Calum Marsh / The New York Times
Yönetmen Fisher Stevens, İngiliz futbolcu David Beckham'la ilgili dört bölümlük belgesel dizisi Beckham'ı çekerken, konuğunun mutfağına girdiğinde Beckham'ın bulaşık yıkadığını gördü. Stevens bunun önemli bir an olduğunu düşünerek hemen kamerasını eline aldı: Ünlü multimilyoner kendi bulaşıklarını titizlikle yıkıyordu. Ancak Beckham kamerayı görür görmez durdu.
Beckham'ın yapımcılığını, Beckham'ın David Gardner ve Nicola Howson ile birlikte kurduğu Studio 99 şirketi üstlendiği için, teknik olarak Beckham'ın Stevens'a rahat olmadığı bir şeyi çekmesine izin vermesi gerekmiyordu. Ama Stevens ısrar etti. Stevens yakın zamanda verdiği bir röportajda, "'David, lütfen, sen busun; yaptığın şey bu,' diyordum. Çok fazla pazarlık oldu. Hiçbir şey 'Tamam, hadi gidelim' gibi değildi. Bu zaman alıyor" diye konuştu.
Objektif olması mümkün mü?
Stevens bir yıldan uzun bir süredir onu ikna etmeye çalıştığını söyledi. Sonunda Beckham razı oldu ve Netflix yapımında bu kısımlar da yer alıyor. Belgeselcilerin özneleriyle doğası gereği sıkıntılı bir ilişkisi vardır, çünkü biyografik bir filmi etkileyici kılan şey neredeyse her zaman öznenin çıkarlarına ters düşer. Ancak Jordan'ın şirketi Jump 23'ün Netflix ile ortak yapımcılığını üstlendiği Michael Jordan hakkındaki 10 bölümlük Netflix belgesel dizisi The Last Dance'in (2020) ardından, diğer sporcular, müzisyenler ve film yıldızları da kendi miraslarının ekranda tasvir edildiğini görmek istediklerini dile getirdiler. Bu da bariz bir ikilemi beraberinde getiriyor: Eğer bir ünlü kendisi hakkında bir belgesel hazırlatmış ve hatta yapımcılığını üstlenmişse, bu belgeselin dengeli ve objektif olması mümkün mü?
"Mesele şu. İnsanların 'Oh, onun şirketi de işin içindeydi' dediğini biliyorum" sözlerini kullanan Stevens bu konuyla ilgili, "Ama dürüstçe en iyi, en dürüst hikayeyi anlatmak istediler. Markalaşmış bir Beckham haberi yapmak istemediler" diye konuştu. Stevens, filmi Beckham'ın şirketinin himayesi altında yapmaya başlangıçta şüpheyle yaklaştığını, Şşişirilmiş biyografi parçalarına" ilgi duymadığını, ancak son kurguyu elinde tutması ve Beckham'ın "bazı rahatsız edici bölgelere girmeye" istekli olması koşuluyla kabul ettiğini söyledi. Stevens, "Önemli olan benim vizyonuma sadık kalmak ve onların vizyonuna boyun eğmemekti. Şok edici ve güzel olan şey, gerçekten güvenmeleriydi" dedi.
The New Yorker'da yazan Rebecca Mead, Beckham'ın perde arkasındaki rolünün, filmin, insan hakları ihlalleri nedeniyle yoğun bir şekilde eleştirilen 2022 Dünya Kupası'na ev sahipliği yapan Katar'ın elçisi olmak gibi "oyuncu tarafından üstlenilen daha şüpheli durumlardan bazılarını atlamasının" nedeni olabileceğini öne sürdü. Nihayetinde bu taraflılığın, öznenin kendisini nasıl gördüğüne dair ortaya koyduğu şey açısından filmin gücünün bir parçası olduğu sonucuna vardı.
"Bu konuda konuşamazsınız dediği bir an olmadı"
Yeni Sylvester Stallone belgeseli Sly'ın (Netflix'te) yönetmeni Thom Zimny, bu tür filmlere yönelik şüpheciliğin temel bir yanılgıdan kaynaklandığını söyledi. Zimny, "Bir özneniz olduğunda ve o da yapımcı ekibin bir parçası olduğunda, bunun proje üzerinde belirli bir düzeyde projeksiyon oluşturduğunu, bir kontrol düzeyi olduğunu düşünüyorum. Sly ile yaşadığım deneyimde, yönetmen olarak elini hissettiğim, 'Almanız gereken bakış açısı şudur' ya da 'Bu konular hakkında konuşamazsınız' dediği bir an hiç olmadı" ifadelerini kullandı.
Olumsuz şeylerin üstü örtülüyor
Sly, yıldızına fazla cömert davrandığı gerekçesiyle eleştirildi. The Guardian için filmi değerlendiren Charles Bramesco, "Şişirme yazılar bundan daha şişirme olamaz" diye yazdı ve Zimny'yi dalkavukluğu nedeniyle eleştirdi. Stallone geçmişi ve duyguları hakkında açık olsa da film onun sinemasal başarısızlıklarına özellikle uzun bir zaman ayırmıyor. Eleştirmenlerce kötülenen Stop! Or My Mom Will Shoot gibi eleştirmenlerce kötülenen filmlerin üstü örtülüyor ve konuşanlardan çok azının söyleyecek gerçekten olumsuz bir şeyi var.
Stallone'a itaat etmek zorunda olmadığı konusunda ısrar eden Zimny, "Ondan hiçbir zaman not almadım. Olsa olsa filmi izleyip geri gelir ve filmden çok memnun olduğunu ifade ederdi. Bir filmi daha iyi yapabilmeniz için size alan açan biriyle çalışıyorsunuz" dedi. Belgeselde Stallone, çekimler sırasında senaryoları sürekli değiştiren, sonları değiştiren ve diyalogları doğaçlama yapan biri olarak gösteriliyor. Zimny bu kontrol arzusunun burada belirgin olmadığını söyledi. ve "Sly'ın hikayesinin bir belgesel film yapımcısı olarak yaşadığım deneyimle çeliştiğini tamamen kabul ediyorum" diye ekledi.
Yakın zamanda çekilen ve öznesi tarafından yapılmayan birkaç yıldız belgeselinden biri Netflix'in vücut geliştirmeci, aktör ve Kaliforniya'nın eski valisi Arnold Schwarzenegger hakkındaki üç bölümlük Arnold. Yönetmen Lesley Chilcott, "Her belgeselcinin hissiyatı farklıdır ve bu konuda kimseye haksızlık etmek istemem ama bence bu ünlü odaklı belgesellerin gerçekten katmanlara sahip olması ve sürükleyici bir deneyim gibi hissettirmesi için bu objektifliğe sahip olmanız gerekiyor. Arnold'a da söylediğim gibi, hiçbir konunun masanın dışında kalamayacağını ve buna basında okuduğunuz her şeyin dahil olduğunu söyleyebilmek istiyorsunuz ve biz de bu konuda hiçbir şey yapmayacağız" diye konuştu.
Schwarzenegger'ın kontrol hakkı yoktu
Arnold belgeseli, Schwarzenegger'i, 1996'da hizmetçisiyle yaşadığı ilişki ve yıllar önce ortaya çıkan cinsel suiistimal suçlamaları da dahil olmak üzere birçok hatası ve tartışmasıyla yüzleştiriyor. Bunlar bir hagiografinin ele almak isteyeceği konular değil, onun mirasını karmaşıklaştıran zor soruları gündeme getiriyor. Chilcott, filmi yapmayı kabul ettiklerinde bu konuları ele alma özgürlüğüne sahip olmanın anlaşmanın bir parçası olduğunu söyledi. Schwarzenegger'in yaratıcı kontrole sahip olmaması da öyle.
Bu konular hakkında Schwarzenegger'in de aslında konuşmak istemediğini anlatan Chilcott, "Kabul ettikten sonra ertelemeye devam etmek istedi mi? Evet. Ama Arnold bu konuda konuşması gerektiğini anlayacak kadar akıllı. Oraya gitmesi gerektiğini biliyordu ve bunun sadece siyah ve beyaz olamayacağını ve sadece başarılarıyla ilgili olamayacağını bilecek bilgeliğe sahipti" dedi.
© 2023 The New York Times Company
