Adam Satariano / The New York Times
Geçen ay savaş başladıktan sonra, Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Başbakan Yardımcısı Mykhailo Fedorov'a kilit bir görev verdi. Zelenskiy'nin kabinesinin en genç üyesi olan 31 yaşındaki Fedorov, Ukrayna'nın Rusya'ya karşı savunmasının paralel bir parçasının sorumluluğunu üstlendi. Rusya’yı dünya ekonomisinden izole etmek için iPhone ve PlayStation'lara erişimden Western Union ve PayPal para transferlerini engellemeye kadar çokuluslu büyük bir kampanya başlattı.
60 milyon dolardan fazla yardım fonu kurdu
Eski bir teknoloji girişimcisi olan Fedorov, Rusya'nın izolasyonunu sağlamak için sosyal medya, kripto para birimleri ve diğer dijital araçların bir karışımını kullandı. Twitter ve diğer sosyal medyada Apple, Google, Netflix, Intel, PayPal gibi şirketlere Rusya'da iş yapmayı bırakmaları için baskı yaptı. Rus web sitelerine ve çevrimiçi hizmetlere zarar vermek için bir grup gönüllü bilgisayar korsanının oluşturulmasına yardım etti. Bakanlığı ayrıca Ukrayna ordusu için 60 milyon dolardan fazla yardım toplayan bir kripto para fonu kurdu.
Yeni bir el kitabı oluşturuyor
Modern savaş silahları olarak teknoloji ve finansı kullanan bu kampanya, Fedorov'u Zelenskiy'nin en önemli komutanlarından biri haline getirdi. Fedorov, silah gücünden yoksun bir ülkenin yabancı bir saldırganı alt etmek için interneti, kriptoyu, dijital aktivizmi ve Twitter gönderilerini nasıl kullanabileceğini gösteren yeni bir el kitabı oluşturuyor.
Amacını dijital abluka olarak açıkladı
24 Şubat'ta işgalin başlamasından bu yana verdiği ilk geniş röportajda Fedorov, amacının bir dijital abluka yaratmak ve Rus vatandaşlarının savaşı sorgulamasını sağlayacak kadar tatsız bir ortam oluşturmak olduğunu söyledi.
"Sessiz kaldıkları sürece ortak oluyorlar"
“Teknolojik ve ticari ablukanın, saldırganlığı durdurmanın ayrılmaz bir parçası" olduğunu söyleyen Fedorov, Rusya’dan çekilen şirketleri övdü. Ancak Apple ve Google gibi şirketlerin uygulamalarını (App Store vs) Rusya’da tamamen kapatmak gibi adımlarla daha da ileri gidebileceklerini söyledi.
Kiev civarında açıklanmayan bir yerden video konferans yoluyla konuştuğumuz Fedorov, eylemlerinin çatışmaya karşı çıkma olasılığı en yüksek olan şehirli Rusları kızdırdığı yönündeki eleştirilere ise şu cevabı verdi: “Sessiz kaldıkları sürece Rus halkının da saldırıya ve halkımızın öldürülmesine ortak olduğuna inanıyoruz.”
Meta ve McDonald's gibi çok uluslu şirketlerin Rusya'dan çekilmesinin tek nedeni Fedorov'un çalışması değil, savaşın neden olduğu insani kayıplar korku ve öfke uyandırıyor. ABD, AB ve diğer bazı ülkelerin ekonomik yaptırımları Rusya'yı izole etmede etkin bir rol oynuyor.
"Hiç bir devlet Ukrayna'dan daha etkili olmamıştır"
Arizona Eyalet Üniversitesi Savaşın Geleceği Merkezi'nden Profesör Peter Singer, Fedorov'un şirketlere Rusya bağlantılarını yeniden düşünmeleri çağrısında inanılmaz derecede etkili olduğunu söyledi.
Singer, “Hiç bir devlet ya da etkili bir kişi, küresel markaları ahlaki davranmaya zorlama ve utandırma konusunda Ukrayna'dan daha etkili olmamıştır" dedi.
"Savaş kişisel olarak da kapımı çaldı"
Siyah fermuarlı gevşek gri bir yün hırka giyen Fedorov, 45 dakikalık Zoom röportajında, ahşap panelli bir duvarın önüne oturdu. Geceleri yaklaşık üç ila dört saat uyuduğunu, uykusunun genellikle her 30 dakikada bir yatağının yanında tuttuğu iPhone’dan gelen mesaj uyarılarıyla kesintiye uğradığını anlattı. Yandaki eve bir füze çarptıktan sonra geçen hafta yoğun bakımda olan babası için endişelendiğini söyleyerek "Savaş kişisel olarak da kapımı çaldı” diye konuştu.
"Zelenskiy'i değişimin genç bir sembolü olarak gösterdi"
Fedorov, güney Ukrayna'da Dinyeper Nehri yakınında küçük Vasylivka kasabasında büyüdü. Politikaya atılmadan önce, çevrimiçi reklam kampanyaları tasarlayan SMMSTUDIO adlı bir dijital pazarlama şirketi kurdu. Bu iş onu 2018'de, o zamanlar Ukrayna Cumhurbaşkanlığı için beklenmedik bir aday olan aktör Zelenskiy ile buluşmasını sağladı. Fedorov, kampanyanın dijital direktörü oldu ve Zelenskiy'i değişimin genç bir sembolü olarak göstermek için sosyal medyayı kullandı.
Geçen yıl Silikon Vadisi'ni ziyaret etti
Zelenskyy 2019'da seçildikten sonra, 28 yaşındaki Fedorov'u Dijital Dönüşüm Bakanı olarak atadı ve Ukrayna sosyal hizmetlerinin dijitalleştirilmesinden sorumlu tuttu. Fedorov geçen yıl, Apple CEO'su Tim Cook da dahil olmak üzere görüşmeler yapmak için Silikon Vadisi'ni ziyaret etti.
Rusya Ukrayna'yı işgal ettikten sonra Fedorov, teknoloji şirketlerine Rusya'dan çekilmeleri için hemen baskı yaptı. Kararı Zelenskiy'nin desteğiyle verdiğini söyledi. Fedorov, "Bence bu seçim hiç olmadığı kadar siyah ve beyaz. Ya barıştan, ya da terör ve cinayetten yana taraf tutma zamanıdır” dedi.
Şirketlere mektuplar gönderdi
25 Şubat'ta Apple, Google ve Netflix'e Rusya'daki hizmetlerine erişimi kısıtlamalarını isteyen mektuplar gönderdi. Bir haftadan kısa bir süre sonra Apple, Rusya'da yeni iPhone’lar ve diğer ürünleri satmayı durdurdu.
Ertesi gün, Tesla ve SpaceX'in kurucusu Elon Musk'a bir tweet attı ve Musk'ın şirketi SpaceX tarafından yapılan Starlink uydu internet sistemini devreye sokmak için yardım istedi. Rusya ülkenin ana telekomünikasyon altyapısına zarar verse bile Starlink, Ukraynalılar’ın internet erişimi sağlayabilmesine yardımcı olabilirdi.
Fedorov, Musk ile temasa geçtikten iki gün sonra, Ukrayna'ya bir Starlink sevkiyatı geldi. O zamandan beri Fedorov, Musk ile düzenli olarak kısa mesaj alışverişinde bulunduğunu söyledi.
Karan Bhatia ile görüştü
Fedorov, geçen ay Google Başkan Yardımcısı Karan Bhatia ile de bir görüşme yaptı. Google o zamandan beri, Rus askerlerinin insan kalabalığını tanımlamasına yardımcı olabileceği gerekçesiyle Google Maps benzeri servislerinde birçok değişiklik yaptı. Şirket diğer ürün ve hizmetlerin satışını da askıya aldı ve cuma günü, YouTube'da Rus devlet medyasına erişimi dünya çapında engelledi.
Bazı sivil toplum grupları, Fedorov'un taktiklerinin istenmeyen sonuçlara yol açıp açmayacağını sorguluyor.. Rusya'da bir internet özgürlüğü grubu olan İnternet Koruma Derneği bu hafta başlarında yaptığı açıklamada, “Engellemeler ve sansür demokraside değil, tiranlıkta olur. Rus halkının bilgiye erişimini engelleyen herhangi bir yaptırım yalnızca Putin rejimini güçlendirir” ifadesini kullandı.
"Kazanacağımızdan eminim"
Fedorov ise, Rus halkını harekete geçirmenin tek yolunun bu olduğuna inanıyor. Eşi ve küçük bir kızı olan Fedorov, savaşın sonucundan umutlu olduğunu söylüyor: "Gerçek bizden yana. Kazanacağımızdan eminim."
©️ 2022 The New York Times Company
