Jack Nicas, Natalie Alcoba ve Lucía Cholakian Herrera / The New York Times
Javier Milei geçtiğimiz ay Arjantin'de devlet başkanlığını kazanırken, seçim kampanyası sırasında bir testere kullanarak ülke yönetiminde yapmayı planladığı kesintilere gönderme yaptı. Göreve geldikten iki gün sonra, kendini anarko-kapitalist ilan eden Milei, derin harcama kesintilerini ve Arjantin'in para biriminde keskin bir devalüasyonu açıklayarak, 46 milyonluk zor durumdaki ülkeyi daha da fazla ekonomik acı getireceğini söylediği bir kemer sıkma sürecine taşıdı.
Projeler duracak, bakanlıklar yarıya indirilecek
Milei'nin hükümeti yeni altyapı projelerini durduracağını; yeni işe alınan devlet çalışanlarını işten çıkaracağını; bölge sakinleri için enerji ve ulaşım sübvansiyonlarını azaltacağını; Arjantin'in 23 eyaletine yapılan ödemeleri keseceğini ve federal bakanlık sayısını yarıya indirerek 18'den dokuza indireceğini söyledi.
Daha büyük zorluklara yol açacak
Ayrıca Arjantin pesosunu da resmi olarak devalüe edeceğini söyledi. 1 dolar artık 350 yerine 800 peso olacak. Hükümet döviz kurunu pesonun piyasa değerine çok daha yaklaştıracak. Bu hamle, halihazırda yüzde 140 enflasyonun altında ezilen Arjantin'de muhtemelen daha da keskin fiyat artışlarına yol açacak. Milei ve pek çok ekonomist, hükümetin yıllarca süren aşırı harcamalarının ardından böylesine ciddi reformlara ihtiyaç duyulduğunu ancak bunların, çöken bir para birimi ve artan yoksulluk ve açlık oranları da dahil olmak üzere en kötü ekonomik krizlerinden birini yaşayan bir ülkede daha da büyük zorluklara yol açacağını söyledi.
"Bunun bedelini ödeyecek olan halk"
Buenos Aires Üniversitesi'nden ekonomist Martin Rapetti, önlem paketinin enflasyonu arttıracağını, geliri düşüreceğini, faaliyet ve istihdamı azaltacağını ve yoksulluğu arttıracağını söyledi. Rapetti, "Asıl soru, toplumun bu önlemlere tahammülünün ne olduğu? Bunun bedelini ödeyecek olan halktır" diye ekledi. 53 yaşındaki Milei, Arjantinliler tarafından ilk olarak büyük hükümete karşı çıkan ve anarko-kapitalizm olarak adlandırdığı, toplumun devlet olmadan daha iyi olacağını söyleyen bir tür liberteryenizmi destekleyen muhafazakar bir ekonomist ve televizyon uzmanı olarak tanındı.
Başkanlık kampanyası bir zamanlar sadece şov olarak görülen Milei'nin geçen ay seçimleri ezici bir çoğunlukla kazanması pek çok Arjantinliyi şoke etti. Mücadeleci tarzı ve komplo teorilerini benimsemesi Donald Trump'la karşılaştırılmasına neden oldu ve kendisi de bunu benimsedi. Örneğin iklim değişikliğini sosyalist bir komplo olarak nitelendirdi ve Arjantin'in 1970'ler ve 1980'lerdeki kanlı askeri diktatörlüğünün zulmünü küçümsedi. Ancak pek çok seçmen bu tür aşırı sağcı politikaları görmezden geldi ve Milei'yi geçmişin başarısız ekonomi politikalarından keskin bir kopuş vaat ettiği için seçti.
"Çabalarımızın meyvelerini göreceğiz"
Seçim kampanyasını Arjantin Merkez Bankası'nı ortadan kaldırma ve pesoyu ABD doları ile değiştirme vaatleri üzerine kurdu. Ancak seçimi kazandığından beri böyle bir revizyonun ekonomiyi istikrara kavuşturana kadar beklemesi gerektiğinin sinyallerini verdi. Şimdi de bunun derin kesintiler yoluyla gerçekleşmesi gerektiği konusunda uyardı. Milei pazar günkü konuşmasında, "Kısa vadede durum daha da kötüleşecek, ama sonra çabalarımızın meyvelerini göreceğiz" dedi. Destekçilerinin testere sloganları eşliğinde, "Bu, Arjantin'in yeniden inşasına başlamadan önceki son zorlu yama" diye ekledi.
Salı günü, yeni ekonomi bakanı Luis Caputo'ya 18 dakikalık önceden kaydedilmiş bir konuşmada zor ayrıntıları anlattırdı. Eski bir Wall Street bankacısı olan Caputo, sert önlemlerin gerekli olduğunu çünkü Milei'nin tarihteki en kötü durumu miras aldığını savundu. Ülke, şiddetli enflasyon, borç temerrütleri, banka iflasları, döviz dalgalanmaları ve bunları takip eden siyasi istikrarsızlıklarla on yıllardır ekonomik işlevsizliğin sembolü oldu.
Bu zincirleme sorunlar büyük ölçüde hem sol hem de sağ hükümetler tarafından ekonominin ciddi şekilde kötü yönetilmesinden kaynaklandı. Son ekonomik krizin kökleri, büyük sosyal programları ve ekonomik sübvansiyonları kısmen rezervleri boşaltarak ve sadece daha fazla peso basarak finanse eden solcu eski Başkan Cristina Fernández'in politikalarına dayanıyor.
Macri başaramadı
Arjantinliler 2015 yılında bu harcamaları tersine çevirmek için muhafazakar bir başkan olan Mauricio Macri'yi seçti, ancak Macri'nin büyük değişiklikler yapma teklifi sendikaların ve devlet yardımına muhtaç yoksulların kitlesel protestoları karşısında başarısız oldu. Bunun yerine, Macri'nin başkanlığının en önemli mirası, Uluslararası Para Fonu'ndan şimdiye kadarki en büyük krediyi almak oldu; sonunda 44 milyar dolara ulaştı ve Arjantin şimdi geri ödemekte zorlanıyor.
IMF destekledi
IMF salı günü Milei'nin hamlelerini ekonominin istikrara kavuşmasına yardımcı olacağını ve daha sürdürülebilir ve özel sektör öncülüğünde bir büyüme için temel oluşturacağını söyleyerek alkışladı. Arjantin'in kredi müzakerelerine yardımcı olan eski bir IMF yetkilisi olan Alejandro Werner, Macri'nin kemer sıkma önlemlerini acısız olarak satmaya çalışarak başarısız olduğunu söyledi. Arjantin'in ekonomik mücadeleleri hakkında bir kitap yazmış olan Werner, Milei hükümetinin hiçbir şeyi şekerle kaplamadığını söyledi.
Reformların ekonomik açıdan mantıklı olduğunu ancak büyük siyasi zorluklarla karşılaştığını söyledi. Werner, Milei'nin muhtemelen bir durgunluğa neden olduğunu ve bunun da halkı ve politikacıları kendisine karşı çevirebileceğini söyledi. Milei'nin hükümeti bazı kesimler için darbeyi yumuşatmak amacıyla ülkenin en yoksul aileleri için destek ödemelerinin iki katına çıkarılarak ayda 50 dolara, gıda sübvansiyonlarının da yüzde 50 artırılarak ayda 85 dolara çıkarılacağını açıkladı.
Hükümet, ortalama bir Arjantinli ailenin gıda, ulaşım ve giyim dahil olmak üzere ihtiyaçlarının ayda 430 dolara mal olduğunu söylüyor. Hükümet istatistiklerine göre Arjantinli hanelerin yüzde 40'ından fazlası bundan daha az kazanıyor ve bu da onları yoksulluk sınırının altına düşürüyor.
© 2023 The New York Times Company
