Mike Baker, Kellen Browning ve Nicholas Bogel-Burroughs / The New York Times
Salı günü Hawaii'daki Lahaina kasabasına yakınında çıkan orman yangını sırasında alevlerin yayılmasını engellemek için mücadele eden itfaiyeciler, yangın musluklarında krizle karşı karşıya kaldı. Kasabanın yaklaşık 1,5 kilometre yukarısındaki evlerin arasından yükselen alevleri söndürmeye çalışan ekipler, su basıncının giderek azaldığını fark etti. Kasırga şiddetindeki rüzgârların körüklediği alevler Maui Adası'ndaki tarihi kent merkezine doğru ilerlerken, yangın muslukları çalışmıyordu. Lahaina'da görev yapan itfaiyecilerden Keahi Ho o anları "Hidrantlarda hiç su yoktu" diyerek anlattı.
Tedbirlerin gözden geçirilmesi gerektiği ortaya çıktı
Bölge sakinleriyle konuşan New York Times, su krizinin son 100 yılda en çok can kaybının yaşandığı orman yangınlarındaki felaket nedenlerinden biri olduğunu ortaya çıkardı. Kriz itfaiyecilerin ve mağdurların canlarını tehlikeye atmakla kalmadı aynı zamanda daha şiddetli rüzgarların ve daha kuru toprakların olduğu bir dünyada yangınlara karşı alınması gereken önlemlerin tekrar gözden geçirilmesi gerektiğin gerçeğini ortaya çıkardı.
Yangından evi küle dönen Su Şebekesi kurulu üyesi Ekolu lakaplı Edwin Lindsey, konuştuğu bir itfaiyecinin kendisine alevlerin ilerleyişini engellemede yetersiz olduklarını itirafa ettiğini söyledi. Lindsey yaşanan felaketle birlikte ortaya çıkan tahliye ve su krizinin bundan sonra yangınlarla mücadele ders çıkartılacak konular arasında olması gerektiğine dikkat çekti.
"Rüzgar müdahaleyi zorlaştırdı"
Lahaina'daki su şebekesi hem bir dereden gelen yüzey suyuna hem de kuyulardan pompalanan yeraltı suyuna dayanıyor. Nüfus artışıyla birlikte süregelen kuraklık koşulları, eyalet ve yerel düzeydeki yetkilileri su kaynaklarını desteklemenin yollarını araştırmaya yöneltti ve kapasiteyi artırmak için iki ay önce yeni bir kuyunun temeli atıldı. Yangının Lahaina'yı kasıp kavurduğu gün, açık denizdeki bir kasırganın körüklediği saatte 112 kilometre hızla esen rüzgarlar mücadeleyi zorlaştırdı. Rüzgâr yangını körüklemekle kalmadı, günün büyük bölümünde okyanustan su taşıyıp bırakabilecek helikopterlerin havalanmasını da imkânsız hale getirdi.
Su boruları eridi
O günün erken saatlerinde rüzgar binlerce kişinin elektriksiz kalmasına neden olmakla kalmadı, kesintiler su pompalama kabiliyetinin düşmesine neden oldu. Bu yüzden gün içinde bölge sakinlerine su tasarrufu çağrıları yapıldı. Lahaina su şebeke müdürü John Stufflebean, o gün yedek jeneratörlerin devrede girdiğini ancak yanan evlerle birlikte su borularının da eridiğini ve bunun hidrantları da besleyen şebekenin basıncını düşürdüğünü söyledi. Stufflebean alevlerin en etkili olduğu anlarda suyun sistemde dışarı sızdığını belirtti.
"Alevlere müdahale edecek su yoktu"
Alevlerle mücadele eden bir itfaiyeci su basıncı düşük olduğunu için bir eve müdahale etmekten vazgeçtiğini çünkü kurtaramayacağını anladığını itiraf etti. Yangın şiddetlendikten sonra olay yerine ulaşan bir başka itfaiyeci ise tam bir kaosla karşılaştığını çünkü alevlere müdahale edecek suyun olmadığını söyledi. Bölgede kendi hayatları pahasına mücadele eden ekipler çaresizce tahliyelere odaklanmak zorunda kaldıklarını söyledi. İki itfaiyeci acil durum çalışmaları hakkında konuşma yetkileri olmadığı için isimlerinin açıklanmasını istemedi.
"Basınç yeterli değildi"
Hawaii İtfaiyeciler Birliği, Maui'de 60-70 itfaiyecinin görev yaptığını ve ekipleri adadaki üç farklı yangınla mücadele ederken çok zorlandığını açıkladı. Lahaina'daki yangının erken saatlerde bir konutta başladığını söyleyen itfaiyeci Keahi Ho, evdekileri tahliye ettikten sonra alevleri söndürmeye çalıştıklarını ancak su basıncı düşük olduğunu için yangının diğer evlere sıçradığını anlattı. Daha kuzeyde olan bir yangın musluğunu kullandıklarında da aynı sorunla karşılaştıklarını belirten itfaiyeci tüm çabalarına rağmen müdahale ettikleri binayı kurtaramadıklarını söyledi.
İtfaiyeciler rüzgardan sürüklendi
Ho devrilen elektrik direklerinin söndürme çalışmalarını daha riskli hale getirdiğini anlattı: Rüzgar o kadar şiddetliydi ki itfaiyeciler zaman zaman kendilerini sürünürken buldular. Yoğun duman nefes almayı zorlaştırdı. Tahliye emirlerini iletirken sık sık maskelerimizi çıkarmak zorunda kaldık" dedi.
Soruşturma başlatıldı
Hasarın boyutu henüz net olmasa da şimdiden çok büyük. Yaklaşık bin 500 konut küle döndü, binlerce insan yerinden oldu. Şu ana kadarki belirlemelere göre yaklaşık 100 kişi hayatını kaybetti. Eyalet başsavcısı bugüne kadar alınan karar ve politikaların yangını ve yangınla mücadele kabiliyetini nasıl etkilemiş olabileceğine dair bir inceleme başlattı.
"Tatbikat yapılmadı, sirenler çalışmadı"
Bölge sakinlerinin bugüne kadar hiç tahliye tatbikatı yapılmadığını ve afet uyarı sirenlerinin çalmadığını söylemesi, su krizi dışında felaketin boyutunun artmasına neden olan etkenleri gözler önüne serdi. John Jay Ceza Adaleti Koleji'nde yangın ve acil durum yönetimi konularında uzmanlaşmış Doçent Charles Jennings, bugünü kadar bu borularının erimesinin su kaynadığını etkilediği başka bir vaka yaşanmadığını söyledi. Büyük yangınlarda itfaiyecilerin ana hattan su çekmesinin yaygın olduğunu bu durumun tazyik problemine neden olduğunu söyledi. Jennings mevcut sistemin alternatifleri olduğunu ancak maliyetleri beraberinde getireceğini söyledi. Su temini sektöründe acil durumlara hazırlık konusunda uzman olan Gary Sturdivan, orta ve büyük ölçekli su kurumlarının çoğunda elektrikler kesildiğinde bile suyun akmaya devam etmesini sağlayacak jeneratörler bulunduğunu söyledi. Ancak yangın jeneratörlere ulaşır ve onları sararsa yapılabilecek bir şey olmadığına dikkat çekti.
Su sistemi elektrik enerjisine bağlı
Batı Maui'nin su sistemi şebekeden su pompalamak ve yangın musluklarına ulaştırmak için elektrik enerjisine dayanıyor. Eyaletin ana elektrik tedarikçisi olan Hawaiian Electric yetkilileri, bu pompalama kapasitesini sürdürme ihtiyacının, şiddetli rüzgarlar yangın riski oluşturduğunda elektriği kesmeyi zorlaştırdığını söyledi. Şirket sözcüsü Jim Kelly "Önleyici, kısa süreli elektrik kesintilerinin ilk müdahale ekipleriyle koordine edilmesi gerekiyor, Lahaina'da elektrik, yangınla mücadele için gereken suyu sağlayan pompalara güç veriyor" dedi. Stufflebean, ekiplerin son günlerde su vanalarını kapatmak için Lahaina enkazını incelediğini ve bunun sistemin yeniden basınçlandırılmasına yardımcı olduğunu söyledi. Ancak arızanın meydana geldiği tek yer Lahaina değildi.
Adanın karşısında, Lahaina'dan ayrı bir su sistemine sahip olan Kula'da 16 yapı tahrip oldu. Mülkü yerle bir olan ev sahiplerinden Ross Hart, kendisinin ve diğerlerinin bazen tek başlarına hortumlarla, bazen de itfaiyecilerin yardımıyla saatlerce yangınla mücadele ettiklerini söyledi. Ancak gece ilerledikçe hortumlarda su kalmadığına dikkat çekti. Su bittikten sonra alevlerin kıvılcımlarla yayıldığını belirten Hart, kovalarla su tayıdık ama yangını söndüremedik. Bir noktadan sonra pes ettik ve bölgeyi tahliye etmek zorunda kaldık. Suyunuz yoksa yangınla mücadele edemezsiniz. Sadece üzerine toprak atmak yetmez" dedi.
© 2023 The New York Times Company
