David Yaffe-Bellany and Yiwen Lu / The New York Times
Geçen yıl kripto para fiyatlarında yaşanan çöküş, büyük firmaları iflasa sürükledi, hükümet baskısını tetikledi ve milyonlarca deneyimsiz yatırımcının birikimlerini sıfırladı. Ancak şirketlerin zor dönemleri konusunda uzman olan küçük bir grup için kriptonun çökmesi finansal anlamda çok kârlı bir işe dönüştü.
New York Times'ın mahkeme kayıtları üzerinde yaptığı bir analize göre; avukatlar, muhasebeciler, danışmanlar, kripto para analistleri ve diğer profesyoneller, dijital para borsası FTX de dahil olmak üzere beş büyük kripto firmasının iflaslarından geçen yıldan bu yana 700 milyon dolardan fazla para kazandı. Gelecek aylarda davalar açıldıkça bu miktarın önemli ölçüde artması muhtemel.
Büyük bir öfkeye yol açıyor
Çözülmesi karmaşık ve zaman alan yasal çalışmalar gerektiren kurumsal iflaslarda yüksek ücretler yaygın. Ancak kripto dünyasında, artan ücretler yaygın bir öfkeye yol açtı çünkü borçlu olunan kişilerin çoğu, bir finansal krizi atlatma kabiliyetine sahip şirketlerden ziyade kişisel birikimlerini kaybeden amatör yatırımcılar. Ücretlerdeki her bir dolar, iflasların sonunda alacaklılara iade edilecek fon havuzundan düşülüyor.
Kripto şirketi Celsius Network geçen yıl iflas başvurusunda bulunduğunda yaklaşık 3 bin dolar kaybeden 19 yaşındaki yatırımcı Daniel Frishberg, ücretlerin “astronomik ve gülünç" olduğunu söyledi ve ekledi: ‘’Her duruşmada, orada bir ordu insan var ve çoğunun orada olması gerekmiyor. Not alan 20 kişiye ihtiyacınız yok."
Times, toplam ücretleri hesaplamak için FTX, Celsius Network, Voyager Digital, BlockFi ve Genesis Global adlı kripto firmalarının iflaslarından elde edilen 5 bin sayfadan fazla fatura beyanını ve diğer mahkeme belgelerini analiz etti. Toplamlar, bir iflas yargıcının resmi olarak onayladığı ücretlerin yanı sıra onay bekleyen ve azaltılabilecek bazı ücretleri de içeriyor.
Sadece avukatlar para kazanmıyor
Beş davanın en büyük kazananları arasında iki büyük hukuk firması yer alıyor. Times'ın analizine göre FTX'in iflasını yöneten Sullivan & Cromwell, 110 milyon dolardan fazla yasal ücret talep etti ve 500 bin dolardan fazla masraf kaydetti. Kirkland & Ellis, kripto iflaslarının üçü üzerindeki çalışmaları için 2,5 milyon dolarlık masrafla birlikte 101 milyon dolar faturalandırdı.
Analize göre, kripto işlemlerini analiz eden özel girişimlerin yanı sıra muhasebeciler, danışmanlar ve yatırım bankacıları da dahil olmak üzere 50'den fazla profesyonel de kâr elde etti.
Suni şekilde artan maliyetler, amatör yatırımcılara yüksek finansın ultra katmalı dünyasında eşitlik için bir güç olarak sunulan kaçak endüstri kriptonun tutulmayan vaatlerini yansıtıyor. Aylarca yükselen fiyatlar ve sosyal medya aldatmacasının ardından, kripto piyasası geçen yıl yatırımcıların milyarlarca tasarrufuna mâl olan ve avukatların, bankacıların ve diğer geleneksel güç simsarlarının muazzam kârlar elde etmesine izin veren bir krize dönüştü.
Takıntılı kriptocular saatlerce incelediler
Sektör toparlanmaya çalışırken, iflas ücretleri hiper çevrimiçi kripto takıntılıları topluluğu tarafından yoğun bir incelemeye tabi tutuldu. Bu insanlar şirketlerin mahkemede kamuya açık olarak sunmaları gereken fatura beyanlarını analiz etmek için yüzlerce saat harcadı.
FTX'in iflasında, alacaklılar Sullivan & Cromwell tarafından tahsil edilen ve avukat yardımcıları için 595 dolar ve ortaklar için 2 bin 165 dolara varan saatlik ücretlerle ilgili endişelerini dile getirdiler. Geçen sonbaharda Voyager'ın alacaklıları, iflası denetleyen avukatların otel konaklamaları için kişi başına binlerce dolar harcadıklarını ve yemek servisi için ayda 10 bin dolar faturalandırdıklarını şikayet eden bir dilekçe sundu.
Avukatlar ve diğer iflas uzmanları, sonuçta kripto yatırımcılarının kaybettiği paranın geri kazanılmasına yardımcı olacak zor işler için piyasa fiyatlarını talep ettiklerini savunuyorlar. FTX davasında Sullivan & Cromwell, 7 milyar dolardan fazla varlığı bir araya getirdiğini söyledi, ancak bu toplamın ne kadarının alacaklılara geri döneceği belli değil.
Kurumsal iflaslar büyük işe dönüştü
Son birkaç on yılda, kurumsal iflas büyük bir iş haline geldi. Sullivan & Cromwell'in çöküşünden sonra FTX'i yönetmesi için görevlendirdiği yönetici John J. Ray III, Enron ve Fruit of the Loom gibi sıkıntılı şirketleri yöneterek kariyer yaptı. Mahkeme kayıtlarına göre, FTX iflasındaki çalışmaları için 2.8 milyon dolar fatura kesti.
İflas davaları her zaman bu kadar pahalı değildi. Bir kredi ve iflas veri sağlayıcısı olan Reorg'a göre, Sullivan & Cromwell'deki iflas avukatları için ortalama saatlik ücret 2018'de 1300 dolarken bu yıl 2 bin dolara yükseldi. Hukuk uzmanları Lynn LoPucki ve Joseph Doherty tarafından yapılan araştırma ise 1998-2007 yılları arasında iflas davalarındaki profesyonel ücretlerin yılda yaklaşık yüzde 10 arttığını gösteriyor.
Kripto piyasası geçen yıl düşüşe geçtiğinde, kendilerini deneysel kripto bankaları olarak tanımlayan Celsius ve Voyager ilk batanlar oldu ve yatırımcılara 6 milyar dolardan fazlaya mâl oldu. FTX kasım ayında iflas etti ve kullanıcı fonlarından 9 milyar dolar kadarını sildi. Bunu, yine milyarlarca doları denetleyen BlockFi ve Genesis'in çöküşü izledi.
Avukatlar, muhasebeciler ve danışmanlar harekete geçti. Kirkland & Ellis, Celsius, Genesis ve Voyager iflaslarını yönetirken, darboğazdaki şirketlerin idaresi konusunda uzman olan Alvarez & Marsal şirketi, FTX, Celsius ve Genesis'teki çalışmaları için 125 milyon dolardan fazla ücret aldı.
FTX en çok dikkat çekeni oldu
En çok dikkat çeken ücretler, başarısız olan kripto firmalarının en büyüğü ve en yüksek profilli olanı FTX'in iflasında ortaya çıktı. FTX'in davası, Celsius'un elde ettiği yaklaşık 200 milyon dolarlık ücretin önünde, beş iflasın en pahalısı olarak 325 milyon dolardan fazlaya mâl oldu.
Davaların birçoğunda iflas hakimleri, maliyetleri izleyen ve gereksiz harcamaları ortadan kaldırmak için firmalarla birlikte çalışan ve maliyetlerini izleyen dışarıdan avukatlarlar atadı.
Haziran ayında FTX ücret denetçisi olan Katherine Stadler, iflasın "herhangi bir ölçüye göre çok pahalı olma yolunda ilerlediğini" yazdı. O ana kadar yapılan harcamaların FTX'in kalan nakit parasının yüzde 10'una tekabül ettiğini belirtti.
Nihayetinde Stadler, harcamalarda sadece mütevazı bir azaltma yapılmasını istedi. Celsius ve Voyager davalarındaki ücret müfettişleri de benzer tavsiyelerde bulunmuşlardır.
Alacaklılar daha agresif kesintiler yapılması çağrısında bulundu. Ocak ayında bir grup Voyager müşterisi, Kirkland & Ellis'teki avukatlar tarafından yapılan on binlerce dolarlık yemek ve otel harcamalarından şikayet eden bir dilekçe sundu. Avukatların aynı zamanda birbirlerinin çalışmalarını tekrarladıklarını ve aynı iş için defalarca ücret aldıklarını iddia ettiler. Buna karşılık Kirkland & Ellis, gecelik otel masraflarını 550 dolarla sınırlamayı ve yemek masraflarını kişi başına 20 dolarla sınırlamayı kabul etti.
Celsius iflasında Frishberg, ücretler de dahil olmak üzere çeşitli konulara itiraz eden bir dizi dilekçe sundu. Frishberg'in kendi hesaplamalarına göre, Kirkland & Ellis eylül ve ekim aylarında yaptığı başvurulara yanıt olarak yaklaşık 50 bin faturalandırdı. Bu ilk etapta kaybettiği miktarın yaklaşık 16 katıydı.
© 2023 The New York Times Company
