Christine Chung / The New York Times
Alman yemek şirketi HelloFresh, hayvan hakları savunucusu People for the Ethical Treatment of Animals (PETA) grubunun Hindistan cevizi endüstrisinde zorla maymun çalıştırıldığına dair iddialarının ardından bu yıl Tayland'dan gelen hindistan cevizi sütünü kullanmayı bırakma kararı aldı. HelloFresh sözcüsü Abby Dreher, şirketin olabildiğince tedbirli olduğunu, bu yıldan itibaren Tayland'dan Hindistan cevizi sütü almamaya karar verdiğini doğruladı. Şirket kararı Aralık ayında aldı ve geçen hafta kamuoyuna duyurdu.
Walmart, Costco ve diğer büyük ABD perakendecileri bir Tayland markası olan Chaokoh Hindistan cevizi sütünün satışını durdurdu, ancak HelloFresh Tayland'dan gelen Hindistan cevizi sütünü kullanmayı tamamen bırakacağını söyledi.
Daha önce Amerika merkezli haber sitesi Axios tarafından paylaşılan duyuru, PETA'nın Kasım ayında yayınladığı ve araştırmacılarının Tayland'ın dokuz eyaletinde ziyaret ettiğini söylediği düzinelerce Hindistan cevizi toplama operasyonunda maymunların istismar edildiğini iddia eden bir raporun ardından geldi. PETA uzun zamandır Tayland'daki maymunların saatlerce yüksek ağaçlara tırmanmaya ve Hindistan cevizi sütü, unu ve yağı gibi ürünlerin yapımında kullanılacak Hindistan cevizlerini toplamaya zorlandığını iddia ediyordu. PETA ayrıca hasatta çalıştırılmak üzere genç maymunların ailelerinden alındığını iddia etti, Tayland'da vahşi bir hayvanı zorla tutmak yasalara aykırı. Tayland hükümeti konuyla ilgili yorum taleplerine yanıt vermedi.
"Hayvan istismarına müsamaha göstermiyoruz"
Raporda PETA, HelloFresh'in Tayland'daki iki tedarikçisinin maymunları sömürerek çalıştırdığını paylaştı. New York Times, PETA soruşturmalarının ayrıntılarını bağımsız olarak teyit edemedi. Dreher, "PETA ile o zamandan beri devam eden bir diyalog içindeyiz ve tedarik zincirlerinde maymun işçi kullanmadıklarına dair yazılı teyit aldığımız tedarikçilerimize yüksek standartlarımızı hatırlatmaya devam ediyoruz. Tedarik zincirimizde hiçbir şekilde hayvan istismarına müsamaha göstermiyoruz" açıklamasını yaptı. PETA'ya gönderilen ve The New York Times'a ulaşan bir e-postada HelloFresh, geçtiğimiz ay Tayland'dan Hindistan cevizi sütü alımını 2023 yazından itibaren durduracağını ve Tayland dışında yeni tedarikçiler arayacağını doğruladı.
"Yaklaşık 5 bin maymun çiftçilerin elinde"
Esaretten kurtarılan vahşi hayvanlar için bir kurtarma merkezi işleten ve kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Wildlife Friends Foundation Thailand'ın (WFFT) kurucusu Edwin Wiek, Tayland'daki çiftçilerin toplam 4 bin ila 5 bin maymuna sahip olduğunu tahmin ediyor. Wiek, bu maymunların yaklaşık üçte ikisinin iş gücü olarak kullanıldığını ancak ülkedeki toplam tutsak maymun sayısının son yıllarda düştüğünü ve şu anda üç yıl öncesinin yaklaşık üçte biri kadar olduğunu da sözlerine ekledi. Edwin Wiek, ülkedeki Hindistan cevizi hasadının yüzde 1'inden daha azının maymun emeği kullanılarak üretildiğini düşünüyor.
WFFT'in kurucusu Wiek maymunların çalıştırılmasına göz yummadığını ifade etmekle birlikte, PETA'nın Tayland'daki Hindistan cevizi çiftliklerinin koşullarını gerçekte olduğundan daha acımasız gösterdiğini, çoğu durumda maymunların birlikte çalıştıkları çiftçilerle birlikte yaşadığını ve evcil hayvan muamelesi gördüklerini paylaştı.
25 binden fazla perakendeci Tayland ürünleri satmıyor
Tayland'ın ABD'deki büyükelçiliğinin geçen yıl yaptığı açıklamaya göre, PETA'nın zorla maymun çalıştırmakla suçlamasından bu yana ABD ve Avrupa'da 25 binden fazla perakendeci Tayland Hindistan cevizi markalarının satışını durdurdu. 2011'de Berlin'de kurulan HelloFresh, tarifleri için ölçülen malzemelerle birlikte pişirmeye hazır yemek kitleri satıyor. Bir düzineden fazla ülkede faaliyet gösteren şirketin bazı menülerinde, Hindistan cevizi sütü içeren Tayland körileri de var. Chaokoh'un üreticisi Theppadungporn Coconut Co. Salı günü yapılan yorum talebine henüz yanıt vermedi.
Yıllık ihracat 37 milyon dolardan fazla
PETA sözcüsü Moira Colley yaptığı açıklamada, grubun amacının endüstriyi maymun kullanmaktan ve istismar etmekten uzaklaştırmak olduğunu söyledi. PETA, tüketicileri Tayland dışında yetiştirilen Hindistan cevizlerinden yapılan ürünleri satın almaya teşvik ediyor ve bunun yerine Dominik Cumhuriyeti, Hindistan, Endonezya, Filipinler ve Vietnam'dan yapılan hasatlara yönlendiriyor. Hükümetin rakamlarına göre, 2017'den 2021'e kadar Tayland'dan yapılan Hindistan cevizi sütünün yıllık ihracat değeri 37 milyon dolardan fazlaydı.
Hayvan istismarına 2 yıl hapis cezası
Tayland'da Milli Parklar, Yaban Hayatı ve Bitki Koruma Dairesi'nin izniyle ticari amaçlarla üç tür makak maymunu yetiştirilebiliyor. Tayland'da maymun beslemek isteyen herkesin ayrıca izin başvurusunda bulunması gerekiyor. İzinsiz maymun bulundurmaktan suçlu bulunanlar yaklaşık bin 158 dolara kadar para cezasına ya da dört yıla kadar hapis cezasına çarptırılabiliyor. Hayvanlarını istismar ettiği tespit edilen maymun sahipleri ise iki yıl hapse kadar ceza alabiliyor.
Bir maymun günde bin Hindistan cevizi topluyor
Evcilleştirilen ve faydalanılan hayvanların davranışları üzerine makaleler yayınlayan Journal of Applied Animal Behavior Science dergisinde 2021 yılında yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar Tayland'ın üç ilinde çalışan 89 Hindistan cevizi çiftçisiyle görüştü. Araştırmacılar, Makak maymunlarının haftanın her günü çalıştıklarını ve her gün 500 ila bin Hindistan cevizi toplamak için tipik olarak 50'den fazla Hindistan cevizi ağacına tırmandıklarını tespit etti. Tayland Büyükelçiliği geçen hafta Axios'a verdiği demeçte "Hem Tayland hükümetinin hem de sektörün Tayland'dan ihraç edilen Hindistan cevizi sütünün maymun emeği kullanılarak elde edilmediğinden emin olduğunu" söyledi.
Hibrit, cüce Hindistan cevizi ağacı
Tayland Büyükelçiliği, geçtiğimiz Ağustos ayına ait bir belgede, Monkey Free Plus adı verilen ve sadece Hindistan cevizi plantasyonlarını gıda güvenliği sistemi konusunda sertifikalandırmakla kalmayacak, aynı zamanda maymunların hasat için kullanılmamasını da sağlayacak bir program oluşturduğunu söyledi. Büyükelçilik ayrıca yeni dikimler için hibrit cüce Hindistan cevizi ağaçlarını teşvik ettiğini, kısa gövdeleri sayesinde Hindistan cevizi hasadının artık maymun emeği gerektirmeyeceğini paylaştı.
© 2023 The New York Times Company
