Sui-Lee Wee, Paul Sonne / New York Times
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Kuzey Kore'ye yaptığı devlet ziyaretinin tek odak noktasının askeri konular olduğu görülüyor: İki taraf Soğuk Savaş döneminden kalma bir karşılıklı savunma anlaşmasını dramatik bir şekilde yeniden canlandırdı. Bir gün sonra Vietnam'a giden Putin, en azından ziyaretinin ilk günlerinde çok daha az kışkırtıcıydı.
Vietnam, ABD ile ilişkilerine değer veriyor ve Putin'in ABD'nin Vietnamlı yetkililerin yanında yer aldığına dair ateşli açıklamalar yapması halinde bu ilişkiler tehlikeye girebilir. Bu nedenle, Vietnam ve Rusya'nın derin askeri ilişkileri ve ortak bir komünist geçmişi olmasına rağmen, Hanoi'deki liderler Putin ile görüşmeleri ticaret, eğitim, enerji ve bilim ve teknoloji gibi alanlarda bağları güçlendirmeye odakladı. Putin resmi açıklamalarını sessiz tuttu, ancak daha sonra ayrılmadan önce basın havuzundan gelen soruları yanıtlarken gevşedi. Soruların çoğu Kuzey Kore ile ilgiliydi.
Büyük bir ilerleme kaydedilmedi ancak Vietnam'la birlik gösterisi, Batı'da izolasyonun arttığı bir dönemde Putin'e uluslararası meşruiyet kazandırmak için tasarlandı. İşte Putin'in ziyaretinden çıkarılacak üç önemli sonuç.
Putin için bir tür diplomatik şovdu
Batı'da dışlanmış bir ülke olan Kuzey Kore'nin aksine Vietnam, Çin'in artan küresel etkisini kontrol altına almak isteyen ABD'nin gözdesi. Sadece geçtiğimiz yıl içerisinde Hanoi, ABD Başkanı Joe Biden ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’i ağırladı. Putin'in Vietnam ziyareti, Ukrayna'yı işgali nedeniyle Batı'nın kendisini izole etme girişimlerine rağmen, dünya liderleri tarafından hala kabul gördüğünü gösterme çabasının bir parçası. Geçen yılın sonlarında ABD'nin Orta Doğu'daki iki kilit ortağı olan Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan'a yaptığı ziyaret bu noktanın altını çizdi.
Başkentin merkezindeki önemli bir tarihi mekan olan Thang Long İmparatorluk Kalesi'nde 21 pare top atışı ile selamlandı. Putin'in konvoyu geçerken tipik bir senaryo gereği Vietnamlı öğrenciler hem Rus hem de Vietnam bayraklarını sallayarak Hanoi sokaklarında sıralandılar. Bu Putin'in 2001'den bu yana ülkeye yaptığı beşinci, 2022'de Ukrayna'yı geniş çaplı işgalinden bu yana ise ilk ziyaretiydi. Vietnam ve Rusya ideolojik bağlarla birbirine bağlı uzun bir tarihi paylaşıyor. Sovyetler Birliği 1950'de o zamanki adıyla Vietnam Demokratik Cumhuriyeti ya da Kuzey Vietnam'ı diplomatik olarak tanıyan ilk ülkeler arasındaydı. Vietnam'ın Tuoi Tre gazetesine göre Vietnam Komünist Partisi'nin güçlü lideri Nguyen Phu Trong, Putin'e Rusya'da yaşamış ve eğitim görmüş biri olarak "Rusya'nın bu büyük ve güzel ülkesini hala sıcak duygularla hatırladığını" söyledi.
Moskova, Hanoi Fransa ve ABD'ye karşı savaşırken askeri yardım sağlayarak on yıllar boyunca Vietnam'ın en büyük bağışçısı oldu. Putin'in perşembe günü Vietnamlılara hatırlatmaya özen gösterdiği bir gerçek. Vietnam Başbakanı Pham Minh Chinh'in yanında duran Putin, "Sizin de belirttiğiniz gibi Sovyetler Birliği, Vietnam halkının Fransız ve ardından Amerikalı işgalcilere karşı verdiği kahramanca mücadelede etkili bir yardım sağlamış ve daha sonra Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti'nin barışçıl bir şekilde inşa edilmesine katkıda bulunmuştur" dedi. Vietnam, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşa destek vermekten kaçındı ancak Rusya'yı yabancılaştırmamaya da özen gösterdi. Geçtiğimiz hafta sonu Hanoi, İsviçre'deki Ukrayna barış zirvesine katılmadı. Ayrıca Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısını kınayan dört Birleşmiş Milletler kararında çekimser kaldı ve Rusya'nın BM İnsan Hakları Konseyi'nden çıkarılmasına yönelik önergeye karşı oy kullandı.
Putin'in söylemi Hanoi'de sessiz kaldı
Bir gün önce Kuzey Kore lideri Kim Jong Un ile yaptığı görüşmenin aksine Putin, Vietnamlı mevkidaşlarıyla resmi etkinliklerde bir araya geldiği günün büyük bölümünde ABD'ye karşı ateşli bir retorik kullanmaktan kaçındı. Çarşamba günü Kim'in karşısında otururken, uydu ülkeleri aracılığıyla dünyaya kendi iradesini dayatmaya çalışan hegemonik ve emperyal bir güç olarak ABD'ye ateş püskürdü. Bir savaş durumunda Kuzey Kore'ye yardım etme sözü veren bir savunma anlaşması imzaladı ve Kim'in ordusuyla daha derin bir işbirliği tehdidinde bulundu. Putin Vietnam'da ticaret ve tarihi ilişkilerle ilgili tartışmaya mahal vermeyen açıklamalar yapmakla yetindi. Verdiği mesajlar Vietnamlı muhatapları düşünülerek ayarlanmış gibi görünüyordu.
Geçtiğimiz yıl ABD ile ilişkilerini geliştiren Vietnam, Putin'in ziyareti konusunda dikkatli davrandı. Putin'in ziyaretinden önce Washington'daki yetkililer, hiçbir ülkenin Putin'e "saldırganlık savaşını desteklemesi için bir platform vermemesi ve aksi takdirde zulmünü normalleştirmesine izin vermemesi gerektiğini" söyleyerek bu ziyaretten memnun olmadıklarını açıkça belirttiler. Vietnam medyası ziyareti ikili ilişkilere ve Soğuk Savaş dönemindeki uzun tarihi dostluk geçmişine odakladı.
Singapur'daki ISEAS-Yusof Ishak Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Hoang Thi Ha, "Rusya ne teklif ederse etsin, Vietnam'ın buna balıklama atlayacağını ve Rusya ile Batı karşıtı bir cephede yer aldığımız izlenimi ya da görüntüsü vereceğini sanmıyorum" dedi. Rusya uzun zamandır Vietnam'a silah tedarik etse de, kamuoyunda silah tedariki ya da savunma konusunda çok az konuşma yapıldı. Putin'in yeni savunma bakanı Andrei Belousov, Kuzey Kore'de Rus lidere eşlik etti ancak daha sonra geziyi bırakmış gibi göründü ve Rusya savunma bakanlığı perşembe günü Rusya'da bir askeri sağlık kompleksini gezerken çekilmiş görüntülerini yayınladı.
Vietnam için bu, 'bambu diplomasisi'nin bir göstergesiydi
Hanoi, en üst düzey ikili ilişkilerinin yedi ülkeyle olduğunu söylüyor: Rusya, Çin, Amerika Birleşik Devletleri, Hindistan, Güney Kore, Japonya ve Avustralya. Biriyle ilişkilerini sürdürmek diğerlerini dengelemesini sağlıyor. Rusya ve Vietnam, Vietnam'ın Güney Çin Denizi'ndeki petrol ve doğal gaz yataklarından faydalanarak büyük kazançlar elde etti. Putin Vietnam'a uzun vadede petrol ve gaz ürünleri tedarik etme sözü verdi. Uluslararası Kriz Grubu Asya Direktör Yardımcısı Huong Le Thu, Putin'in ziyaretinin Vietnam'ın "karşılıklı büyük güç rekabeti ve çekişmesine rağmen tüm aktörlerle ilişkilerini sürdürme" becerisinin bir göstergesi olduğunu söyledi. Parti başkanı Trong bu yaklaşımı "bambu diplomasisi" olarak adlandırıyor ve bambu dallarının esnekliğini sergileyerek ülkenin büyük güçlerle birden fazla ilişkiyi dengeleyebildiğini söylüyor. Huong, “Bu yaklaşım başkalarının değil Hanoi'nin çıkarları etrafında şekilleniyor” dedi.
© 2024 The New York Times Company
