Ana Ionova / The New York Times
Brezilyalılar, ekonomik bir krizle boğuşmak zorunda kalacak, Amazon'daki ormansızlaşmayla ve Latin Amerika'nın en büyük demokrasisinin sağlığıyla ilgili uzun süredir devam eden sorularla boğuşmak zorunda kalacak yeni bir devlet başkanı seçmek için sandık başında.
Artan gıda ve yakıt fiyatları ekonomik yavaşlamayla birleştiğinde seçimler tamda birçok Brezilyalı için hayatın zorlaştığı bir dönemde yapılıyor. 217 milyonluk ülkede yaklaşık 33 milyon insan açlık çekiyor. Son yıllarda ülkede tersine dönen sosyal ve ekonomik ilerleme nedeniyle yoksulluk hızla arttı.
Çevre ve iklim endişeleri de hat safhada. Amazon'daki ormansızlaşma, yağmur ormanlarının madenciliğe, çiftçiliğe ve tarıma açılması gerektiğine inanan aşırı sağcı Jair Bolsonaro yönetiminde 15 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Amazon’daki yıkım ve bunun iklim krizini önleme çabaları üzerindeki etkileri Brezilya’yı küresel bir paryaya dönüştür.
Adaylar kimler?
Seçimlerde Bolsonaro ile 2003’ten 2010’a kadar görev yapan eski solcu devlet başkanı Luzi Inacio Lula da Silva karşı karşıya geliyor. Da Silva, 2018 yılında yolsuzluk suçlamalarıyla hapse atılmıştı ancak Yargıtay'ın davadaki yargıcın taraflı olduğuna karar vermesinin ardından mahkumiyeti iptal edildi.
Seçmenler, önde gelen iki adayın çeşitli zorluklarla nasıl başa çıkmayı ve Brezilya'yı yeniden büyüme yoluna koymayı planladıklarına ilişkin yanıtlar arıyor. Eski vali Ciro Gomes ve senatör Simone Tebet de dahil olmak üzere dokuz aday daha başkanlık yarışında ancak hepsi tek hanelerde destek alıyor. Brezilyalılar ayrıca Pazar günü federal ve eyalet meclisleri için yeni valiler, senatörler ve temsilciler seçecekler.
Bolsonaro’nun vaatleri neler?
Bolsonaro, başlangıçta pandeminin acı veren darbesini hafifletmek için oluşturulan geçici bir politikayı genişleterek muhtaç ailelere ayda yaklaşık 113 dolar nakit ödeme yapma sözü verdi. Bolsonaro'nun planına göre da Silva altında uygulamaya konan benzer ancak daha az cömert bir programın yerini alan programın sürdürülmesi, "yoksulluğu azaltmak ve sürdürülebilir ekonomik büyümeye katkıda bulunmak" anlamına geliyor. Görevdeki aşırı sağcı, vergileri düşürerek ve teknolojiye yatırım yaparak istihdam yaratma sözü de veriyor.
Kürtaj karşıtı politikaya devam
Bolsonaro, 2018'de kendisini toplu olarak destekleyen yatırımcılara bir kez daha selam vererek, kamu borcunu kontrol altında tutarak serbest piyasa yaklaşımını sürdüreceğini de söyledi.
Dört yıl önce aşırı muhafazakar seçmenlerin desteğini kazanan sert söylemini yineleyen Bolsonaro, yasal kürtaja ve okullarda trans eğitimine karşı aileleri savunacağını söylemeye de devam ediyor. Uzun zamandır özelleştirme savunucusu olan Bolsonaro, bir enerji şirketi olan Petrobras gibi devlete ait şirketleri satarak devletin ekonomideki rolünü azaltmayı planlıyor. Ancak Bolsonaro, büyümenin ekonomik, sosyal ve çevresel sürdürülebilirliği göz önünde bulundurması gerektiğini söylese de madencilik ve tarımın büyük çaplı genişlemesini de savunuyor.
"Meşru savunma temel haktır"
Başkanlığı sırasında ormasızlaşmadaki kesin artışa rağmen çevre felaketleriyle daha agresif bir şekilde mücadele sözü veren Bolsonaro, Brezilya'nın “doğal kaynaklarını sürdürülebilir şekilde kullanma” hakkına sahip olduğunu öne sürüyor. Bolsonaro ayrıca ateşli silahlara erişimi daha da genişletme sözü vererek, suça karşı sert politikaları genişletmeyi vaat ediyor ve “Meşru savunma temel bir haktır” diyor.
Da Silva’nın politikasında neler var?
Da Silva, iki görev süresi boyunca, emtia kaynaklı patlamanın Brezilya'yı küresel bir başarı öyküsüne dönüştürdüğü altın bir büyüme çağını yönetti. Ülkeyi o şanlı günlerine döndürmeyi vaat ediyor.
Solcu aday, zenginlerin vergilerini ve kamu harcamalarını artırma sözü verdi. Planları, Bolsonaro tarafından önerilene rakip olan aylık 113 dolarlık nakit yardım gibi bir dizi sosyal destek içeriyor. Çocuklu yoksul aileler 6 yaşından küçük her çocuk için ayda 28 dolar daha alacak. Da Silva ayrıca Brezilya'nın asgari ücretini enflasyona göre ayarlamaya, yoksullar için bir konut planını canlandırmaya ve aynı zamanda açlıkla karşı karşıya kalan insanlar için gıda güvenliğini garanti etmeye söz verdi.
Eski bir sendikacı olan da Silva, geçmişteki stratejisine bir gönderme yaparak büyümeyi başlatmayı ve altyapıya harcama yaparak iş ve istihdam fırsatları yaratmayı planlıyor. Ancak Brezilya'nın daha sürdürülebilir enerji ve gıda sistemlerine geçmesi gerektiği konusunda uyarıda bulunan "yeşil bir ekonomiye" yatırım yapmayı da planlıyor.
Bolsonaro'nun oylama sahtekarlığı konusundaki asılsız iddialarına yanıt olarak da Silva, "Demokrasiyi ve Brezilya'nın seçim sistemini savunacağını" söyledi. Ayrıca solcu aday, Amazondaki, toprak gaspçıları, keresteciler gibi çevre suçlarını da yok edeceğinin sinyalini verdi. Da Silva, “Taahhüdümüz, yasadışı ormansızlaşmaya karşı amansız mücadele ve sıfır net ormansızlaşmanın teşvik edilmesidir” dedi.
© 2022 The New York Times Company
