Kenneth Chang / The New York Times
Mars'ın yeni küresel haritası gezegene yeni bir bakış açısı sunuyor. Bu ayın başlarında yayınlanan harita, Birleşik Arap Emirlikleri'nin Hope uzay aracı tarafından çekilen 3 bin fotoğraftan bir araya getirildi ve kızıl gezegeni gerçek ışığında gösteriyor. NYU Abu Dhabi'deki Uzay Bilimleri Merkezi'nde araştırmacı bilim insanı olan Dimitra Atri, "Bunların hepsi Mars'taki doğal renkler" dedi.
İki yıldan biraz daha uzun bir süre önce Mars'ın yörüngesine giren Hope'un ana bilimsel hedefi, toz fırtınalarının ve yüzeye yakın diğer hava koşullarının Mars havasının uzaya sızma hızını nasıl etkilediğini incelemek. Ancak yörünge aracı aynı zamanda bir kamera da taşıyor. Atri, Hope tarafından gönderilen ilk görüntüyü gördüğünde, "Diskin tamamını gösteren görüntünün kalitesi karşısında şaşkına döndüm. Mars'ı hiç böyle görmemiştim" ifadelerini kullandı.
Mars haritaları yeni bir şey değil. 1890'larda Amerikalı işadamı Percival Lowell, servetini Arizona Flagstaff'ta Lowell Gözlemevi'ni kurmak için kullandı ve 24 inçlik bir teleskopla Mars'a bakarken, Marslı bir uygarlık tarafından inşa edildiğini düşündüğü yapay kanalları çizdi. Venüs'te de spokel benzeri yapılar gözlemledi, daha sonra teleskobunu yanlışlıkla bir aynaya çevirmiş ve kendi göz küresinin arkasını görüyor olabileceği ortaya çıktı.
Uzay Çağı'nda çok sayıda uzay aracı Mars'ın yanından geçti ya da yörüngesine girdi. Ancak NASA'nın Mars Global Surveyor ve Mars Reconnaissance Orbiter gibi önceki yörünge araçları, genellikle günün aynı saatinde belirli bir konumun üzerinden tekrar tekrar geçmek üzere tasarlanmış yörüngelerde, Mars yüzeyine çok daha yakın uçtular. Bu görüntüler, kum tepeleri, çukurlar ve tepelerden aşağı yuvarlanan kayalar da dahil olmak üzere yüzeyin giderek daha keskin ayrıntılarını sağladı. Bunların muhteşem görüntüler olduğunu belirten Atri, "Ama gezegenin tamamını aynı anda göremiyorsunuz. Yerden yere değişen ışık koşulları, tek bir küresel görüntüyü bir araya getirmeyi zorlaştırdı" dedi.
Işık koşulları diğer harita türleri için bir sorun değil. Global Surveyor, yüzeyden bir lazer ışını yansıtan bir altimetre aleti taşıyordu. Işığın yüzeye ulaşıp geri dönme süresini ölçen alet, yüzeydeki her köşe ve bucağın yüksekliğini ölçebiliyordu. Bilim insanları bu verileri detaylı bir topografik harita çıkarmak için kullandılar.
Hazırlanması aylar sürdü
Dünya'nın yörüngesindeki Hubble Uzay Teleskobu, görünür ışıktaki görüntülerde Mars'ın bir yüzünün tamamını görebiliyor. Bilim insanları bu tür birçok görüntüyü bir araya getirerek Hope uzay aracının yeni haritasına benzer bir küresel harita oluşturdular. Ancak Mars en yakın konumunda Dünya'dan yaklaşık 34 milyon mil uzakta olduğundan Hubble görüntüleri netlikten yoksun. Hope Mars'ın etrafında, Mars yüzeyinden 12 bin 400 mil ile 27 bin mil arasında değişen eliptik bir yörüngede dolaşıyor. Bu, Mars Keşif Yörünge Aracı'ndan oldukça yüksek, ancak Hubble'dan çok daha yakın.
Atri, "Tamam, bir atlasımız olmalı diye düşündük, çünkü Mars'ı birkaç yıl boyunca fotoğraflayabiliriz. Bu yüzden öncelikle sadece tüm gezegeni haritalamakla kalmayıp Mars yılı boyunca nasıl değiştiğini gösteren bir atlasımız olmalı" diye konuştu. Atri, bulutların yüzeyi gizlediği görüntüleri çıkararak, benzer ışık koşullarına sahip görüntüleri bir araya getirmeyi başardı. Bu süreç aylar sürdü.
Atri, kendisinin ve meslektaşlarının şu anda geliştirdikleri algoritmayı açıklamak için bilimsel bir makale yazmakta olduklarını aktardı. Aynı yöntem, Avrupa Uzay Ajansı'nın Cuma günü fırlatılan Jüpiter kaşifi Juice da dahil olmak üzere diğer dünyaları ziyaret eden diğer uzay araçlarına da uygulanabilir. Atri, "Bu buzlu uydular çok güzel görünüyor. Bu yüzden aynı tekniği uygulayabilmeliyiz" dedi.
© 2023 The New York Times Company
