David E. Sanger ve Eric Schmitt / The New York Times
Altı aydan uzun bir süredir Başkan Joe Biden ve yardımcıları Ukrayna'daki savaşın en can sıkıcı sorularından biriyle boğuşuyor: Ukrayna güçlerinin Rusya'yla savaşmak için çaresizce ihtiyaç duydukları topçu mermilerinin tükenmesine izin verme riskini almak mı yoksa onlara sivillerin ağır yaralanmasına neden olduğu bilinen ve yaygın olarak yasaklanan misket bombası göndermeyi kabul etmek mi?
Perşembe günü Biden, Ukrayna'ya misket bombası sağlamaya karar verecek gibi görünüyordu. Bu kendisini bu tür silahların kullanımını, stoklanmasını veya transferini yasaklayan uluslararası bir anlaşmayı imzalayan en yakın müttefiklerinin çoğundan keskin bir şekilde ayıracak bir adım olabilir. Tartışmalara aşina olan yakın kaynaklara göre Dışişleri Bakanı Antony Blinken da dahil olmak üzere Biden'ın üst düzey yardımcılarından bazıları çekinceleri olsa da Biden'a geçen hafta üst düzey ulusal güvenlik yetkililerinin bir toplantısında bu hamleyi yapmasını tavsiye ettiler. Yakın kaynaklar isimlerinin açıklanmasını istemedi.
"Yüzde 100 gerekli"
Dışişleri Bakanlığı, hem insani kaygılar hem de ABD'nin müttefikleriyle uyumsuz hareket edeceği endişeleri nedeniyle son direnişçiydi. Şimdi Biden'ın yardımcıları çok az seçenekleri olduğunu düşünüyor. Savaşta kendi misket bombalarını kullanan Ukrayna'nın elindeki konvansiyonel top mermisi stoku tükenmek üzere ve üretimi arttırmak zaman alacak.
Biden, küçük ve ölümcül bombacıklar saçan bu mühimmatların siperlere gömülen ve Ukrayna'nın topraklarını geri almak için başlattığı karşı saldırıyı engelleyen Rusları öldürmenin en iyi yolu olduğunu savunan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'in sürekli baskısı altında. Bir ABD'li yetkili Perşembe günü yaptığı açıklamada, silahların mevcut savaş alanı ihtiyaçlarını karşılamak için yüzde 100 gerekli olduğunun artık açık olduğunu söyledi. Endişelerin bir kısmı, ABD'nin dünyanın büyük bir kısmının kınadığı ve Rusya'nın vazgeçmeden kullandığı bir silahı kullanarak ahlaki üstünlüğü kaybetmek endişelerin bir kısmını oluşturuyordu.
15 yıllık anlaşma
100'den fazla ülke, küçük bombalar yağdırarak araziye saçılan misket bombalarının kullanımını yasaklayan 15 yıllık bir anlaşmayı imzaladı. Yere düştüğünde patlaması gereken bu silahlar binlerce insanın ölümüne ve yaralanmasına yol açtı. Bunların çoğu da ilk saldırılarda patlamayan ve çatışma sona erdikten uzun bir süre sonra patlayan bombaları eline alan çocuklardı.
Beyaz Saray yetkilileri Perşembe günü Biden'ın nihai bir karar vermediğini söylese de bazı yetkililer Biden'ın yakın zamanda nihai onayını vermesini beklediklerini ifade etti. Zamanlama, önümüzdeki hafta Vilnius'daki NATO toplantısı için Avrupa'ya gidecek olan Biden için enteresan. Aynı zamanda ABD'nin bir zamanlar çok geniş olan kimyasal silah cephaneliğinin sonuncusu olan tehlikeli silahları imha etmek üzere harekete geçtiği bir döneme denk geliyor.
Aralarında İngiltere, Almanya ve Fransa'nın da bulunduğu Washington'ın en yakın müttefiklerinin çoğu 2008 yılında Birleşmiş Milletler Misket Bombaları Sözleşmesini imzaladı. ABD, Rusya ve Ukrayna ise ciddi sivil kayıplara yol açma potansiyeline rağmen bu silahların kullanılması gereken durumlar olduğunu savunarak anlaşmayı imzalamamıştı. Yetkililer, Pentagon'un Ukrayna'ya, atılan tüm mermilerin yaklaşık yüzde 2'sinde başarısızlık oranı olan silahın geliştirilmiş bir versiyonunu sağlayacaklarını savunmasının ardından Biden'ın ikna olduğunu söyledi.
"Büyük bir tehlike yaratıyor"
Yetkililer, Rusya'nın misket bombalarını savaşın büyük bölümünde Ukrayna'da kullandığını ve yüzde 40 ya da daha fazla bir fiyasko oranıyla çok daha büyük bir tehlike yarattığını belirtti. Ukraynalılar da misket bombası kullanıyor ancak onların stokları Washington'unkinin çok altında. Pek çok bomba uzmanı ABD misket bombalarının tutukluk oranının Pentagon'un tahminlerinden çok daha yüksek olduğunu söylüyor. Bomba imha eğitimi almış emekli bir ordu albayı olan Al Vosburgh, "Suya, sürülmüş tarlalar ve çamurlu alanlar gibi yumuşak zeminlere düşerlerse, bu kesinlikle güvenilirliği etkileyebilir ve daha yüksek patlamama oranlarına neden olabilir" ifadelerini kullandı.
Geçici bir hamle olması bekleniyor
Biden yönetimi yetkilileri aylarca Rus mevzilerini vurmaya yetecek kadar konvansiyonel topçu mermisi bulmaya çalıştı. Ancak Güney Kore'yi yüz binlerce mermi sağlamaya ikna ettikten ve ABD'nin İsrail'de depoladığı top mermisi stoklarından yararlandıktan sonra Pentagon Ukrayna'nın mermi sıkıntısı çekeceğini öngörüyor. ABD'li yetkililer Putin'in, güçlerinin o anı yakalayıp galip gelebileceğine inandığını düşünüyor. ABD'li yetkililer verdikleri mülakatlarda misket bombalarının sevkiyatının, konvansiyonel top mermilerinin üretimi artırılana kadar, muhtemelen önümüzdeki yılın ilkbaharına kadar, geçici bir hamle olmasını beklediklerini söylediler.
© 2023 The New York Times Company
