Andrew E. Kramer / New York Times
ABD'nin Rus yetkililerle yaptığı toplantıdan kısa bir süre sonra Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Ukraynalıları kendi ülkelerinin kaderiyle ilgili görüşmelerden dışladığı için Trump yönetimine şimdiye kadarki en sert ifadelerle tepki gösterdi.
Riyad'daki toplantı, ve ABD ile Rusya arasında daha yakın ilişkiler için iyimser açıklamalar ve taahhütlerin yanı sıra Ukrayna'daki savaşın sona erdirilmesi ve ilişkilerin normalleştirilmesi için müzakere edecek ekiplerin kurulması anlaşmasıyla sona erdi.
Zelenskiy görüşmelerde dışlanmasını Suudi başkentine yapmayı planladığı geziyi iptal ederek protesto etti.
Zelenskiy, planlı bir Orta Doğu turu kapsamında ziyaret ettiği Türkiye'den yaptığı açıklamada “Ukrayna'daki savaşın nasıl sona erdirileceğine ilişkin kararlar Ukrayna olmadan alınamaz ve herhangi bir koşul dayatılamaz. Suudi Arabistan'daki Rus-Amerikan toplantısına davet edilmedik. Bu bizim için bir sürpriz oldu, sanırım pek çok kişi için de öyle" dedi.
Ukrayna'nın toplantı planlarını medyadan öğrendiğini söyleyen Zelenskiy, toplantıdan sonra Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da ABD'li yetkililerle bir araya gelmeyi planladığını ve bu amaçla Suudi Arabistan'a önceden planlanmış bir devlet ziyareti gerçekleştirdiğini belirtti.
Zelenskiy "Kimin kalacağını, kimin gideceğini ya da kimin nereye gitmeyi planladığını bilmiyorum. Dürüst olmak gerekirse umurumda da değil. Rastlantı istemiyorum ve bu yüzden Suudi Arabistan'a gitmeyeceğim" dedi.
Koruma ve tazminat istiyor
Ukrayna, NATO üyeliği ya da savaş bölgesine barış gücü konuşlandırılması taahhüdü ile Rusya'nın gelecekteki saldırganlığına karşı kendisine koruma sağlayacak görüşmeler arayışında. Ukrayna ayrıca ülkelerden Rusya'nın işlediği savaş suçlarının kovuşturulmasını ve tüm şehirleri yerle bir eden, on binlerce sivilin yanı sıra her iki taraftan yaklaşık 1 milyon askerin ölümüne ve yaralanmasına neden olan bu çatışma için tazminat ödenmesini de talep ediyor.
Dışişleri Bakanı Marco Rubio'ya göre bu tür talepler Riyad'daki görüşmelerde gündeme gelmedi ve ABD'li müzakereciler bunun yerine Moskova ile ilişkilerin geliştirilmesinin getireceği “inanılmaz fırsatlara” odaklandı. Ancak Zelenskiy, Ukrayna olmadan müzakere edilen herhangi bir şartın Ukrayna'ya “dayatılamayacağı” konusunda ısrar etti.
Zelenskiy değişiyor
Bu sivri açıklamalar, Trump yönetiminin açıklamaları karşısında ince bir çizgide yürümeye çalışan ve doğrudan eleştiriden kaçınan Zelenskiy için bir değişimi temsil ediyordu. Son zamanlarda yaptığı konuşmalarda ve verdiği röportajlarda Trump'ı öven Zelenskiy, hafta sonu NBC'ye verdiği demeçte Başkan Donald Trump'ın Rusya'yı bir anlaşmaya zorlamayı başarabileceğini çünkü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in kendisinden korktuğunu söyledi. Ancak Riyad'daki toplantı yaklaştıkça müzakere sürecine yönelik eleştirilerini sertleştirdi.
Hafta başında Alman yayın kuruluşu ARD'ye verdiği röportajda Zelenskiy, ABD'nin “Putin'in gerçekten hoşuna gidecek şeyler söyleyerek” hızlı bir ateşkes arayışında olduğunu söyledi. Zelenskiy, ABD'li müzakerecilerin amacının Trump ve Putin'in katılacağı bir başkanlık zirvesine hızla ilerlemek ve bir ateşkes ilan etmek olduğunu söyledi. Zelenskiy "Ancak istedikleri şey, sadece bir ateşkes, başarı değil" dedi.
Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa ülkelerinin öncelikle Ukrayna'da savaş sonrası güvenliğin şartlarını belirlemeleri gerektiğini söyleyen Zelenskiy, Rusya'nın ihlalleri ya da savaşın yeniden başlamasını önlemek için güvenlik garantilerini kabul etmesinde ısrar etti.
Zelenskiy, Suudi Arabistan'da başlayan Rusya-ABD görüşmelerini, 20 yıllık Amerikan savaşının ardından Taliban'ın iktidarlığına kapı açan Amerika'nın Afganistan'daki askeri varlığının müzakere yoluyla sona erdirilmesine benzetti. Amerika Birleşik Devletleri, ABD destekli Afgan hükümetini devre dışı bırakarak doğrudan Taliban ile müzakere etti.
Zelenskiy, Suudi Arabistan görüşmeleri sona ermeden önce yayınlanan bir röportajda “Kimsenin Afganistan 2.0 ile ilgilendiğini sanmıyorum. Amerikalılar aceleyle çekildiğinde Afganistan'da neler olduğunu hatırlıyoruz" dedi. Zelenskiy, bu çekilmenin “birileri bitirmediğinde, düşünmediğinde ve aceleyle gittiğinde neler olabileceğinin” bir örneği olduğunu söyledi. Zelenskiy ayrıca Putin'in Ukrayna'da seçim yapılmadığı için (sıkıyönetim varken seçim yapılamaz) kendisinin gayrı meşru bir lider olduğu yönündeki suçlamalarını da reddediyor.
ABD'nin Rusya'nın Ukrayna'nın nihai bir barış anlaşmasından önce seçimlere gitmesi talebini destekleyip desteklemediği sorusuna Trump, Ukrayna'nın bir an önce seçimlere gitmesi için baskı yapanın Rusya değil kendi yönetimi olduğunu söyledi. Trump "Evet, bilirsiniz, masada bir koltuk istediklerinde, Ukrayna halkının, seçim yapmayalı uzun zaman oldu demesi gerekmez mi? Bu Rusya ile ilgili bir şey değil, bu benden ve diğer pek çok ülkeden gelen bir şey. Biliyorsunuz, Ukrayna yok ediliyor" dedi.
Aslında Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri Ukrayna'da yakında seçim yapılması çağrısında bulunan tek önemli ülkeler.
Trump, Ukrayna'daki yıkım nedeniyle Zelenskiy'nin onaylanma oranının düştüğünü iddia etti ve Rusya'nın neden olduğu yıkımın suçlusunun Ukrayna Devlet Başkanı olduğunu öne sürdü.
Riyad'daki görüşmelerin savaşın gidişatında hemen bir değişiklik getirmediğinin bir işareti olarak, görüşmelerin sona ermesinden yaklaşık yedi saat sonra Ukrayna'nın başkenti Kiev'de Rus insansız hava araçlarını püskürtmek için uçaksavar sesleri yükseldi.
Savaş boyunca Ukrayna, Rusya'nın çok daha büyük ve donanımlı ordusuyla savaştı, ancak momentum artık açıkça Rusya'nın lehine. Kasım 2022'den bu yana Ukrayna topraklarının yaklaşık %1'inin yarısı şiddetli ama büyük ölçüde durağan çatışmalarda el değiştirdi. Rusya şimdi Ukrayna'nın doğusundaki Donbas bölgesinde kanlı ama yavaş ilerleyen bir saldırıyla ilerliyor.
Zelenskiy açıklamasında "Bu noktada, iki tarafın da bu çatışmayı savaş alanında kazanamayacağı açık. Rusya bunu istedi ama başarısız oldu. Kimse Ukrayna'ya inanmıyordu ama biz kendimizi kanıtladık ve askerlerimizin, halkımızın canı pahasına bağımsızlığımızı savunduk. Bu da gösteriyor ki diplomasiye doğru bir kayış olmalı ama bu kayış adil bir barışla sonuçlanmalı" dedi.
© 2025 The New York Times Company
