Helene Cooper, Eric Schmitt, John Ismay / The New York Times
ABD askeri yetkilileri, İran'ın Hürmüz Boğazı'nı kapatmak için gerekli deniz kuvvetleri ve diğer imkanlara sahip olduğunu ve bu hamlenin ABD Donanması'na ait tüm gemileri Basra Körfezi'nde mahsur bırakabileceğini belirtiyor.
Beyaz Saray'da yapılan toplantılarda, üst düzey askeri yetkililer, İranlı yetkililerin ABD'nin İsrail'in İran'a yönelik saldırılarına katılması halinde boğazı mayınlayacakları tehdidinde bulunmasının ardından, bu olasılığa karşı hazırlık yapılması gerektiğini dile getirdiler.
Pentagon yetkilileri, Başkan Donald Trump'ın ne yapabileceğine dair gizemli ipuçları verirken, İran'ın misilleme yapabileceği tüm yolları değerlendiriyor. Trump perşembe günü henüz nihai bir karar vermediğini söyledi.
Birkaç gün süren saldırılarda İsrail, İran'ın askeri tesislerini ve devlet destekli kuruluşları ile üst düzey generalleri hedef aldı. ABD savunma yetkilileri, İran'ın balistik füzelerinin çoğunu imha ettiğini ancak İran'ın hâlâ yüzlerce füzeye sahip olduğunu söylüyor.
Ancak İsrail, İran'ın deniz kuvvetlerinden uzak durdu. Bu nedenle, İran'ın misilleme kabiliyeti ciddi şekilde zedelense de, güçlü bir donanmaya sahip ve ABD'nin 40 binden fazla askerinin bulunduğu bölgede unsurları bulunuyor. Ayrıca İran donanması Hürmüz Boğazı'na yerleştirebileceği bir dizi mayına sahip.
Basra Körfezi'ni açık okyanusa bağlayan 90 mil uzunluğundaki bu dar su yolu, aynı zamanda önemli bir nakliye rotası. Dünya petrolünün dörtte biri ve sıvılaştırılmış doğal gazın yüzde 20'si buradan geçiyor. Bu nedenle bu dar geçidi mayınlamak, gaz fiyatlarının yükselmesine neden olacaktır.
Amerikan donanması körfeze dağılacak
Ayrıca, Hürmüz Boğazı'nın diğer bulunan ABD mayın tarama gemilerini de izole edebilir. İki savunma yetkilisi, Donanmanın gemilerini daha az savunmasız hale getirmek için körfezde dağıtmayı planladığını belirtti. Bir Donanma yetkilisi, operasyonel güvenlik gerekçesiyle yorum yapmaktan kaçındı. Yetkililer, kamuoyuna açıklama yapma yetkisleri bulunmadığındanisim vermeden konuştu.
Süleymani krizini 100’le çarpın
İran, ABD güçleri tarafından saldırıya uğrarsa, güçlü bir şekilde karşılık vereceğini ve bunun bir gerilim döngüsünü tetikleyebileceğini söylemişti.
Orta Doğu Enstitüsü'nün kıdemli araştırmacısı Brian Katulis “Trump'ın Süleymani’yi öldürdüğü Ocak 2020'de olanları düşünün ve bunu 100 ile çarpın” dedi.
İranlı general Kasım Süleymani, Trump'ın ilk yönetimi sırasında Bağdat'ta ABD'nin insansız hava aracı saldırısında öldürülmüştü. İran daha sonra Irak'taki ABD üslerine şimdiye kadarki en büyük balistik füze saldırısını düzenledi. Saldırıda yaklaşık 110 asker travmatik beyin yaralanmalarına maruz kaldı ve kazara bir Ukrayna yolcu uçağı vuruldu, uçaktaki 176 kişi hayatını kaybetti.
Daha önce de yaptılar
Katulis “İran stratejik olarak zayıflamış olsa da operasyonel olarak bölgede hâlâ ölümcül bir güç ve Amerikalılar hala dünyanın o bölgesinde asker bulunduruyor” dedi.
İran, 1988'de Irak ile savaş sırasında 150 mayın döşediği Hürmüz Boğazı'nı daha önce de mayınlamıştı. Mayınlardan biri, ABD'ye ait USS Samuel B. Roberts adlı güdümlü füze fırkateynine isabet etmiş, gemi batmaktan kıl payı kurtulmuştu.
“Kendileri de zarar görür”
ABD Merkez Komutanlığı eski komutanı General Joseph Votel ve ABD Orta Doğu Deniz Kuvvetleri eski komutanı Koramiral Kevin M. Donegan geçen çarşamba yaptıkları açıklamalarda, İran'ın boğazı mayınlayabileceğini ve bunun İsrail'e bombardıman kampanyasını sonlandırması için uluslararası baskı yaratabileceğini söylediler.
Ancak Donegan, böyle bir eylemin muhtemelen ABD'nin büyük bir askeri müdahalesine yol açacağını ve İran'ın zaten çökmüş ekonomisine daha fazla zarar vereceğini de sözlerine ekledi.
“Mayınlama İran'a da zarar verir, Çin'e sattıkları petrolden gelirlerini kaybederler” dedi. “Ancak şu anda İran liderliği rejimin hayatta kalmasıyla çok daha fazla ilgileniyor ve bu da kararlarını etkileyecektir.”
Askeri yetkililer ve analistler, füze ve insansız hava aracı saldırılarının bölgedeki ABD üsleri ve tesisleri için en büyük misilleme tehdidi olmaya devam ettiğini söyledi. Donegan “Bunlar, İsrail'e fırlattıklarından daha kısa menzilli varyantlar olacaktır. İran’ın bu kabiliyeti hâlâ güçlü” diye konuştu.
“Kudüs Gücü hâlâ var”
Donegan, İran ordusunun gizli kolu olan Kudüs Gücü'nün ABD askerlerine saldırı düzenleyebileceği endişesini de dile getirdi. “Arap ortaklarımız yıllar boyunca bu unsurların çoğunu ülkelerinden kökünden sökmek adına iyi bir iş çıkardı. Ancak Kudüs Gücü ve milis tehdidi Irak'ta ve bir dereceye kadar Suriye ve Ürdün'de hala devam ediyor” dedi.
Johns Hopkins Üniversitesi’nden İran uzmanı profesör Vali Nasr’a göre İranlı yetkililer, bölgedeki ABD askerlerine ve çıkarlarına zarar verecek yollar bulabileceklerini Trump'a hatırlatmaya çalışıyor. Nasr İran’a saldırmak “çok büyük bilinmeyenlerden sayılır. Orada yanlış gidebilecek çok şey var” dedi.
Öte yandan, İran misilleme yapmaya karar verirse, kaybedecek çok şeyi var. Carnegie Uluslararası Barış Vakfı’ndan İran uzmanı Karim Sadjadpour “İran'ın seçeneklerinin çoğu, stratejik açıdan intihar bombasına eşdeğer” diyor.
Sadjadpour’a göre “Hürmüz Boğazı'nı mayınlarlar, bölgedeki petrol tesislerini yok ederler ve İsrail’i füze yağmuruna tutarlarsa başkalarına çok büyük zarar verebilirler. Ancak bunun geri tepmesi karşısında hayatta kalamayabilirler.”
© 2025 The New York Times Company
Kaynak: Gazete Oksijen
