Matthew Mpoke Bigg / The New York Times
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Gazze Şeridi'nin Mısır sınırı boyunca uzanan dar bir şeridinde, savaşta ateşkes anlaşması görüşmelerindeki ana tıkanma noktalarından biri olan Philadelphi Koridoru'nda İsrail askeri varlığını sürdüreceğini duyurdu. Netanyahu, İsrail'de Philadelphi Koridoru olarak bilinen bölgeyi Hamas'ın kaçakçılık operasyonları için bir “can damarı” olarak nitelendirdi.
Koridorun kontrolü Katar, Mısır ve ABD'nin arabuluculuğunda yürütülen ateşkes görüşmelerinde ana anlaşmazlık konusu olarak ortaya çıktı. Hamas, İsrail'in Gazze'den tamamen çekilmesini gerektirmeyen hiçbir anlaşmayı kabul etmeyeceğini söyledi.
Philadelphi Koridoru nedir?
Bu koridor İsrail sınırından Akdeniz'e kadar yaklaşık 13 km boyunca uzanan yaklaşık 100 metre genişliğinde bir alanı tanımlıyor. Refah kentini ikiye bölen yeni sınır 1979 Mısır-İsrail barış anlaşması uyarınca oluşturuldu. Sınırın kuzeydoğusunda Gazze, güneybatısında ise Mısır yer alıyor.
Mısır sınır muhafızları, İsrail güçlerinin Gazze'den çekildiği 2005 yılında İsrail ile yapılan bir anlaşma uyarınca bu topraklarda polislik yapıyor. İsrailliler bu bölge için Philadelphi kod adını kullanırken Mısırlı yetkililer Salah Al Din diyor.
Philadelphi adı, Refah kentini biri Filistinli, diğeri Mısırlı olmak üzere ikiye bölen sınır bölgesi için İsrail ordusu tarafından rastgele bir kod adı olarak seçildi.
Koridor İsrail için neden önemli?
Üst düzey İsrailli yetkililer Ekim 2023'te başlayan Gazze savaşı sırasında şeridin kontrolünü askeri bir hedef olarak belirlemişti. Askeri uzmanlara göre Hamas, şeridin altına bazıları kamyonların geçebileceği genişlikte tüneller kazmış ve bunları Mısır'dan Gazze topraklarına silah ve personel kaçırmak için kullanmıştı.
İsrail Mayıs ayında Gazze'nin güneyini işgal etti ve kısa bir süre sonra askerlerinin koridorun tamamında konuşlandığını açıkladı.
Londra'daki King's College'da siyaset bilimci ve aynı zamanda eski bir İsrail askeri subayı olan Ahron Bregman, “Hamasın İsraillilere sormadan girip çıkabilmelerinin yolu bu” dedi. Bregman bu bahar verdiği bir röportajda tünellerin açık kalması halinde Hamas'ın savaştan sonra askeri kapasitesini yeniden inşa etmesinin daha kolay olacağını söyledi.
Mısır koridor hakkında ne diyor?
Mısır'ın koridor konusundaki tutumu ise net: Mısır, İsrail ile uzun yıllar önce imzaladığı “güvenlik anlaşmaları ve protokollerin” İsrail'in askerlerini koridordan uzak tutmasını taahhüt ettiğini söylüyor.
Savaştan önceki on yıllar boyunca Mısır, Gazze sınırının kendi tarafına muhafızlar yerleştirdi. Gazze'deki mevcut çatışmaları başlatan 7 Ekim'deki Hamas liderliğindeki İsrail saldırısından sonra bu güçleri takviye etti.
Mısır, İsrail'i Filistinlileri sınırdan geçmeye zorlayacak ya da iki ülke arasında 1979 yılında imzalanan barış anlaşmasını tehdit edecek herhangi bir şey yapmaktan kaçınması konusunda uyardı. Mısır diğer bölgesel çatışmalarda sınırlarını mültecilere açmış olsa da, Cumhurbaşkanı Abdülfettah el-Sissi hükümeti Filistinli sivillerin savaştan kaçmak için sınırı geçmeleri halinde ülkeyi istikrarsızlaştıracaklarından ve ekonomiye zarar vereceklerinden korkuyor.
Hükümet ayrıca Hamas'ı bir düşman olarak görüyor ve ona Mısır'da bir yer vermek istemiyor. Hamas, el-Sissi'nin 2013'te devirdiği hükümetle yakından bağlantılı olan İslamcı bir hareket olan Müslüman Kardeşler'in bir kolu olarak başladı. Sisi hükümeti iktidara geldiğinden beri Müslüman Kardeşler'i bastırdı.
Koridor Filistinliler için neden önemli?
Mısır, İsrail dışında Gazze'ye sınırı olan tek ülke, dolayısıyla İsrail'in koridoru kontrol etmesi Filistinliler tarafından artan izolasyonun bir işareti olarak görülebilir.
Hamas tarafından kullanılan sınır ötesi tüneller aynı zamanda Mısırlı ve Filistinli tüccarların Gazze'ye gıda ve diğer malları soktukları bir kanal oldu. İsrail'in şeridi kontrol etmesi muhtemelen bu yeraltı ticaretini durduracak.
Hamas, İsrail'in sınır şeridinde herhangi bir varlık göstermesine karşı olduğunu ve bunun yerine İsrail'in Gazze'nin tamamından çekilmesini istediğini söyledi.
Koridor ateşkes görüşmelerini nasıl etkiliyor?
Netanyahu kamuoyu önünde koridor konusunda taviz vermiyor ve Hamas'ın silah ve personel kaçakçılığını önlemek için İsrail güçlerinin koridorda kalacağında ısrarcı. Pazartesi günü düzenlediği basın toplantısında Netanyahu, Philadelphi koridorunda bulunmanın stratejik ve diplomatik bir mesele olduğunu söyledi ve ekledi: “Orada olduğumuz gerçeğini pekiştirmemiz gerekiyor”
Bu, İsrail'in Mayıs ayında desteklediği ve ordunun sınır bölgesinden çekilmesini öneren daha önceki bir ateşkes önerisinden farklı bir noktada olunduğunu gösteriyor. New York Times'ın haberine göre Temmuz sonunda İsrail; Katar, Mısır ve ABD'li arabuluculara sadece bölgedeki güçlerini azaltma niyetinde olduğuna dair yeni bilgiler verdi.
Pazartesi günü Hamas'ın üst düzey yetkililerinden Halil El Hayya görüşmelerin önündeki en büyük engelin koridor olduğunu söyledi. Hamas'ın baş müzakerecisi Hayya pan-Arap yayın kuruluşu Al Jazeera'ye verdiği demeçte “Philadelphi koridorundan çekilmeden hiçbir anlaşma olmayacak” dedi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken Ağustos ayında yaptığı açıklamada ABD'nin İsrail'in Gazze'yi uzun süreli işgalini kabul etmeyeceğini söyleyerek İsrail'in sınır şeridinden çekilmesine açık bir göndermede bulundu.
© 2024 The New York Times Company
