Alan Rappeport / The New York Times
Seçilmiş Başkan Donald Trump'ın ekonomi gündeminin birbiriyle çelişen hedefleri, vergi indirimlerini Kongre'den geçirecek, Çin ile ticaret görüşmelerini yürütecek ve 30 trilyon dolarlık ABD tahvil piyasasını denetleyecek Hazine Bakanı olarak kimi seçeceğini tartışırken ortaya çıkıyor. Bütçe uzmanları Trump'ın planlarının enflasyonu arttırıp büyümeyi yavaşlatırken ulusal borca 15 trilyon dolar kadar ekleyebileceği uyarısında bulundu. Ancak Trump, kendisine karşı çıkacak birini aramıyor. Bazı üst düzey ekonomi yardımcılarının korumacı dürtülerini dizginlemeye çalıştığı ilk döneminin ardından Trump, alışılmadık planlarını uygulayacak ve aynı zamanda piyasaları canlı tutacak güvenilirliğe sahip bir Hazine Bakanı arıyor.
"İki farklı şeyi istemek gibi bir sorunu var"
Bu niteliklerin karışımını bulmak kolay değil. Clinton yönetiminde Hazine Bakanı olarak görev yapan Lawrence H. Summers, “Bence Trump'ın iki farklı şey istemesi gibi bir sorunu var. Kendisine son derece sadık olacak birini istiyor ve piyasalara son derece güven verecek birini istiyor. Piyasalar gümrük tarifeleri gündeminden korktuğu için bu iki şeyi bir araya getirmek zor" diye konuştu.
Müzakereler hakkında bilgi sahibi olan kişilere göre Trump son günlerde bu görev için birkaç adayı değerlendiriyor ve bu adayların olasılıkları her geçen saat yükselip düşüyor. Şu anda önde gidenler milyarder bir hedge fon yöneticisi olan Scott Bessent ve eski bir Fed yetkilisi olan Kevin Warsh. Apollo Global Management'ın CEO'su Marc Rowan da adaylar arasında yer alırken, Trump'ın geçiş dönemi eş başkanı ve Cantor Fitzgerald'ın CEO'su Howard Lutnick, salı günü ticaret bakanı olarak görev yapmak üzere seçildi.
Ciddiyetsiz bir seçim piyasaları sarsabilir
Trump bazı kabine görevleri için alışılmışın dışında seçimler yaptı. Ancak ciddiyetsiz olarak görülen bir Hazine Bakanı seçimi piyasaları sarsabilir ve Trump'ın ekonomik vaatlerini yerine getirmesini engelleyebilir. Bu nedenle Trump'ın kurumsal Amerika'da saygı gören ve gümrük tarifelerini desteklerken küresel ekonomiyi sarsacak bir ticaret savaşı başlatmaya hevesli görünmeyen bir bakana ihtiyacı var. Evercore ISI analistleri bu hafta müşterilerine gönderdikleri bir notta, “Yatırımcılar Trump'ın Hazine Bakanı seçimine ve bunun ekonomi politikası konusunda yönetim içindeki güç dengesine, piyasa dostu ve dostu olmayan politikaların karışımına ve daha az piyasa dostu ticaret ve göç politikalarının yanı sıra açıkların olumsuz etkileri azaltmak için nasıl kalibre edileceğine dair ne gibi sinyaller verebileceğine dair endişeli” diye yazdı.
Beacon Policy Advisors adlı araştırma grubunun analistleri salı günü Trump'ın kararını verirken borsayı da göz önünde bulundurduğu teorisini ortaya attı. Trump'ın güvendiği eski ticaret temsilcisi ve ilk dönemindeki gümrük tarifelerinin mimarı Robert Lighthizer'ı seçmemesinin bir nedeninin, seçilmiş başkanın bu seçimin piyasalar üzerinde yaratacağı etkiyi dikkate alması olduğunu belirttiler. Kararın risklerini analiz eden bir raporda, “Nihayetinde, Trump muhtemelen tarifeleri hafifletmek yerine piyasalara satabilecek bir aday seçecektir. Trump söz konusu olduğunda, gümrük tarifeleri başlı başına bir amaç olarak görülebilir" ifadelerini kullandı.
Ulusal borç 36 trilyon dolara yaklaşıyor
Hazine bakanı ticaret politikasını yönlendirmese veya gümrük tarifelerini yürürlüğe koymasa da, bu görevdeki kişi genellikle ABD ekonomisine güven aşılamayı amaçlayan bir yönetimin ekonomik yüzü. Hazine bakanının Amerika'nın ekonomi politikalarını dünyanın dört bir yanındaki şirketlere ve yatırımcılara açıklaması, yatırımların ABD'ye akmasını ve yatırımcıların bu ülkenin borçlarını sağlam bir yatırım olarak görmeye devam etmesini sağlamaya yardımcı olması beklenir. Hazine Bakanlığı federal hükümetin merkezinde yer alır ve Sosyal Güvenlik ve gazi yardımlarının ödenmesi de dahil olmak üzere ülkenin faaliyetlerini finanse etmek ve faturalarını ödemek için borç ihraç eder. Amerikan ekonomisi dünyanın en güçlü ekonomisi olmasına rağmen, ulusal borç 36 trilyon dolara yaklaşmakta ve rekor düzeyde enflasyonun yaşandığı iki yılın ardından fiyatlar yüksek seyrediyor.
Eski bir Hazine yetkilisi olan Mark Sobel, “Hazine bakanı kim olursa olsun, borç ve açıklarda büyük bir patlamaya neden olacak büyük vergi kesintilerini savunmak, başkan adına Fed ile ve belki de savaşarak uğraşmak da dahil olmak üzere göz korkutucu zorluklarla karşı karşıya kalacak” dedi. Sobel, Trump'ın Hazine Bakanı'nın aynı zamanda “devalüasyon çağrısı yapan gürültülü Beyaz Saray ve ticaret ekipleriyle dolar ve döviz kuru politikası üzerine atışmalarla” da uğraşmak zorunda kalacağını ekledi. Trump sık sık, ABD ihracatının iyiliği için doların zayıflamasını tercih edeceğini çünkü bunun Amerikan mallarını denizaşırı ülkelerde daha ucuza satın alınacağını söyledi. Ancak çoğu ekonomist Trump'ın ithalata gümrük vergisi getirme ve vergi indirimi gibi planlarının tam tersi bir etki yaratmasını bekliyor.
Seçimlerin ertesi günü dolar diğer büyük para birimlerinden oluşan bir sepet karşısında son yılların en yüksek seviyesine çıktı. Ve yükselmeye devam ederek geçen hafta yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Trump'ın zaferi, hükümetin cömertliği ve seçilmiş başkan döneminde enflasyonun yeniden canlanmasından endişe eden tahvil yatırımcıları arasında da tedirginliğe yol açtı. Bu da tahvil faizlerinin yükselmesine yol açtı ki bu yatırımcıların hükümete borç vermeleri karşılığında daha fazla faiz ödenmesini bekledikleri anlamına geliyor.
"Gümrük tarifeleri şirketlerin maliyetlerini artıracak"
Yükselen bir borsa, hisse senedi fiyatlarını ekonominin sağlığı için kritik bir gösterge olarak gören Trump için bir başka öncelik. Ancak Trump'ın ilk döneminde Çin'den ithal edilen mallara uyguladığı her yeni gümrük vergisi hisse senetlerinin düşmesine neden oldu. Trump'ın ithalatta yüzde 50'ye varan genel gümrük vergileri ve bazı ülkelerden gelen mallar için daha da yüksek gümrük vergileri talep etmesi nedeniyle bu dinamiğin tekrar ortaya çıkması muhtemel. Dış İlişkiler Konseyi'nde kıdemli bir araştırmacı olan Brad Setser, “Gümrük vergileri pek çok ABD'li çokuluslu şirketin maliyetlerini arttıracak. Genel kanı bunun piyasadaki pek çok kişiyi tedirgin edeceği yönünde" dedi.
2011-15 yılları arasında Hazine Bakanlığı'nda uluslararası ekonomik analizlerden sorumlu bakan yardımcısı olarak görev yapan Setser, yükselen borsa arzusu ile daha yüksek gümrük vergilerinin “bir şekilde gerilim içinde” olduğunu ve Trump'ın Hazine bakanının bu çapraz akımlarla boğuşmak zorunda kalacağını söyledi. Trump için karar, sadık olacağına en çok güvendiği kişiye bağlı olabilir. Trump'ın ilk seçim kampanyasında danışmanlık yapan Heritage Vakfı ekonomistlerinden Stephen Moore, Trump'ın kendisini hata yapmaktan alıkoymaya çalışan yardımcılarından faydalandığını ancak politikalarına inanan kişileri işe almaya öncelik vermeyi öğrendiğini söyledi. Bu durumun özellikle gümrük tarifeleri söz konusu olduğunda geçerli olduğunu ekledi. Moore, “Eğer gidip Trump için çalışacaksanız, gündemi benimsemek zorundasınız” dedi.
© 2024 The New York Times Company
