Patrick Kingsley / New York Times
Aylar boyunca İsrail, Gazze Şeridi’ne büyük bir kara harekâtı tehdidi yaparak ve bölgeye yardımı keserek Hamas’a baskı uygulamaya çalıştı. Ancak Pazartesi günü Tel Aviv yönetimi geri adım attı ve sınırlı sayıda yardım tırının girişine izin verdi.
Son günlerde söylem sertleşse ve hava saldırıları artsa da, binlerce askerin katılımını gerektirecek büyük çaplı kara operasyonu hâlâ başlamadı. Bu stratejik belirsizlik, İsrail yönetimi içinde ulusal öncelikler konusunda yaşanan görüş ayrılıklarını yansıtıyor.
Sağcı bakanlar ve ordu arasında çatışma
Yardım konusundaki karar, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun sağcı müttefikleri ile, başta Trump yönetimi olmak üzere ablukanın kıtlığa yol açmasından endişe eden dış müttefikleri arasında denge kurma çabasını gösteriyor. Kara harekâtındaki tereddüt ise, Gazze’nin tamamen yeniden işgalini savunan aşırı sağcı bakanlarla, bunun sürdürülebilir olmayacağını ve rehinelerin hayatını riske atacağını düşünen ordu arasında bir çatışmaya işaret ediyor.
Eski ABD Tel Aviv Büyükelçisi ve Washington merkezli Atlantic Council araştırma kuruluşu üyesi Daniel B. Shapiro, “Netanyahu her zamanki gibi zaman kazanmayı ve karar vermemeyi tercih ediyor” dedi. Shapiro, “İsrail’deki aşırı sağcı bakanlar Gazze’de kalıcı kontrol istiyor. Ancak ordu, bu tür bir işgalin uzun vadede askerî açıdan sürdürülemeyeceğini ve rehinelerin durumunu tehlikeye atacağını düşünüyor” yorumunu yaptı.
Kara harekâtının ertelenmesinin bir nedeni de, Hamas’la yürütülen yeni ve yoğun ateşkes müzakerelerinin sonucunu beklemek. Trump yönetimi taraflara ateşkese varmaları yönünde baskı yaparken, İsrail bazı rehinelerin serbest bırakılması karşılığında geçici bir ateşkes öneriyor. Hamas ise kalıcı bir anlaşma talep ediyor. Ancak İsrail, daha fazla toprak kaybı korkusunun Hamas’ı taviz vermeye zorlayabileceğini hesaplıyor.
New York merkezli Israel Policy Forum’un araştırma direktörü Shira Efron’a göre, “Her şey rehine takası ve yeni bir ateşkes çerçevesinde değerlendirilmeli.” Efron "İsrail yeni bir kara operasyonuna başladı ama bu hâlâ geri çevrilebilir bir adım. Şu anda bu, Hamas’a müzakerelerde baskı kurmak için kullanılan bir araç” dedi.
Operasyonun ertelenmesi müzakerelere zaman kazandırırken, yardım politikasındaki değişiklik İsrail’e Gazze’ye yönelik bombardımanını sürdürme alanı açıyor.
Son günlerde İsrail’in en güçlü dış destekçisi olan Trump yönetimi de dahil olmak üzere çok sayıda ülke, Gazze’de kıtlık tehlikesine karşı uyarıda bulundu. Netanyahu, yardımın yeniden başlatılmasının bu eleştirilerle ilgili olduğunu ve İsrail’in uluslararası desteğini korumayı amaçladığını söyledi.
Netanyahu bir video mesajında, “Gerçekten de bir kıtlık durumuna düşmemeliyiz. Hem insani hem de diplomatik açıdan bu çok önemli. Yardım sağlanmazsa, destek alamayız ve bu savaşı kazanamayız” dedi.
Bu açıklama, birkaç gün önce düşünülemeyecek bir ton değişikliğine işaret ediyor. Mart ayından bu yana İsrail, yardım kuruluşlarının ve bazı İsrailli askerlerin uyarılarına rağmen Gazze’ye yiyecek ve yakıt girişine izin vermiyordu. Tel Aviv hükümeti, bölgede hâlâ yeterli gıda stoğu olduğunu ve kıtlık riskinin abartıldığını savunuyordu.
İsrail, yardımların Birleşmiş Milletler ve Hamas’ın etkisinden çıkarılarak yeni kurulacak özel bir şirket aracılığıyla dağıtılacağını açıklamıştı. Ancak bu şirket –Gazze İnsani Yardım Vakfı– hâlâ tam olarak faaliyete geçmediği için, yardım dağıtımında mevcut kurumların desteğine ihtiyaç duyuluyor. Pazartesi günü İsrail, BM’den yardım operasyonlarını yeniden başlatmasını resmen talep etti.
Efron’a göre bu adım Netanyahu’nun denge siyasetinin bir parçası: “Daha büyük bir kara operasyonu duyurarak kendi tabanına harekete geçtiğini gösteriyor. Yardımın yeniden başlamasını ilan ederek Trump yönetiminin baskılarına yanıt veriyor ve rehine müzakereleri için zaman kazanıyor.”
Ancak bu strateji, uluslararası toplumun hem savaşın yürütülme şekli hem de insani durumla ilgili endişelerini dindirmedi.
Fransa, İngiltere ve Kanada liderleri pazartesi günü ortak bir açıklama yayımlayarak, İsrail’in askeri operasyonlarını kınadı ve BM ile işbirliği yaparak insani yardımın yeniden başlamasını talep etti.
Açıklamada, “İsrail’in Gazze’ye sınırlı miktarda yiyecek girişine izin vereceğini açıklaması yetersizdir. İsrail askeri operasyonlarını durdurmaz ve yardım kısıtlamalarını kaldırmazsa, karşılık olarak somut adımlar atacağız” denildi.
© 2025 The New York Times Company
