Patrick Kingsley / The New York Times
Analistler ve yardım görevlileri, İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki mevcut liderlik boşluğunu doldurma konusundaki isteksizliğinin, Perşembe günü Gazze sahilinde onlarca Filistinlinin ölümüne yol açan kaosun arka planını oluşturduğunu söyledi.
Gazze sağlık yetkilileri, binlerce aç sivilin bir yardım kamyonu konvoyuna hücum ederek izdihama yol açması ve İsrail askerlerinin kalabalığa ateş açmasının ardından 100'den fazla kişinin öldüğünü ve 700'den fazla kişinin yaralandığını söyledi.
Kıtlık yaşanabilir
Kaosun ilk nedenleri aşırı açlık ve çaresizlikti: Birleşmiş Milletler olayın meydana geldiği kuzey Gazze'de kıtlık yaşanabileceği uyarısında bulundu. Sivillerin yardım kamyonlarını pusuya düşürme girişimleri, İsrail'in konvoylara getirdiği kısıtlamalar ve savaşta hasar gören yolların kötü durumu, bölgede mahsur kalan yaklaşık 300 bin sivile gıda ulaştırılmasını son derece zorlaştırırken, bu da ABD ve diğerlerinin havadan yardım paketlerini atmasına yol açtı.
İsrail'deki belirsizlik durumu kötüleştiriyor
Ancak analistler bu dinamiğin İsrail'in kuzeyin nasıl yönetileceğine dair bir plan ortaya koymaması nedeniyle daha da kötüleştiğini söylüyor.
Gazze'nin güneyi hala aktif bir çatışma bölgesi olsa da, çatışmalar kuzeyde büyük ölçüde azaldı. İsrail ordusu Ocak ayı başında Hamas'ın savaşan güçlerinin büyük bir kısmını yenilgiye uğratarak İsrail askerlerinin kuzeydeki bazı bölgelerden çekilmesine yol açtı.
Şimdi bu bölgelerde hizmetlerin sağlanmasını koordine edecek, kanun ve düzeni uygulayacak ve yardım kamyonlarını koruyacak merkezi bir organ yok. Hamas'ın kendini yeniden inşa etmesini engellemek için İsrail, Hamas liderliğindeki savaş öncesi hükümetin polis memurlarının kamyonlara eşlik etmesini engelledi. Ancak İsrail alternatif bir Filistin kolluk kuvvetinin kurulmasını da geciktirdi.
İsrail'in bir stratejisi yok
Yardım grupları sadece sınırlı bir varlığa sahip ve BM hala buradaki operasyonlarını nasıl artıracağını değerlendiriyor. İsrail ise, bunun günlük bazda tam olarak ne anlama geleceğini belirtmeksizin, bölge üzerindeki askeri kontrolünü süresiz olarak elinde tutacağını söyledi.
Eski bir İsrail istihbarat yetkilisi olan analist Michael Milstein, "Bu trajik olay İsrail'in uzun vadeli ve gerçekçi bir stratejisi olmadığını gösteriyor" dedi ve ekledi: "Gazze Şehri'ni ele geçirip terk edemezsiniz ve sonra orada olumlu bir şeylerin gelişeceğini umamazsınız. Bunun yerine kaos var"
İsrail'in Ekim ayında Gazze'yi işgal etmesinden bu yana, o ayın başlarında İsrail'in güneyini harap eden Hamas liderliğindeki saldırıların ardından, İsrailli politikacılar savaş sona erdiğinde Gazze'nin nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda tartıştılar ve anlaşmazlığa düştüler.
Hamas kuzeyde zayıfladı
Kuzey Gazze'de o an aslında çoktan geldi. Gazze'deki ana BM yardım kuruluşu UNRWA'nın Gazze direktör yardımcısı Scott Anderson'a göre, BM yetkilileri geçen hafta bölgedeki hasarı değerlendirmek üzere bölgeyi gezdiklerinde, ziyaretlerini Hamas'la koordine etmediler çünkü Hamas artık kuzeyde yaygın bir etkiye sahip değil.
Bazı Hamas üyelerinin bazı mahallelerde düzeni yeniden sağlamaya çalıştığına dair haberler ortaya çıktı. Ancak Anderson, birkaç hastanedeki sınırlı hizmetler dışında, devlet memurları ya da belediye görevlilerinden hiçbir iz görmediğini söyledi. Sokaklarda toplanmamış çöpler ve kanalizasyon suları olduğunu söyledi.
Gazze'deki liderlik yer altında
Anderson Gazze'den yaptığı bir telefon görüşmesinde "Gazze'deki liderlik gerçek ya da mecazi anlamda yeraltında ve bu boşluğu dolduracak bir yapı yok" dedi. Anderson ayrıca "Bu durum çaresizlik ve korku havası yaratıyor" sözlerini kaydederken, Perşembe günü yaşanan felaket gibi olayların daha olası hale geldiğini söyledi ve ekledi: "Koordine edilecek kimse olmadığında işleri koordine etmek çok sinir bozucu ve zor"
Hamas'tan doğan boşluğu çeteler dolduruyor
Silahlı grupların konvoylara saldırdığına dair videolar ortaya çıktı ve diplomatlar Hamas'ın yokluğundan doğan boşluğu suç çetelerinin doldurmaya başladığını söylüyor.
Gazze'de yetişmiş Amerikalı yorumcu Ahmed Fuad Alkhatib, "Herhangi bir plan olmaksızın bu boşluk ya kaos, kanunsuz çeteler ve suçlular tarafından doldurulacak ya da Hamas yeniden ortaya çıkacak ve yeniden yapılanmaya çalışacak"
Çoğu savaştan sonra iktidar boşluğu kaçınılmaz. Ancak İsrail hükümetini eleştirenler, kuzey Gazze'deki boşluğun olabileceğinden daha kötü olduğunu çünkü İsrailli liderlerin bundan sonra ne olması gerektiği konusunda hemfikir olmadıklarını söylüyor.
Ülkenin başbakanı Netanyahu, Şubat ayı sonunda "sivil işlerin idaresi ve kamu düzeninin sağlanmasının yönetim tecrübesi olan yerel paydaşlara dayandırılacağını" öne süren bir plan yayınladı. Ancak Netanyahu, bu yöneticilerin "terörizmi destekleyen ülke ya da kuruluşlarla" bağlantılı olamayacağını belirtmenin ötesinde başka ayrıntı vermedi.
Planı o kadar muğlaktı ki, iç siyasi tabanının hedeflerine mi yoksa İsrail'in en güçlü dış müttefiki olan ABD'nin hedeflerine mi öncelik vereceğine dair yaklaşmakta olan bir kararı erteleme girişimi olarak yorumlandı.
Filistin yönetimi için tünelin ucu karanlık
Netanyahu'nun sağcı tabanının önemli bir kısmı, İsrail'in Gazze'deki Yahudi yerleşimlerini kaldırmasından yaklaşık yirmi yıl sonra bu yerleşimlerin yeniden kurulması için yoğun çaba sarf ediyor. Böyle bir plan, İsrail'in bölge üzerinde uzun süreli kontrolünü gerektirecek ve Filistin yönetiminin yeniden kurulmasını imkansız hale getirecektir.
Buna karşılık ABD, diğer Batılı güçler ve Arap devletleri, İsrail işgali altındaki Batı Şeria'daki Filistinli liderlerin, her iki bölgeye de yayılmış bir Filistin devleti kurma sürecinin bir parçası olarak Gazze'yi yönetmelerine izin verilmesi için baskı yapıyor.
Bu iki çelişkili yol arasında kalan Netanyahu ikisini de tercih etmedi.
Netanyahu karar alamayacak halde
Eski istihbarat yetkilisi Milstein, "Hükümetini sakin tutmak için her türlü manevrayı deniyor. Hükümetindeki tüm gerilimler ve sorunlu yapılanmalar nedeniyle gerçek anlamda dramatik bir karar alamıyor"
Netanyahu'nun eski stratejistlerinden Nadav Shtrauchler ise Netanyahu'nun stratejisine ilişkin endişeleri reddetti. Shtrauchler, "Eğer birisi onun kafasında herhangi bir plan olmadığını düşünüyorsa, yanılıyor. Onun bir planı var" dedi.
Shtrauchler sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bence iki planı var. Ama sonunda hangisini seçeceğinden emin değilim ve onun da bunu bildiğinden emin değilim"
© 2024 The New York Times Company
