Aaron Boxerman / New York Times
ABD Başkanı Donald Trump'ın Orta Doğu özel temsilcisine göre, ABD ve İsrail çatışmayı sona erdirecek ve kalan tüm İsrailli rehineleri geri getirecek kapsamlı bir anlaşma arayışında ve bu çerçevede Trump'ın bu hafta Gazze'nin savaş sonrası planlarına odaklanan bir toplantıya başkanlık etmesi bekleniyor.
Yaklaşık iki yıldır uluslararası arabulucular Gazze Şeridi’ndeki savaşı durdurmaya çalışıyor. Bazı kısmi anlaşmalarla birkaç rehinenin serbest bırakılması ve Gazze’de çatışmaların kısa süreliğine durması sağlansa da, bu girişimler savaşı bitirmedi.
Salı günü Trump’ın Ortadoğu temsilcisi Steve Witkoff, yalnızca bazı rehinelerin serbest bırakılacağı parça parça anlaşmaları kabul etmeyeceklerinin sinyalini verdi.
Witkoff Fox News’e verdiği röportajda “Bunu bir şekilde çözeceğimizi düşünüyoruz, kesinlikle bu yıl bitmeden” dedi.
İsrailli rehinelerin aileleri uzun süredir kalan tüm rehinelerin serbest bırakılması karşılığında savaşın sona erdirileceği “tam bir anlaşma” çağrısı yapıyor. Ancak İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Hamas’ın kabul etmesi pek olası olmayan katı koşullar öne sürüyor.
Gazze’de ateşkese ne kadar yakınız?
ABD, Katar ve Mısır’ın aylar süren ateşkes çabaları son haftalarda tıkanmış durumda.
İsrail, yüz binlerce kişinin sığındığı Gazze Şehri’ni ele geçirmek için kapsamlı bir harekata hazırlanıyor. İsrailli yetkililere göre Hamas İsrail’in şartlarını kabul etmezse, ordu önümüzdeki haftalarda yeni bir saldırı başlatacak.
Savaş, 7 Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’e düzenlediği ve yaklaşık 1200 kişinin öldüğü saldırıyla başlamıştı. Grup yaklaşık 250 kişiyi rehin alarak Gazze’ye götürdü. İki kısa süreli ateşkeste bazı İsrailli rehineler, Filistinli mahkumlarla takas edildi. İsrail’e göre hâlen Gazze’de 20 canlı rehine bulunuyor ve Hamas ayrıca yaklaşık 30 kişinin cenazesini elinde tutuyor.
Ancak bu ateşkeslerin hiçbiri Gazze’deki savaşın sonunu garanti etmedi. Ocak ayında İsrail ve Hamas savaşı sona erdirmenin koşullarını müzakere etmek üzere 60 günlük bir ateşkeste anlaşmıştı. Ancak Mart’ta görüşmeler kilitlenince İsrail askeri operasyonlarına yeniden başladı.
Filistin sağlık yetkililerine göre Ekim 2023’ten bu yana Gazze’de 60 binden fazla insan öldü. Bunların 10 bini İsrail’in ateşkesi bitirmesinden bu yana gerçekleşti. Veriler sivillerle savaşçıları ayırmıyor, ancak aralarında binlerce çocuk bulunuyor.
İsrail hangi şartlarda savaşı bitirecek?
İsrailli liderler, Hamas yok edilmeden savaşın bitmeyeceğini defalarca vurguladı. Hamas’ın iktidarda kalmasına ya da gücünü yeniden kazanmasına olanak tanıyacak herhangi bir ateşkesin kabul edilemez olduğunu söylüyorlar.
Ancak Hamas, İsrail savaşı bitirip güçlerini geri çekmeden kalan tüm rehineleri bırakmayı reddetti. İsrailli yetkililer bu nedenle yalnızca bazı rehineleri geri almak için geçici ateşkeslere odaklanıyor.
Siyasi analistlere göre Netanyahu, savaşın sona erdirilmesinin aşırı sağcılarla dolu sağ koalisyonunda tepkiyle karşılanabileceğinden endişe ediyor. Bu kesim Gazze’yi tamamen ele geçirip, Yahudi İsraillilerle yeniden iskân etmek istiyor. Netanyahu ise kararlarını ulusal güvenlik gerekçeleriyle savunuyor.
Ancak bu ayın başlarında Netanyahu, savaşın sona ermesi için İsrail’in şartlarını açıkladı: Hamas silah bırakmalı ve Gazze’deki 18 yıllık yönetimini sona erdirmeli. İsrail “güvenlik kontrolünü” sürdürecek. Netanyahu, Hamas yerine Gazze’yi kimin yöneteceğini ise açıklamadı, ancak kontrolün ismi verilmeyen “Arap güçlerine” devredilebileceğini ima etti.
Hamas yetkilileri Gazze yönetimini bırakmaya hazır olduklarını belirtti, ancak İsrail’in silahsızlanma taleplerini defalarca reddettiler. Grup liderleri bunu fiilen teslimiyet olarak görüyor.
Hamas hangi anlaşmayı kabul etti?
Geçen hafta Hamas, Katar ve Mısırlı arabulucular tarafından sunulan bir ateşkes teklifini genel hatlarıyla kabul ettiğini açıkladı.
Bu anlaşma savaşın bitmesini garanti etmiyor, ancak çatışmaları 60 günlüğüne durduracak. Bu sürede Hamas yaklaşık 10 canlı rehineyi serbest bırakacak ve 18 kişinin cenazesini teslim edecek. Ateşkes boyunca İsrail ve Hamas savaşı sona erdirmenin koşullarını tekrar müzakere edecek.
Ancak Hamas’ın bu anlaşmayı kabul edeceğini açıklamasına rağmen İsrail hükümeti henüz kamuya açık bir yanıt vermedi.
Netanyahu’yu eleştirenler onun sürekli hedef değiştirdiğini söylüyor. Hamas tam bir anlaşma talep ettiğinde Netanyahu ateşkese odaklanıyor. Şimdi ise Hamas’ın ABD destekli bir ateşkesi kabul etmesinden sonra Netanyahu’nun kapsamlı bir anlaşmaya yöneldiğini belirtiyorlar.
Gazze’de rehin tutulan İsraillilerin aileleri, savaşın sona erdirilmesi karşılığında rehinelerin serbest bırakılmasını talep ediyor. Ancak aileler aynı zamanda hükümeti, yaşayan rehinelerin kurtarılabilmesi için kısmi anlaşmayı da kabul etmeye çağırıyorlar.
İsrail hükümeti içinde Netanyahu’nun sağcı koalisyon ortakları ise Hamas’ın kabul ettiği ateşkes teklifine karşı çıkıyor. İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, anlaşmayı reddederek İsrail’in “sonuna kadar gidip Hamas’ı yok etmesi” çağrısında bulundu.
© 2025 The New York Times Company
