Jack Nicas - Lucía Cholakian Herrera / The New York Times
Arjantin'de Başkan Javier Milei göreve geleli altı hafta oldu ve o zamandan bu yana gaz fiyatları iki katına çıktı, enflasyon yükseldi ve ulusal para biriminin değeri düştü.
Milei, bu tür çalkantıların beklenmesi gerektiği uyarısında daha önce bulunmuştu. Milei, on yıllardır süregelen ekonomik sorunların düzeltilmesi için öncelikle daha fazla acı çekilmesi gerektiğini söyledi. Ancak bu hafta pek çok Arjantinli artık canlarına tak ettiğini göstermek için sokaklara dökülmeyi planlıyor.
Arjantin'in en büyük işçi sendikaları, Milei'nin planladığı revizyonları protesto etmek için - ulaşım, inşaat, sağlık, gıda hizmetleri, enerji ve bankacılık çalışanları da dahil olmak üzere - ülke çapında bir grev planlıyor. Ülke genelinde 100 binden fazla kişinin gösteri yapması bekleniyor.
Arjantin ikiye bölündü
Sendika liderlerinden Pablo Moyano gazetecilere yaptığı açıklamada Milei'nin Kongre'yi ve işçileri aşağıladığını söyledi. Milei ise protestoların görünürde, biri geçmişe takılıp kalan diğeri ise gelişmiş bir ülke olmayı isteyen iki ayrı Arjantin'i ortaya çıkardığını söyledi.
Milei'ye destek güçleniyor
Yine de daha fazla Arjantinli Milei ile aynı fikirde görünüyor. Ekonomik kaosa rağmen Milei'nin onaylanma oranı yüksek kaldı, hatta fiyatlarla birlikte Milei'ye olan destekte de artış söz konusu. Son anketler Arjantinlilerin yüzde 58'inin kendisini desteklediğini gösteriyor ki bu oran Kasım ayındaki başkanlık oylamasında aldığı oy oranından 2 puan daha yüksek.
Özgürlükçü bir ekonomist ve televizyon programcısı olan ve farklı bir siyasi üslupla başkanlık koltuğuna oturan Milei, Arjantin'in olabildiğince büyük bir kısmını hızla elden geçirerek siyasi balayı döneminden daha fazla yararlanmaya çalışıyor.
Milei torba yasa ile daha da güçlenecek
Milei; harcamaları kestikten, kamu çalışanlarını işten çıkardıktan ve para birimini devalüe ettikten sonra odağını ekonomi, seçimler, iş gücü, kamu güvenliği, çevre, sanat, bilim, sağlık ve hatta Arjantinlilerin boşanma şekli üzerinde sonuçları olacak kapsamlı yasalara çevirdi. Torba yasa aynı zamanda daha fazla gücü elinde toplayacak.
Bu da işçilerin tepkisine yol açtı. Sendikalar bu ay Milei'nin Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle çalışma yasalarında değişiklik yapma çabalarına karşı ihtiyati tedbir kararı aldırdı ve şimdi de kitlesel gösterilerle güçlerini göstermeyi hedefliyorlar.
Milei göstericilere karşı sert önlemler alıyor
İşçi isyanları daha önce de Arjantin'de önemli değişiklikler yapmak isteyen hükümet kampanyalarını bozmuştu, ancak Milei şimdiden yıkıcı hale gelen protestolara karşı daha sert bir tutum takınacağının sinyallerini veriyor. Milei, gösterilere katılan kamu çalışanlarının maaşlarından kesinti yapılmasını ve yolları kapatanlara verilen cezaların arttırılarak hapis cezasına çevrilmesini önerdi.
Ayrıca Milei bu süreçte hızlı hareket etti, görevdeki ilk günlerinde federal harcamalarda büyük kesintiler yaptı, binlerce hükümet çalışanını işten çıkardı ve federal bakanlıkların sayısını yarıya indirerek 18'den 9'a düşürdü. Ayrıca Arjantin pesosunu resmi olarak yüzde 50'den fazla devalüe ederek hükümetin döviz kurunu piyasanın para birimi ölçüsüne biraz daha yakınlaştırdı - ancak bu adım, aynı zamanda fiyatların yükselmesine de neden oldu.
Enflasyon yüzde 200'ün üzerinde
Kasım'dan Aralık'a fiyatlar yüzde 25,5 artarken, bir önceki ay bu oran yüzde 12,8 idi. Arjantin'in yıllık enflasyon oranı şu anda yüzde 211 seviyelerinde. Bu da 46 milyonluk ülkeyi dünyanın en yüksek enflasyonu konusunda Lübnan ile aynı seviyeye getiriyor. Arjantin'deki fiyatlar, yıllardır süren ekonomik çöküşün birçok Venezuelalının Arjantin'e göç etmesine neden olduğu günleri hatırlatıyor.
Buenos Aires'te Venezuela yemekleri satan bir dükkânı olan 35 yaşındaki Venezuelalı göçmen Andreina Di Giovanni, "Çok sayıda Venezuelalının ülkeyi terk ettiğini görüyorum" dedi ve sözlerini şöyle sürdürdü: "Bazıları başka yerlere göç ediyor; bazıları Venezuela'ya geri dönüyor"
Yurt dışından da destek görüyor
Milei yurtdışındaki muhafazakarlardan da destek görüyor. Geçtiğimiz hafta İsviçre'nin Davos kentinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu'nda yaptığı konuşmada, sınırsız kapitalizmin yoksulluğu azaltacak tek model olduğunu ve sosyalizm, feminizm ve çevreciliğin devlet düzenlemelerini zorlayarak küresel ilerlemeyi tehdit ettiğini savundu.
Davos'taki katılımcılara "Sizler kahramansınız" diyen Milei, "Sizler bugüne kadar gördüğümüz en olağanüstü refah döneminin yaratıcılarısınız" ifadelerini kullandı.
Elon Musk konuşmanın bir videosunu paylaşırken, Milei'nin sözleri için "Ülkeleri neyin daha fazla ya da daha az refah seviyesine taşıdığına dair iyi bir açıklama" sözlerini kaydetti. Daha sonra Musk, cinsel ilişkiye girerken Milei'nin konuşmasını izleyen bir adamın montajlanmış bir görüntüsünü paylaştı ve bu gönderi 113 milyon kez görüntülendi.
Trump da Milei'ye kayıtsız kalamadı
Brezilyalı bir politikacı daha sonra konuşmayı anne karnındaki bebeği için dinlettiğini paylaştı ve Donald Trump da Truth Social platformunda Milei'nin politikalarıyla büyük bir ilerleme kaydettiğini söyledi.
IMF de Milei'ye kayıtsız kalmadı. Arjantin'e 44 milyar dolarlık kredi programının büyük çoğunluğunu sağlayan Uluslararası Para Fonu da (IMF) Milei ve ekonomi ekibinin rezervleri yeniden inşa etmek, göreceli fiyat uyumsuzluklarını düzeltmek, merkez bankasının rezervlerini güçlendirmek ve daha basit, kurallara dayalı ve piyasa odaklı bir ekonomi yaratmak için hızla hareket ettiğini söyledi ve Milei'yi destekledi.
Milei'nin fazla zamanı yok
Kongre üyesi ve Arjantin Adalet Bakanı olarak görev yapmış bir anayasa avukatı olan Ricardo Gil Lavedra, önemli bir kongre desteği olmadan Milei'nin hareket alanının dar kalacağına dikkat çekti ve yükselen fiyatların kendisine harekete geçmek için kısa bir zaman aralığı verebileceğini söyleyerek, yüksek onay oranlarına sahipken Milei'nin çabuk davrandığını söyledi.
Ancak Gil Lavedra, bu kadar çok hükmün tek bir tasarıda toplanması ve başkanlıkta daha fazla güç toplanmasının endişe verici olduğunu söyledi ve sözlerine şöyle devam etti:
"İnsanların Milei'nin gönderdiği çok fazla sayıdaki teklif hakkında bir fikir sahibi olması imkansız. Bu teklifler onlarca, yüzlerce yasayı kapsıyor ve bu yüzden halkın genellikle neyin tartışıldığını bilmediğini düşünüyorum"
Gil Lavedra, yine de sendikalar ve Kongre'den gelen tepkilerin demokrasinin işlediğinin bir işareti olduğunu söyledi ve "Çok zor bir durumla karşı karşıya olan ve çok sayıda Arjantinlinin desteğini alan yeni bir hükümetle işbirliği yapmalıyız, ancak aynı zamanda Arjantin'i anayasal demokrasi çerçevesinde tutmalıyız" ifadelerini kullandı.
© 2024 The New York Times Company
