Patrick Kingsley, Julian E. Barnes ve Adam Rasgon / The New York Times
Hamas'ın Ekim ayında İsrail'e saldırarak Gazze Şeridi'ndeki savaşı başlatmasının ardından İsrailli liderler örgütün bölgedeki en üst düzey yetkilisi olan Yahya Sinvar'ı yürüyen ölü olarak tanımladı. Onu saldırının mimarı olarak gören İsrail, Sinvar'ın öldürülmesini yıkıcı karşı saldırısının ana hedeflerinden biri olarak gösterdi. Yedi ay sonra Sinvar'ın hayatta kalması, Gazze'nin büyük bölümünü yerle bir eden ancak Hamas'ın üst düzey liderliğine büyük ölçüde dokunmayan ve Ekim saldırısı sırasında alınan rehineleri kurtaramayan İsrail savaşının başarısızlıklarının simgesi oldu.
Müzakereler de öne çıktı
İsrailli yetkililer onun öldürülmesini isterken bile, kalan rehineleri kurtarmak için dolaylı da olsa onunla müzakere etmek zorunda kaldılar. Hamas, İsrail ve ABD'li yetkililere göre Sinvar sadece iradeli bir komutan olarak değil, aynı zamanda İsrailli elçileri müzakere masasına oturtarak İsrail'in savaş alanındaki zaferini engelleyen kurnaz bir müzakereci olarak da öne çıktı. Bazıları Sinvar'la ilgili hassas istihbarat değerlendirmelerini ve diplomatik müzakereleri tartışmak için isimlerinin gizli kalması koşuluyla konuştu.
Son söz onun değil
Görüşmelere Mısır ve Katar aracılık ederken, bazı yetkililere göre Gazze'nin altındaki bir tünel ağında saklandığına inanılan Sinvar'ın, Hamas müzakerecilerinin herhangi bir tavizi kabul etmeden önce rızasını alması gerekiyor. Hamas yetkilileri, grubun kararlarında son sözün Sinvar'a ait olmadığında ısrar ediyor. Ancak Sinvar teknik olarak tüm Hamas hareketi üzerinde yetkiye sahip olmasa da, Gazze'deki liderlik rolü ve güçlü kişiliği, hem müttefiklerine hem de düşmanlarına göre Hamas'ın işleyişinde Sinvar'a büyük bir önem kazandırıyor.
"Sinvar'a danışılmadan alınabilecek hiçbir karar yok" diyen Hamas üyesi ve siyasi analist Salah al-Din al-Awawdeh, 1990'lar ve 2000'lerde her ikisi de İsrail'de hapisteyken Sinvar'la arkadaş olduğunu anlattı. Salah, "Sinvar sıradan bir lider değil, güçlü bir insan ve olayların mimarı. O bir tür yönetici ya da direktör değil, bir lider" dedi. Hareketin en üst düzey sivil yetkilisi İsmail Haniye de dahil olmak üzere Gazze dışında bulunan Hamas yetkililerinin aksine Sinvar'dan savaşın başlangıcından bu yana nadiren haber alındı. ABD'li ve İsrailli yetkililer, Haniye'nin sözde astı olmasına rağmen Sinvar'ın Hamas'ın perde arkasında kalıcı bir ateşkes için direnme kararının merkezinde yer aldığını söylüyor.
Müzakereleri yavaşlattı
Yetkililere ve analistlere göre Sinvar'ın onayını beklemek müzakereleri sık sık yavaşlattı. ABD'li yetkililere ve Hamas üyelerine göre İsrail saldırıları Gazze'nin iletişim altyapısının büyük bölümüne zarar verdi ve Sinvar'a mesaj göndermek ve yanıt almak bile birer gün sürüyordu. İsrailli ve Batılı yetkililer için Sinvar, geçen hafta Kahire'de yeniden tıkanan bu müzakereler boyunca hem acımasız bir düşman hem de İsrail toplumunu analiz edebilen ve politikalarını buna göre uyarlıyor gibi görünen usta bir siyasi olarak ortaya çıktı.
İsrail toplumunu anlaması
Eski mahkum arkadaşlarına ve onu hapishanede izleyen İsrailli yetkililere göre Sinvar hapishanedeyken İbranice öğrendi ve İsrail kültürü ve toplumu hakkında bir anlayış geliştirdi. İsrailli ve ABD'li yetkililere göre Sinvar şimdi bu bilgisini İsrail toplumunda bölünmeler yaratmak ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu üzerindeki baskıyı arttırmak için kullanıyor gibi görünüyor. Yetkililer, Sinvar'ın bazı İsrailli rehinelerin görüntülerini yayınlayarak, ateşkes görüşmelerinin kritik aşamalarında Netanyahu'ya yönelik kamuoyu tepkisini arttırmak için zamanlamayı iyi kullandığına inanıyor.
Bazı İsrailliler, Hamas'ın grubu ve Sinvar'ı iktidarda tutacak kalıcı bir ateşkes taleplerini kabul etmek anlamına gelse bile kalan rehinelerin serbest bırakılmasını istiyor. Ancak Netanyahu, kısmen savaşın Hamas'la kesintisiz bir şekilde sona ermesi halinde istifa etmekle tehdit eden bazı sağcı müttefiklerinin baskısı nedeniyle savaşı sona erdirmeyi kabul etmekte isteksiz davranıyor. Netanyahu kişisel çıkarları için savaşı uzatmakla suçlanıyorsa, baş düşmanı Sinvar da öyle.
Hamas'ın kumarı işe yarıyor
İsrailli ve ABD'li istihbarat yetkilileri Sinvar'ın stratejisinin İsrail'in uluslararası itibarını sarsmak ve başlıca müttefiki ABD ile ilişkilerine zarar vermek için savaşı olabildiğince uzun süre devam ettirmek olduğunu söylüyor. İsrail Refah'a operasyon düzenlememesi için yoğun baskı altındayken Hamas geçen pazar günü Refah'tan yakındaki bir sınır kapısına roket atarak dört İsrail askerinin ölümüne neden oldu. Eğer bu Hamas'ın bir kumarıysa, işe yaramış gibi görünüyor: İsrail geçen hafta Refah sınırında bir operasyon başlattı ve bu çerçevede Başkan Joe Biden savaşın başlamasından bu yana İsrail politikasına yönelik en sert eleştirisini yaptı. Biden, İsrail ordusunun şehre tam ölçekli bir işgal başlatması halinde gelecekteki bazı silah sevkiyatlarını durduracağını söyledi.
Birlik imajının yansıtılması
Hamas ve müttefikleri ne Sinvar'ın ne de hareketin Filistinlilerin daha fazla acı çekmesini sağlamaya çalıştığını reddediyor. Refah'ta yaşayan Hamas emektarlarından Ahmed Yusuf, "Hamas'ın stratejisi savaşı hemen şimdi durdurmak. Soykırımı ve Filistin halkının öldürülmesini durdurmak" diye konuştu. ABD'li yetkililer Sinvar'ın, Hamas'ın 7 Ekim'deki saldırısının kesin planları hakkında bilgilendirilmeyen Gazze dışındaki meslektaşlarını küçümsediğini söylüyor. ABD'li yetkililer ayrıca Sinvar'ın Hamas tarafından yürütülen askeri operasyonları onayladığına inanıyor, ancak İsrailli istihbarat yetkilileri Sinvar'ın bu operasyonlara ne ölçüde dahil olduğundan emin olmadıklarını söylüyor.
Ateşkes görüşmelerine aşina olan üst düzey bir Batılı yetkili, Sinvar'ın Hamas'ın üst düzey askeri liderlerinden olan kardeşi Muhammed ile birlikte karar verdiğini ve savaş boyunca Gazze dışındaki Hamas liderleriyle zaman zaman anlaşmazlığa düştüğünü düşünüyor. Yetkili, dışarıdaki liderler zaman zaman uzlaşmaya daha istekli olurken, Sinvar'ın İsrailli müzakerecilere taviz vermeye daha az hazır olduğunu, çünkü kısmen savaş bitse de bitmese de öldürüleceğini bildiğini söyledi.
İsrail peşini bırakmayacak
Yetkili, müzakereciler bir ateşkes anlaşması imzalasa bile İsrail'in Sinvar'ın peşini ömrünün sonuna kadar bırakmayacağını söyledi. Hamas üyeleri Sinvar'ın karar alma mekanizmasındaki kişisel rolünü küçümseyerek ve Hamas'ın seçilmiş liderliğinin hareketin yörüngesini kolektif olarak belirlediğini savunarak bir birlik görüntüsü sergiliyor. Sinvar'a yorum için ulaşılamadı ve Ekim ayından beri kendisinden haber alınamıyor. ABD ve İsrailli yetkililer Sinvar'ın rehinelerin yakınında saklandığını ve onları canlı kalkan olarak kullandığını söylediler. Kasım ayındaki ateşkes sırasında serbest bırakılan İsrailli bir rehine, tutsaklığı sırasında Sinvar ile tanıştığını anlattı.
Şubat ayında İsrail ordusu, askerlerin Gazze'nin altındaki bir Hamas tünelinde buldukları bir güvenlik kamerasından çektiklerini söyledikleri bir video yayınladı. Videoda bir adam, yanında bir kadın ve çocuklarla birlikte tünelden aşağıya doğru koşarken görülüyordu. Ordu, adamın Sinvar olduğunu ve ailesiyle birlikte kaçtığını söyledi. Bu iddiayı doğrulamak mümkün değildi: Adamın yüzü kameraya dönük değildi.
©️ 2024 The New York Times Company
