Karen Weise, Cade Metz ve David McCabe / New York Times
Microsoft 1998 yılında Pekin'de gelişmiş bir araştırma laboratuvarı açtığında, teknoloji ve Çin konusunda iyimser bir dönemdi. Microsoft, ses, görüntü ve yüz tanıma alanındaki çalışmalarına ve üretken yapay zekaya öncülük eden laboratuvar için yüzlerce araştırmacıyı işe aldı. Pekin’deki tesis en sonunda dünyanın en önemli önemli yapay zeka laboratuvarlarından biri haline geldi. Microsoft'un kurucu ortağı Bill Gates bunu Çin'in derin entelektüel yetenek havuzundan faydalanmak için bir fırsat olarak nitelendirdi.
Siyasi açıdan hassas çalışmalardan uzak tutuyor
Ancak ABD ve Çin arasındaki teknoloji liderliğini ele geçirme çabası nedeniyle Microsoft'un üst düzey yöneticileri geçtiğimiz yıl boyunca ödüllü laboratuvarla ne yapacaklarını tartıştı. Şirket, Çin'de 800 kişilik ileri teknoloji laboratuvarı bulundurmanın gerekli olup olmadığına dair ABD'li yetkililerin sorgusuyla karşılaştı. Microsoft, çalışanlarını siyasi açıdan hassas çalışmalardan uzak tutan güvenlik önlemleri aldığını söyledi.
Merkezi Washington'da bulunan şirket, British Columbia'da da bir laboratuvar açtığını ve Çin'den bazı araştırmacıları buraya taşıyacağını söyledi. Tesis, daha fazla araştırmacının yer değiştirmesi gerekirse yedek olarak kullanılacak. Laboratuarın kapatılması ya da taşınması fikri gündeme geldi, ancak Microsoft'un liderleri Çin'de devam etmesini destekliyor.
"Araştırmalarımızı sürdürmeyi dört gözle bekliyoruz"
Dünya çapında 8 laboratuvarı bulunan Microsoft Research'ün yöneticisi Peter Lee “Laboratuvara ve bu ekibin dünya standartlarındaki araştırmalarına her zamanki gibi bağlıyız. Microsoft Research Asia'nın kapatılmasına yönelik herhangi bir tartışma ya da savunuculuk söz konusu değil. Araştırmalarımızı sürdürmeyi dört gözle bekliyoruz” dedi.
Microsoft'taki tartışma, Çin'de varlığını sürdüren Tesla ve Apple gibi ABD’li teknoloji firmalarından biri olması nedeniyle öne çıkıyor. Ülkenin yerli teknolojisini geliştirmesi ve ABD ile jeopolitik gerginliklerin artmasıyla birlikte Google gibi Amerikan şirketleri Çin'deki varlıklarını azalttı. Facebook ve X gibi diğer ABD’li sosyal medya siteleri Çin'de yıllardır engelleniyor. Microsoft markası olan LinkedIn, artan talepleri gerekçe göstererek 2021 yılında Çin'deki varlığını sonlanırdı. Ancak Microsoft, Bing ile Çin'deki tek yabancı arama motoru olarak ağır bir şekilde sansürlenmiş olsa da varlığını korudu. Şirket Windows işletim sistemini, bulut bilişimini ve kurumsal müşteri uygulamalarını sunmaya devam ediyor.
Microsoft aslında birkaç yıldır laboratuvarın geleceğini tartışıyor. Yapay zekanın yükselişi ve ABD ile Çin arasında artan gerilim nedeniyle şirket ulusal güvenlik endişelerinin hedefi haline geldi. Çin'in laboratuvarı hacklemesi veya başka bir şekilde sızması ya da araştırmacıların Microsoft'tan ayrılarak hükümetle yakın çalışan Çinli şirketlere katılmasından endişe ediliyor.
Satışlarının yüzde 1.5'i Çin'de
Biden yönetimi Pekin'in ordusunu güçlendirmek için kullanılacak hassas teknolojileri Çin’de üreten şirketler için yeni bir yasa tasarısı hazırlarken Microsoft'a özel olarak laboratuvar hakkında sorular soruldu. Microsoft başkanı Brad Smith’e senatoda Microsoft'un Çin ile olan bağları soruldu. Smith, Çin’in Microsoft'un geçen yılki 212 milyar dolarlık satışlarının %1,5'ini oluşturduğunu söyledi. Beyaz Saray yorum yapmayı reddetti. Teknolojinin jeopolitik tarihini takip eden Chip War kitabının yazarı Chris Miller, Microsoft'un zor bir dengeyle karşı karşıya olduğunu söyleyerek "Siyasi sistemin güveninin nereye gittiğini düşünmeleri gerekiyor” dedi.
Tayvan doğumlu araştırmacıyı görevlendirdi
Microsoft'un Pekin'deki laboratuvarı, Gates'in Tayvan doğumlu yapay zeka araştırmacısı olan Kai-Fu Lee'yi görevlendirmesiyle kuruldu. Laboratuvarda çalışan ve birçoğu kendi alanının en iyisi olan bilim insanları, yapay zekanın geliştirilmesindeki temel taşları araştırdı. Laboratuvardaki araştırmacılardan bazıları Alibaba, Baidu ve Tencent gibi Çinli teknoloji devlerinde önemli pozisyonlara geldi. Bazıları da ülkede geniş bir ulusal gözetim sistemine katkıda bulunan bir yüz tanıma şirketi Megvii gibi girişimlerin kurulmasına yardımcı oldu.
Microsoft 2018'de, Çin'de araştırma ve geliştirmeye 1 milyar dolardan fazla yatırım yaptığını açıkladı. Pekin'deki laboratuvardan gelen teknik yetenek ve buluşlar, laboratuvarın desteklenmesi için önemli bir kanıt oluşturuyor. Ancak laboratuvarın başarısı ve prestiji, Çin’in teknolojiye erişimini kısıtlamaya çalışan Beyaz Saray'ın dikkatini çekti.
"Bu yıl görüştüğüm ilk Amerikalı dostum"
Microsoft'un liderleri bu gerilimi nasıl yönetecekleri konusunda tartışmaya başladı. Gates ise Pekin'deki laboratuvarı uzun süredir destekliyor. Haziran ayında Çin'e giderek Devlet Başkanı Şi Cinping ile görüşen Gates, Çin liderinin kendisine "Bu yıl görüştüğüm ilk Amerikalı dostum" dediğini aktardı. Microsoft'un teknoloji ve araştırma liderlerinin de laboratuvarı desteklediği ve kritik teknolojik atılımlar ürettiğini savunduğu belirtiliyor. Laboratuvarı destekleyenler arasında Smith de var. Smith yaptığı açıklamada "Tarihten alınan ders, ülkelerin dünyadan bir şeyler öğrendiklerinde başarılı olduklarıdır” dedi.
© 2024 The New York Times Company
