Carl Zimmer / The New York Times
Penguenler güçlü uyuklama şampiyonlarıdır. Yeni bir araştırmaya göre, bir gün boyunca binlerce kez uykuya dalıyorlar ve her biri yalnızca birkaç saniye sürüyor. Hayvanların çok çeşitli uyku stilleri olmasına rağmen, penguenler parça parça uyuma rekorunu kolayca ele geçiriyor.
Keşfin yapılmasına yardımcı olan Fransa'daki Lyon Sinirbilim Araştırma Merkezi'nden sinirbilimci Paul-Antoine Libourel, "Bu gerçekten sıra dışı. Bu, uyku hakkında çok fazla şey bilmediğimizi ve tüm hayvanların ders kitaplarında okuduğumuz gibi uyumadığı gerçeğini vurguluyor" ifadelerini kullandı. Çalışma perşembe günü Science dergisinde yayımlandı. Uyku bilimi 1900'lerin başında araştırmacıların kafa derisi elektrotları kullanarak insanların uyuklarken yavaş beyin dalgaları ürettiklerini keşfetmeleriyle başladı.
Uyku hepsi için farklı
Farelerde, güvercinlerde ve diğer incelenen hayvanlarda da benzer dalga örüntüleri bulundu. Zamanla bilim insanları, inceledikleri hemen hemen her hayvanın her gün bir süreyi çevrelerine tepki vermeden geçirdiğini keşfettiler. Denizanaları bile beyinleri olmamasına rağmen uyuyorlar. Ancak hayvanların nasıl uyuduğu çeşitlilik gösteriyor. Kahverengi yarasalar günde 20 saat uykuda kalırken, zürafalar iki saatten az bir süreyle idare ediyor. Biz uyurken insan beyni tamamen kapanırken, foklar tek bir tarafını kapatabilir; diğer tarafı hala uyanık olduğundan, uyuklarken yüzmeye devam edebilirler.
Teknolojik cihazlar daha küçük ve daha güçlü hale geldikçe, araştırmacılar yakaladıkları hayvanlarda belgelenen uyku düzenlerinin vahşi doğada gözlemlenenlerden önemli ölçüde farklı olduğunu keşfettiler. Örneğin hayvanat bahçelerinde tembel hayvanlar günde neredeyse 16 saat uyuyor. Ancak Panama'daki bir yağmur ormanında bilim insanları hayvanların 10 saatten az uyuduğunu gözlemledi. 2019'da Libourel ve meslektaşları daha da uzak bir ortamda uyuyan hayvanları izledi: Antarktika'nın 112 kilometre kuzeyindeki King George Adası.
11 gün veriler kaydedildi
Kore Kutup Araştırmaları Enstitüsü'nde araştırmacı olan Won Young Lee, grubu binlerce üreyen çember sakallı penguen çiftinin yavrularını büyütmek için yuvalama kolonilerinde toplandığı adaya kendisine eşlik etmeye davet etti. Araştırmacılar Aralık 2019'da penguenleri, aktivitelerini 11 güne kadar kaydeden elektrotlar ve diğer sensörlerle donattı. Kuşlar zamanlarını okyanusta yüzmek ile yumurtalarını ve yavrularını sıcak tutmak için yuvalarında kalarak kullandılar. Penguenler, yaklaşık dokuz saat süren her deniz yolculuğu arasında, sırayla yavrularına bakarak ortalama 22 saat geçirdiler.
1 saat içinde 600 kez
Araştırmaya göre, okyanustayken kuşlar neredeyse hiç uyumadı ve zamanlarının sadece yüzde 3'ünü deniz yüzeyinde dinlenerek geçirdi. Penguenler yuvalarına döndüklerinde, beyin dalgaları uyuyan kuşlar için tipik olan bir düzene göre yavaşladı ama sadece birkaç saniyeliğine. Tekrar uyandılar, ancak tekrar uykuya daldılar. Kuşlar bu döngüyü bir saat içinde 600 kez gerçekleştirdiler.
Nedeni yaşam koşulları
İnsanlar da bu tür bir mikro uyku yaşayabilir ancak tipik olarak sadece iyi bir gece uykusu alamadıktan sonra. Bu tehlikeli olabilir, özellikle de bir otomobilin direksiyonunda uyukluyorsanız. Ancak çember sakallı penguenler için mikro uyku normaldir. Libourel, uyku düzenlerinin uyudukları aşırı koşulları yansıttığını tahmin ediyor. Penguen kolonileri gürültülü ve kalabalıktır, kuşlar sürekli okyanustan ileri geri yürürler. Yaşam alanları da tehlikelidir: Kahverengi skua adı verilen martı benzeri bir kuş her an bir yuvaya dalıp yumurtaları ya da yavruları yiyebilir.
Tüm bu rahatsızlıklara rağmen penguenlerin bu kadar çok uyumayı başarması, Libourel'e mikro uykunun bazı temel faydalar sağladığını düşündürüyor. Bilim insanları uykunun birçok olası faydasını öne sürmüşlerdir. Bazıları beynin hücresel çöplerini temizlemek için buna ihtiyaç duyduğuna inanırken, diğerleri uyuyan beynin hücresel bağlantılara ince ayarlamalar yaptığını savunuyor.
Ancak araştırmada yer almayan Oxford Üniversitesi'nden sinirbilimci Vladyslav Vyazovskiy, penguenlerin kısa süreli uykulardan ne kadar faydalandığını sorguladı. Ona göre, uyku hakkında tersten düşünüyor olabiliriz. Uyku hayvan beyninin varsayılan ayarı olabilir ve bilim insanları hayvanların neden uyandıklarını açıklamaya çalışmalıdır. Vyazovskiy, "Temelde hayatınızı uyuyarak geçiriyorsunuz ve sadece gerektiğinde uyanıyorsunuz" dedi.
© 2023 The New York Times Company
