Edward Wong, Julian E. Barnes, Eric Schmitt / The New York Times
Hizbullah'ın cephaneliğinin yarısının imha olmasına karşın yetkililer, Hizbullah'ın cephaneliğinin ülke çapında on binlerce mühimmata ulaştığı ve bu haliyle hala zorlu bir düşman olduğuna dikkat çekti. Yetkiller İsrail'in Demir Kubbe'sinin alt edebileceğini kaydetti.
İsrailli bir yetkili, Hizbullah'ın silahlarını Lübnan'ın dört bir yanına dağıttığını, ülkenin bu silahlarla “dolup taştığını” ve geçen Ekim ayından bu yana bu silahları özellikle İsrail'in kuzeyine saldırı gerçekleştirmek için kullandığını söyledi.
İsrail güney Lübnan'da saldırılar düzenliyor ve on binlerce Lübnanlıyı kaçmaya zorluyor. Ancak iki İsrailli yetkiliye göre İsrailli liderler 17 Eylül'de Hizbullah'a ait cephaneliğin mümkün olduğunca büyük bir kısmını imha etmeye karar verdi, böylece süregelen saldırılar nedeniyle kuzey İsrail'den kaçan 60 bin kadar İsrailli geri dönebilecekti. İsrail hava kuvvetleri, bir sonraki hafta yıkıcı saldırılara başladı.
Hizbullah'ın, İran'ın da yardımıyla, 120 bin ila 200 bin arasında olduğu tahmin edilen mermi stokunun büyük bir kısmını oluşturması 30 yılını aldı. İsrailli yetkililer ve bir ABD'li yetkili, ilk saldırılardan sonra Hizbullah lideri Hasan Nasrallah'ın İran ve Suriye'den mühimmatları yenilemelerini istediğini söyledi. Bu da İsrail'in Nasrallah'ı öldürmeye karar vermesinde etkili olan bir faktördü.
ABD'li yetkililere göre Nasrallah'ın geçtiğimiz Cuma günü öldürülmesinden bu yana Lübnanlı yetkililer, İsrail'in Beyrut'a uçmaya çalışan İran uçaklarını engellemeye çalıştı ve Lübnanlı yetkililerin İsrail'i dinlemesi, Hizbullah'ın hızlı bir şekilde silahlanma çabalarını zora soktu.
Salı günü İsrail ordusu, İran'dan Lübnan'a silah transferinden sorumlu Hizbullah komutanı Muhammed Cafer Kasır'ı Beyrut'ta düzenlediği bir hava saldırısında öldürdüğünü açıkladı.
ABD'li yetkililer, Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'in güneyinde gerçekleştirdiği yıkıcı saldırıdan bir gün sonra başlayan Hizbullah'ın kuzey İsrail'e yönelik saldırılarının İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki savaşına bir cevap olduğunu söylüyor. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Hamas lideri Yahya Sinvar'ın ateşkes konusunda anlaşmaları halinde Hizbullah'ın saldırılarını durdurabileceğini söylediler.
Ateşkes çabaları sonuç vermedi
Ancak Amerika Birleşik Devletleri, Katar ve Mısır bu yıl içinde yaptıkları pek çok diplomasi turundan sonra Gazze'de bir ateşkes anlaşmasına varmayı başaramadılar.
Pazartesi günü İsrail Lübnan'da kara operasyonlarına başladı. Yetkililer İsrail birliklerinin Hizbullah'ın füze depolarını ve fırlatma araçlarını imha etmeyi planladığını söyledi.
İki İsrailli yetkili, Hizbullah'ın cephaneliğini hedef almaya ve grubun komutanlarını öldürmeye hız kesmeden devam edeceklerini söyledi. Beyaz Saray yetkilileri ise kara harekâtının sınırlı kalmasını umduklarını söylerken ABD Başkanı Joe Biden her iki tarafa da ateşkes çağrısında bulundu. İsrail saldırılarında yüzlerce Lübnanlı sivil öldürüldü ve 1 milyon kişi yerinden edildi.
Netanyahu Salı günü yaptığı açıklamada “Kuzeydeki sakinlerimizi güvenli bir şekilde evlerine döndürmeye kararlıyız” dedi.
Hizbullah'ın hala elinde bulundurduğu büyük füze ve roket cephaneliğine rağmen, milis güçleri İsrail'in merkezine çok sayıda atış yapmadı.
Nasrallah'ın ölümü Hizbullah için büyük bir kırılım
ABD'li yetkililer bunu, üst düzey komutanlarla birlikte Nasrallah'ın öldürüldüğü hava saldırısına bağlıyor. Bu kritik ölümler örgütün işleyişine zarar verirken, alt düzey birliklere emir verecek çok az üst düzey yetkilinin kalması Hizbullah'ı güçten düşürüyor.
Yetkililere göre Hizbullah, İsrail'in İran'a yönelik olası bir saldırısına karşı caydırıcı bir unsur olarak mühimmatlarını geliştirmesine ve büyütmesine yardımcı olan İranlı yetkililerden de bir işaret bekliyor olabilir. Hizbullah, cephaneliğinin geri kalanının çoğunu kullanır ve yenileyemezse bu caydırıcılık ortadan kalkar.
Hizbullah, çok daha güçlü bir silah gücüne sahip olan İran'ın misilleme yapmasını da tercih edebilir. Nisan ayında İran, Suriye'deki bir İran diplomatik yerleşkesine düzenlenen ölümcül saldırıya misilleme olarak İsrail'e 300'den fazla insansız hava aracı ve füze fırlattı. İsrail, ABD ve bölgedeki ortak ülkeler bunların neredeyse tamamını düşürdü.
Salı gecesi Orta Doğu'da İran ordusu İsrail'e balistik füzeler ateşledi. Ülke genelinde hava saldırısı nedeniyle sirenler çaldı ve bölge sakinleri gökyüzünde Demir Kubbe'den fırlatılan ve İran'dan gelen füzeleri havada imha etmeye çalışan füzeleri gördü. İran'ın Birleşmiş Milletler misyonu sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada saldırının İsrail'in İran'ın “egemenliğini” ihlal eden “terör eylemlerine” yanıt olduğunu söyledi.
Bazı İsrailli ve ABD'li yetkililer, İsrail'in Nisan ayında İran'dan gelen yaylım ateşinin ardından gerçekleştirdiği saldırıyla İran'a karşı caydırıcılığını başarılı bir şekilde tesis ettiğini düşündüklerini söyledi. ABD'li yetkililer, İsrail'in bu saldırıda İran ordusunun İsfahan antik kenti çevresine yerleştirdiği bir ya da daha fazla S-300 uçaksavar bataryasına zarar verdiğini kaydetti.
Böyle bir saldırı, İsrail'in Temmuz ayında Hamas'ın siyasi lideri İsmail Haniye'yi bir devlet töreni için Tahran'da bulunduğu sırada öldürmesiyle birleşince, İsrail'in İran'ın kalbine saldırabileceğini ve muhtemelen İranlı liderleri öldürebileceğini gösterdi.
İsrail'ın ani harekatı Hizbullah'ı felç etti
Bazı ABD'li yetkililer Hizbullah'ın üst kademelerinin İsrail'in ani harekâtı nedeniyle felç olduğunu vurguluyor. Sadece Nasrallah'ın öldürülmesiyle değil, son üç hafta içinde üst ve orta düzey liderleri öldüren ve yaralayan çağrı cihazı patlamaları ve diğer saldırılarla da lider kadrosu çökertildi.
ABD'li yetkililer, Hizbullah'ın Rıdvan Gücü olarak bilinen özel operasyonlar komutanlığının tamamının 20 Eylül'de Beyrut'un güneyindeki bir banliyöde yok edildiğine dikkat çekti.
Pazartesi günü, Nasrallah'ın ölümünden sonra Hizbullah'ın geçici lideri olan Naim Kasım, grubun liderlerine bir şey olması durumunda alternatif komutanların devreye girmesini sağlamak için acil durum planları yapıldığını söyledi.
İsrail askeri sözcüsü Daniel Hagari, İsrail'in son dönemdeki en ağır hava saldırısı dalgasının 23 Eylül'de 1300 hedefi vurduğunu söyledi.
Yine de ABD'li yetkililer İsrail'in operasyonlarının stratejik bir kazanıma dönüştürülüp dönüştürülemeyeceği noktasında net değil. İsrail'in güney Lübnan'da ne kadar kalacağı, İran'ın karşı saldırılara ne kadar derinlemesine girişeceği, Hizbullah'ın buna nasıl karşılık vereceği ve Beyrut'ta hangi siyasi güçlerin nüfuz sahibi olacağı uzun vadede sonucu belirleyecek faktörler olacak.
© 2024 The New York Times Company
