Ben Hubbard ve Helene Cooper / The New York Times
Otuz yılı aşkın bir süre boyunca Hizbullah'ın yüzü ve beyniydi. İsrail'in cuma günü örgütün Beyrut yakınlarındaki yeraltı karargahına düzenlediği ağır hava saldırısında öldürdüğü Hasan Nasrallah, saldırıları planlıyordu ve siyasi ittifakları müzakere ediyordu. Grubun üyeleri ve takipçileri için karizmatik bir birleştirici figür olarak hizmet etti, sık sık yaptığı konuşmalarla onları İsrail karşıtı mücadelelerinin doğruluğuna ikna etti ve zaferin yolda olduğuna dair güvence verdi. Ve artık o yok. Ölümü örgüte öyle derin bir darbe vurdu ki, kalan güçlerinin İsrail'e nasıl ve ne şekilde karşılık verebileceğine dair önemli soruları gündeme getirdi.
İsrail uzun zamandır Nasrallah'ı sadece bir terörist olarak değil aynı zamanda en yakın ulusal güvenlik tehditlerinden birinin arkasındaki kurnaz figür olarak görüyordu. İsrailli yetkililer Nasrallah'ın öldürülmesiyle doruğa ulaşan örgüte karşı hızlı saldırılarını, Hizbullah'a İsrail'in örgütü zayıflatma hedeflerine ulaşmak için kuzey sınırından kara birlikleri göndermesine gerek bırakmayacak kadar hızlı bir şekilde zarar vermeyi amaçlayan bir tür şok ve şaşkınlık kampanyası olarak tanımladılar.
İtibar ve deneyim açısından yerine geçebilecek biri yok
Nasrallah'ın ölümüyle birlikte yerine geçecek, itibar ve deneyim açısından ona yaklaşabilecek başka bir Hizbullah lideri yok. Yine de ABD'deki yetkililer ve analistler, Nasrallah'ın ölümünün örgüte zarar verdiğini kabul etmekle birlikte, Hizbullah'ı bu kadar çabuk gözden çıkarmanın hata olabileceği konusunda uyarıda bulundular. İsrail'in daha az sofistike bir düşman olan Hamas'ı çökertmek için 11 ay boyunca savaştığı Gazze Şeridi'nde kesin bir zafer elde edemediğini ve bunun can kayıpları açısından son derece yüksek bir maliyeti olduğunu belirttiler.
Hamas'ın ağabeyi
Hamas'ın geniş tünel ağı İsrail güçlerini zor durumda bırakıyor ve Hizbullah'ın da kendi ağları var. Amerikalı yetkililer, Hamas'ın tüneller hakkında bildiklerini Hizbullah'tan öğrendiğini söyledi. Bir yetkili Hizbullah'ı Hamas'ın “ağabeyi” olarak nitelendirdi. ABD'li yetkililer İsrail'in Hizbullah'ın tünel ağını topçu saldırılarıyla vurduğunu ancak çok az zarar verdiğini söylüyor. Pentagon'un Orta Doğu'dan sorumlu eski sekreter yardımcısı Dana Stroul verdiği bir röportajda, daha büyük bir çabanın daha ağır ve yıkıcı bombalar gerektireceğini, bunu da muhtemelen savaşçıları ve silah fırlatma alanlarını temizlemek için bir kara harekatının izleyeceğini söyledi.
Şu anda Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde araştırma direktörü olan Stroul, “Lübnan çok farklı bir arazi. Dağlık bir arazi, dolayısıyla bir şeyleri gizlemek daha kolay. Bu adamlar kayaları deliyorlar" dedi. İsrail ordusunun operasyonlar müdürlüğünün eski komutanlarından Tümgeneral Yaacov Ayish, İsrail'in daha önce sınır yakınlarında yerin 65 metre altına inen tüneller bulduğunu belirtti.
Güney Lübnan'daki tünelleri yok etmenin büyük patlayıcılar gerektiren “karmaşık” bir süreç olduğunu söyledi. Geçen yıl ekim ayında Gazze'de savaş başlamadan ve İran destekli Hizbullah, müttefiki Hamas'la dayanışma içinde kuzey İsrail'e saldırmaya başlamadan önce, Hizbullah'ın dünyanın en donanımlı devlet dışı askeri güçlerinden biri olduğuna inanılıyordu. Grubun on binlerce savaşçısı ve 100 binden fazla roket ve füzeden oluşan cephaneliğinin yanı sıra insansız hava araçları, hassas güdümlü füzeler ve uçaksavar silahları da dahil olmak üzere daha sofistike silahları vardı.
İsrail grubun kabiliyetlerini zayıflattı
Ancak grubun İsrail'in son iki haftadaki saldırılarına verdiği yanıtlar İsrail'in korkularının ve Hizbullah'ın tehditlerinin çok gerisinde kaldı. Hizbullah komandoları İsrail topluluklarına saldırmadı ve güdümlü füzeler hassas altyapıya zarar vermedi. Örgüt düzenli roket atışlarının yanı sıra İsrail'in derinliklerine ulaşabilen daha büyük balistik füzeler de ateşledi ancak bunlar ya İsrail savunması tarafından vurulduğu ya da açık alanlara düştüğü için çok az hasara yol açtı. Bu da İsrail'in son 11 ayda örgüte yönelik saldırılarının ki Lübnan Sağlık Bakanlığı'na göre bu saldırılar geçen hafta hız kazanarak 700'den fazla kişinin ölümüne yol açtı, örgütün stoklarını havaya uçurarak, savaşçılarını öldürerek ve yaralayarak ve iletişimi keserek örgütün kabiliyetlerini azalttığını gösteriyor.
Hizbullah askeri kapasitesini açıklamıyor ve son haftalarda kaç savaşçısının öldürüldüğünü duyurmadı. Sağlık Bakanlığı da savaşçılar ve siviller arasında ayrım yapmıyor. Okullar ve hastaneler de işleten ve Lübnan'daki destekçilerine sosyal hizmetler sağlayan Hizbullah'ın sofistike yapısına rağmen Nasrallah'ın büyüklüğüne sahip başka bir lider yetiştirmedi.
Örgütün Lübnan siyasetine resmen girmesine, parlamentoda sandalye kazanmasına ve hükümet koalisyonlarına katılmasına önderlik etti; 2006'da İsrail'le son derece yıkıcı bir savaşa girdi; ve Suriye iç savaşında savaşarak ve Irak ve Yemen'deki müttefik milisleri eğiterek diğer ülkelere yayıldı. Hamas ve diğer bölgesel milislerin üst düzey liderlerinin yanı sıra İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney ile de yakın ilişkileri vardı.
Yerine kim geçebilir?
Lübnan'da pek çok kişi Hizbullah'ın bir sonraki liderinin Nasrallah'ın kuzeni olan ve İsrail'in son cinayetlerinden kurtulmuş görünen Haşim Safieddine olabileceğini düşünüyor. Nasrallah'ın yardımcısı Şeyh Naim Kasım da hala hayatta görünüyor. ABD'li yetkililer İsrail'in Hizbullah'ın Güney Lübnan'daki ana bölgesine yapacağı bir kara harekatında örgütü yok etmekte zorlanacağı uyarısında bulundu. Yetkililer, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Hizbullah'ın stratejik cephaneliğinin peşine düşmeye karar vermesi halinde, ortaya çıkacak sivil zararın Gazze'deki yıkımın çok ötesine geçebileceği uyarısında bulundu.
ABD'li yetkililer Hizbullah ve İran'ın bir sonraki hamlelerinin kesin olmaktan uzak olduğunu söylüyor. Ancak Nasrallah'a yönelik saldırının, örgütü şimdiye kadar gerçekleştirdiği sınırlı saldırılardan daha agresif eylemlerde bulunmaya teşvik etmesi muhtemel. İsrailli üst düzey bir güvenlik yetkilisine göre Hizbullah, 2006'da sona eren son savaştan bu yana İsrail'le bir sonraki büyük savaşına hazırlanıyor ve Tel Aviv ve Hayfa gibi İsrail şehirlerine aynı anda yüzlerce roket atarak İsrail'in hava savunma sistemlerini alt edebileceğine inanılıyor. Yetkili, hava savunma sistemlerini aşan bir avuç roketin büyük hasara yol açabileceğini söyledi.
© 2024 The New York Times Company
