ziyaret ediyor ve savunmasız haneler için artan sübvansiyonlar vaat ediyordu. Le Pen Fransa'nın bin 603 euro’luk aylık asgari ücretine yüzde 10’luk zam sözü verdi. Ayrıca akaryakıt, petrol, gaz ve elektrik satış vergilerini yüzde 20'den yüzde 5.5’e düşürmeyi; 100 temel malda bu vergileri tamamen kaldıracağını söyledi. 30 yaşından küçük işçiler ise gelir vergisinden muaf tutulacak ve genç çiftler faizsiz konut kredisi alacak.
Frexit'ten bahsetmeyi bıraktı
Cumhurbaşkanı adayının ‘önce Fransa’ politikaları daha da ileri gidiyor. Sosyal programlara yapılan artan harcamaları telafi etmek için yabancılara aktarılan sosyal harcamalarda milyarlarca kesinti yapacağını söyledi. Le Pen hala AB’ye ters düşüyor Fransa'nın AB'den çıkışı olan sözde Frexit'ten bahsetmeyi bırakmış olsa da ekonomiyi korumaya yönelik bazı önerileri esasında aynı işlevi görecek.
Le Pen iç serbest ticaret de dahil olmak üzere bazı AB yasalarını göz ardı edecek politikalar izleyeceğini söylüyor. Avrupa bloğuna bazı Fransız ödemelerini durduracağını söyledi.
Macron yüz binlerce yeni iş yarattı
Macron ise bu tür vaatleri tamamen fantezi olarak nitelendirdi. Cumhurbaşkanı işletme yanlısı politikalarının çoğunu uyarlamalarla sürdürmeyi teklif ediyor. Görev süresi boyunca istihdamı ve yatırımı cezbetme sözü veren Macron’un gözetimi altında yabancı şirketler endüstriyel projelere ve Ar-Ge’ye milyarlarca avro yatırım yaptı. Değişimleri kolayca benimsemeyen ülkede, çoğu teknoloji startup'ları olmak üzere yüz binlerce yeni iş yaratıldı.
En zengin yüzde 0.1’in gelirleri arttı
Aynı zamanda, politikalarının en zenginlere fayda sağladığı mesafeli başkan imajından kurtulmakta zorlandı. Hükümetin kendi analizine göre servet vergisini kaldırması ve sermaye kazançlarına yüzde 30 sabit vergi getirmesi en zengin yüzde 0.1’in gelirlerini yükseltti ve temettü dağıtımını artırdı. Artan eşitsizlik 2019'da sarı yelekli hareketinin başlamasının sebeplerinden biriydi. Mücadele eden işçi sınıfı insanlarını sokaklara çıkardıktan sonra Macron asgari ücreti artırdı ve şirketlerin işçilere yılda vergilendirilmeden 3 bin avroya kadar satın alma gücü ikramiyesi vermesini kolaylaştırdı.
Hedefi tam istihdam
Enflasyon son zamanlarda hızla yükselirken, Macron enerji faturaları ve benzin için milyarlarca euroluk sübvansiyona izin verdi ve bu yazdan itibaren emeklilik ödemelerini enflasyona sabitleme sözü verdi. Aynı zamanda hanehalkı ve işletmeler için yeni vergi indirimleri sözü verdi.
Medef Cumhurbaşkanı’nı destekliyor
Ekonomik politikaları, Fransa'nın en büyük işveren örgütü Medef'in desteğini çekmeye devam eden bir dizi iş yanlısı reformla ilerlemeye devam ederek “tam istihdamı” hedefliyor. Medef geçen hafta yaptığı açıklamada “Emmanuel Macron'un programı, ekonominin ve istihdamın büyümesini sağlamak için en elverişli programdır” dedi. Le Pen'in ekonomik modelinin ise ülkenin komşularına kıyasla duraksamasına ve AB’de ikinci plana atılmasına neden olacağını söyledi.
Sözlerinde ortak bir nokta var
Tüm farklılıklara rağmen Macron ve Le Pen'in verdiği sözlerde ortak bir nokta var: Daha fazla kamu harcaması ve daha az tasarruf. Fransız ekonomik düşünce kuruluşu Montaigne Enstitüsü’nün tahminlerine göre Macron'un ekonomik planı kamu açığını 44 milyar euro artıracakken, Le Pen'inki 102 milyar euro derinleştirecek. Montaigne Enstitüsü’nün yayın direktörü Victor Poirier, “Vaat edilen değişiklikler, tekliflerden bazılarının gerçekten uygulanamayacağını düşündürecek kadar büyük. Ancak şu an için bahsetmedikleri bütçe kısıtlama önlemlerini uygularlarsa iş değişir” diyor.
© 2022 The New York Times Company
