Gaya Gupta, Elena Shao, Amy Schoenfeld Walker ve Lazaro Gamio / The New York Times
Uluslararası hükümetler ve yardım kuruluşları Gazze Şeridi'ne gıda ve malzeme ulaştırmak için hava ve deniz yolları bulmaya çalışsa da uzmanlar teoride en verimli ve uygun maliyetli yolun hala kara sevkiyatı olduğunu söylüyor. Ancak Gazze'ye ulaşan yardımlar, giderek daha çaresiz ve aç hale gelen nüfusun ihtiyaçlarını karşılayamıyor. Gıda krizleri konusunda küresel bir otoritenin yeni raporuna göre Temmuz ortasına kadar 1.1 milyon kadar insan ölümcül düzeyde açlıkla karşı karşıya kalabilir.
İnsani yardım kuruluşları sorunun mevcut yardım eksikliği olmadığını söyledi. Birleşmiş Milletler, Gazze sınırında ya da sınıra yakın bölgelerde 2,2 milyon insanı doyurmaya yetecek kadar gıda bulunduğunu açıkladı. Bunun yerine insani yardım çalışanları, İsrail'in güvenlik kontrol noktalarından geçerek aktif bir savaş bölgesine yardım ulaştırma sürecinin her noktasında zorluklarla karşılaştıklarını dile getiriyor. İşte Gazze'ye yapılan yardımların şimdiye kadar insanların temel ihtiyaçlarını karşılamasına yardımcı olmamasının nedenlerinden bazıları.
Üç hafta sürebilen kara dağıtım rotası karmaşık
Bölgeye sadece iki giriş noktası düzenli olarak faaliyet gösteriyor, ikisi de güneyde. Genellikle yardımların onlarca kilometre yol kat etmesi ve birden fazla durakta durması gerekiyor ki bu da üç hafta sürebilen bir süreç. İsrail ve Mısır tarafından yıllardır abluka altında tutulan Gazze uzun zamandır insani yardıma muhtaç durumda. Ekim ayında savaş başlamadan önce Gazze halkının üçte ikisi gıda yardımlarıyla destekleniyordu. Şimdi ise nüfusun neredeyse tamamı karnını doyurabilmek için yardıma muhtaç durumda.
Filistinlilere destek veren BM kuruluşu UNRWA tarafından tutulan bir verilere göre, son dört hafta içinde Gazze'ye her gün ortalama 140 kamyon gıda ve diğer yardım malzemesi geldi. Ancak Dünya Gıda Programı, insanların temel gıda ihtiyaçlarını karşılamaya başlamak için günde 300 kamyon gıdaya ihtiyaç olduğunu tahmin ediyor. Salı günü itibariyle Mısır'daki El Ariş'te 800'den fazlası gıda malzemesi olmak üzere yaklaşık bin 200 kamyon bekliyordu.
UNRWA savaşın başlamasından bu yana Gazze'deki yardım koordinasyonunun büyük bir kısmından sorumlu. Ocak ayında İsrail, ajansın bir düzine çalışanını Hamas liderliğinde 7 Ekim'de İsrail'e yapılan saldırıya karışmakla suçladı. BM, kendisi ve ABD'nin soruşturduğu iddialar hakkında bilgilendirildikten sonra birkaç çalışanın işine son verdiğini açıkladı.
Denetimler sorun oluyor
UNRWA, İsrail'in karmaşık denetimlerinin yardımları engellediğini söyledi. Kamyonlar her kontrol noktasında kilometrelerce uzayan kuyruklarda beklemekte ve içindeki tek bir madde bile reddedilse baştan başlamak zorunda kalıyorlar. Bazı yardım çalışanları, bir sevkiyatın neden denetimden geçemediğinin açık olmadığını söyledi. Yardım görevlileri, müfettişlerin genellikle bir ürünün neden reddedildiğini söylemediğini ve tek bir ürünün bile reddedilmesi halinde kamyonun yüküyle birlikte El Ariş'e geri gönderilmesi ve yeniden paketlenmesi gerektiğini söyledi.
BM ve İngiliz yetkililer, su filtreleri ve çocukların tedavisi için tıbbi kitlerde bulunan makaslar gibi kritik ürünlerin askeri amaçlarla kullanılabilecekleri gerekçesiyle geri çevrildiğini söyledi. Gazze'ye yardım sevkiyatını denetleyen İsrail birimi COGAT ise bunu yalanladı ve kamyonların sadece yüzde 1,5'inin geri çevrildiğini söyledi. UNRWA'nın Gazze direktör yardımcısı Scott Anderson, İsrail'in denetimlerinin etkinliğini arttırması ve cuma öğleden sonra Şabat nedeniyle cumartesi gününe kadar kapalı olan geçişlerdeki çalışma saatlerini uzatması gerektiğini söyledi. İsrail yardım akışını engellemediğini öne sürdü. COGAT sözcüsü Shimon Freedman, tıkanıklıkların sınırın Gazze tarafında, yardımlar denetlendikten sonra ancak dağıtılmadan önce yoğunlaştığını söyledi.
Yıkılmış yollar yardım dağıtımını zorlaştırıyor
Dağıtım özellikle kuzeyde zor ve tehlikeli olabiliyor. Kuzeye giden BM çalışanları tarafından kullanılan kamyonların ek bir kontrol noktasından geçmesi, moloz ve harap yollarda seyahat etmesi gerekiyor. Devam eden askeri operasyonlar da yardımların taşınmasını engelliyor. Yardım kuruluşları kuzeydeki teslimatları büyük ölçüde askıya aldı ve kuruluşların buradaki insanlara yardım dağıtması için çok az fırsat oldu. Bunun yerine, risk almak isteyen aç Filistinliler, gelen birkaç kamyona ve havadan atılan malzemelere ulaşmak için uzun mesafeler kat etmek zorunda kalıyor.
Bir yardım kuruluşu olan Anera için Gazze'nin kuzeyindeki gıda yardımını koordine eden Naser Qadous, "Tüm insanlara ulaşmak çok zor. Bu yüzden açlıktan ölen çok sayıda insan var" diye konuştu. Yardımların daha kolay ulaşılabildiği Refah'ta UNRWA'nın dağıtım altyapısı zorlanıyor çünkü Gazze nüfusunun yarısından fazlası buraya sığınmış durumda. Hatta bazı Filistinliler yardımlarını takas ediyor ya da satıyor ve fiyatlar çoğu insan için engelleyici hale gelerek gıda kaynaklarının eşitsiz dağılımını daha da kötüleştiriyor.
Konvoylar saldırıya uğrayabiliyor
Çaresiz kalabalıkların tehditleri ve İsrail'in silah sesleri insanlara gıda ulaştırmayı tehlikeli hale getiriyor. Binlerce kişinin yardım kamyonlarının etrafında toplanmasının ardından 29 Şubat'ta bir konvoyun yakınında 100'den fazla Filistinli öldü. İsrail, kurbanların çoğunun kalabalık tarafından ezildiğini söyledi, ancak görgü tanıkları İsrail güçleri tarafından ateş açıldığını anlattı ve doktorlar kayıpların çoğunun silah ateşinden kaynaklandığını söyledi. 14 Mart'taki bir başka konvoyda da en az 20 kişi öldürüldü. Gazze'deki sağlık yetkilileri İsrail'i hedef gözeterek saldırmakla suçlarken, İsrail ordusu Filistinli silahlı kişileri suçladı.
UNRWA ve ABD yetkilileri, polis eskortlarının yardımı olmadan yardım dağıtmanın son derece zor olduğunu ve konvoyları insan kalabalığından korumak için onların güvenliğine ihtiyaç duyulduğunu söyledi. İsrail, BM yardım konvoylarına eşlik eden Filistinli görevlileri vurdu. ABD'li yetkililer ve Gazze'nin orta ve kuzey kesimlerindeki Filistinliler, güvenlik görevlilerinin yokluğunun organize suç çetelerinin yardım çalmasına ya da konvoylara saldırmasına olanak sağladığını anlattı. İsrail, Hamas üyelerinin yardımlara el koyduğunu söylese de ABD ve UNRWA yetkilileri bu iddiaya dair herhangi bir kanıt bulunmadığını belirtti. İsrail Hamas'ın Gazze'deki operasyonlarını durdurma sözü verdi.
Dünya Gıda Programı'nın kamyonlarının Gazze'nin kuzeyinde gıda dağıtırken silahlı saldırı ve yağmalama olaylarıyla karşılaştığını açıklamasının ardından örgüt Şubat ayı sonunda buraya yaptığı sevkiyatları askıya aldı. Ancak İsrail kısa bir süre önce yardım grubunun kuzey sınır kapısından doğrudan küçük miktarlarda yardım getirmesine izin verdi: Geçen hafta altı kamyon ve hafta sonu da 18 kamyon daha. Dünya Gıda Programı Direktör Yardımcısı Carl Skau, "Bu bir kereye mahsus olamaz ancak ihtiyaç sahiplerini desteklemek için bunun sürekli, düzenli ve büyük ölçekte olması gerekiyor" dedi. COGAT, insani koridorlar oluşturarak ve yardım kamyonlarının Gazze'den geçmesi için günlük taktiksel duraklamalar ilan ederek dağıtımda güvenliği arttırmak için önlemler aldığını söyledi.
Hava ve deniz sorunu çözmeyecek
ABD ve diğer ülkeler, birçok ülke tarafından Gazze'ye havadan atılan binlerce hazır yemek ve insani yardım paketi de dahil olmak üzere, hava ve deniz yoluyla yardım sağlamak için önlemler aldıklarını açıkladılar. Ancak yardım yetkilileri ve uzmanlar bu tür çabaların maliyetli ve yavaş olduğunu söylüyor ve Gazze'de umutsuzca ihtiyaç duyulan gıdayı dağıtmanın en etkili yolunun kamyonlarla yardım ulaştırmak olduğunu vurguluyor. Finlandiya'daki Hanken Ekonomi Okulu'nda insani yardım tedarik zincirleri ve lojistik uzmanı olan Sarah Schiffling, hava yoluyla yapılan yardımları mutlak bir son çare olarak tanımlıyor. En kötü ihtimallerle bu şekilde yardımlar ölümcül olabilir. Gazze yetkilileri bu ay Gazze'de üzerlerine düşen insani yardım paketleri nedeniyle en az beş kişinin öldüğünü ve çok sayıda kişinin de yaralandığını bildirdi.
Amerika Birleşik Devletleri ve yardım gruplarının kısa süre önce açıkladıkları, Gazze açıklarında geçici limanlar kurarak yardım ulaştırma planları, bölgeye çok daha fazla yardım ulaştırma potansiyeline sahip. Biden yönetimi, operasyonlarının Gazze sakinlerine günde 2 milyon öğün kadar yemek getirebileceğini söyledi. Kâr amacı gütmeyen World Central Kitchen tarafından organize edilen ilk gemi, pirinç, un ve konserve et de dâhil olmak üzere yaklaşık 10 kamyona eşdeğer 200 ton gıda ile cuma günü Gazze'ye ulaştı.
Schiffling, Gazze'ye gemilerle yardım götürülmesinin iyi bir adım olduğunu ancak sorunu çözmeyeceğini söyledi. Gazze'nin işleyen bir limanı olmadığından, böyle bir operasyon, mavnalardan gelen yardımları etkin bir şekilde boşaltmak için tamamen yeni bir altyapı gerektiriyor. Yardımlar karaya ulaştığında ise insani yardım grupları büyük olasılıkla dağıtım tarafında karşılaştıkları zorlukların aynısıyla karşı karşıya kalacaklar. Schiffling, Gazze'ye giren ve dağıtılan yardım miktarını arttırmak için tek çözümün ateşkes olduğunu da sözlerine ekledi.
© 2024 The New York Times Company
