Nico Grant / The New York Times
YouTube, kullanıcıları bir içeriği beğenmediğinde veya benzer videoları seyretmek istemediğinde onlara birçok opsiyon sunduğunu öne sürüyor. Ancak Mozilla Foundation’dan araştırmacılar tarafından yayımlanan rapora göre bütün bu opsiyonlar görece olarak etkisiz. Araştırma, kullanıcıların dünyanın en büyük video sitesi olan YouTube’da istemedikleri içerik önerilerini yeni de almaya devam ettiklerini ortaya çıkardı.
Sadece yüzde 12 oranında etkiliyor
Öyle ki araştırmacılar YouTube’un dislike butonunun aynı türden istenmeyen önerilere karşı yalnızca yüzde 12 oranında efektif olduğunu saptadı. Bu Buton Çalışıyor mu? başlıklı rapora göre Kanalı önerme seçeneğine tıklamak istenmeyen içerikleri önlemede yüzde 43 oranında efektif. İlgilenmiyorum'a tıklamak yüzde 11 oranında efektifken bir videoyu izlenme geçmişinden kaldırmak yüzde 29 seviyesinde etkili oluyor.
567 milyon video incelendi
Araştırmacılar 22 bin 700 katılımcıya başvurarak 567 milyon YouTube video önerisini inceledi. Mozilla tarafından YouTube’un önerme algoritması üzerine çalışmak için geliştirilen RegretReporter adlı bir aracı kullandılar. RegretReporter katılımcıların platformdaki deneyimlerine dair bilgileri topladı. Fakat çalışmanın katılımcıları söz konusu uygulamayı gönüllü olarak indirdiklerinden tüm YouTube kullanıcılarını temsil ettiklerini söylemek güç.
Daha fazla şeffaflık gerekiyor
Çalışmayı yürüten araştırmacılardan Jesse McCrosky, YouTube’un daha şeffaf olması ve kullanıcılara gördükleri içerikler konusunda daha fazla söz hakkı tanıması gerektiğini söyledi. McCrosky verdiği bir demeçte "Belki de bu noktada insanların boğazına yiyeceklerini düşündüğümüz şeyleri tıkmaya çalışmak yerine onların otonomisi ve haysiyetine daha saygılı bir şekilde yaklaşmamız ve insanların bizden talep ettiklerine kulak vermemiz gerekiyordur" dedi.
"Bu araştırma yol haritası sunmuyor"
YouTube ise kendi önerme sistemini savunuyor. Şirket sözcülerinden Elena Hernandez konu hakkında "Kontrol mekanizmalarımız bütün bir temayı veya bakış açısını filtrelemiyor. Çünkü bu, izleyiciler üzerinde yankı odaları misali olumsuz etkiler yaratabilir" dedi. Hernandez "Mozilla'nın raporu sistemlerimizin aslında nasıl çalıştığı konusunda bir saptamada bulunmuyor. Dolayısıyla buradan bir yol haritası çıkarmak bizim için bir hayli zor" diye konuştu.
"Kullanıcılar önerilerden memnun"
YouTube kendi araştırmalarının kullanıcıların gördüğü önerilerden büyük ölçüde memnun olduğunu gösterdiğini vurguladı. Platform bununla birlikte bir konu, görüş veya konuşmacı hakkında bütün önerileri önlemeye çalışmadıklarını kaydetti. Şirket aynı zamanda araştırma programı çatısı altında akademi dünyasından isimlerle iş birliği kurmaya niyetli olduğunu da açıkladı.
İstemedikleri halde öneriler devam etti
Araştırma katılımcılarından biri 17 Ocak'ta YouTube'dan kendisine acı içinde kıvranan bir ineğin videosu ve bunun gibi videoları önermemesini istedi. İçerik aynı zamanda rengini kaybetmiş bir toynağın görüntüsünü de barındırıyordu. 15 Mart'ta aynı kullanıcıya "Bu Toynakta Bir Basınç Oluştu" isimli ve yine bir ineğin toynağını içeren bir video önerildi. İstenmeyen video önerilerine diğer örnekler silah, Ukrayna'daki savaştan şiddet görüntüleri ve Tucker Carlson'un Fox News'taki şovundan içerikler şeklinde sıralanıyor.
Araştırmacılar aynı zamanda bir başka YouTube kullanıcısının "Büyükanne Öğle Yemeklerinde Her Hafta Kurabiye Hamuru Yedi. Kemiklerine Olan Bu" başlığını taşıyan bir videoya karşı duyduğu rahatsızlığı da inceledi. Sonraki üç ay boyunca kullanıcı belli şeyleri tükettikleri zaman insanların midelerine, karaciğerlerine ve böbreklerine olanlar hakkında çekilmiş videolara dair öneriler almaya devam etti. Bir kullanıcı konu hakkında "Er ya da geç bu öneriler daima tekrar karşımıza çıkıyor" dedi.
Yüzde 71 dezenformasyon
YouTube öneri sistemini geliştirdiğinden beri izleyicilerin geçmiş görüntüleme davranışlarına ve diğer değişkenlere dayalı her kullanıcı için kişiselleştirilmiş bir algoritma sistemini işlevde tutuyor. Site bu politikasıyla insanları dezenformasyonun ve politik aşırıcılığın tavşan deliklerine itip itmediği konusunda inceleniyor. 2021 Temmuz'unda Mozilla'nın yayımladığı bir araştırmaya göre YouTube'un katılımcılara önerdiği videoların yüzde 71'i dezenformasyon, nefret söylemi ve diğer tatsız içeriklerden oluşuyordu. YouTube ise öneri sisteminin birçok işaretçiye dayandığını ve durmadan evrildiğini, bu sistemin nasıl çalıştığı konusunda şeffaflığı sağlamanın "bir formül listelemek" kadar kolay olmadığını öne sürüyor.
YouTube'un mühendislik departmanında başkan yardımcılığı görevini yürüten Cristos Goodrow konu üzerine "Birçok işaretçi ne tür içeriklerden hoşlandığınız konusunda bizi bilgilendirmede yardımcı oluyor: Tıklamalar, izleme süreleri, anket yanıtları, paylaşımlar, beğeniler ve ‘dislike’lar” şeklinde bir açıklamada bulunduğu bir blog gönderisi yayımladı.
© 2022 The New York Times Company
