Chris Buckley ve Amy Chang Chien / New York Times
Çin’deki askeri hareketliliğe dair günlük rapor tutan Tayvan Savunma Bakanlığı, Çin’den gelen balonların arttığını bildirdi. Tayvan tarafından yapılan önceki açıklamalarda balonların seyrek olduğu bildirildi. Balonlar çoğunlukla Tayvan açıklarında kalıyordu. Ancak Bakanlık’ın kaynaklarına göre hafta başında bir balon Tayvan’ın hemen üzerinden uçtu. Salı günü ise tespit edilen 4 balonun 3’ü Tayvan hava sahasındaydı. Balonlardan ikisi adanın Pasifik Okyanusu'na bakan doğu tarafına geçti. Çarşamba günü yine başka bir balon adanın üzerinden uçtu.
Askeri üsse yakın uçtular
Tayvan’ın yayınladığı raporlar bazı balonların askeri üsse son derece yakın uçtuğunu gösterdi. Salı günü bildirilen dört balondan üçü Ching Chuan Kang Hava Üssü'nden 200 kilometre kadar uzaktaydı. Balonlar, 23 nüfuslu Tayvan’a Çin tarafından gönderilmiş doğrudan bir tehdit olarak görülmüyor. Çin, Tayvan’ın kendi topraklarına ait olduğunu savunuyor. Savunma Bakanlığı geçen ay Çin balonlarının hava durumu verileri topladığını açıklamıştı ancak bu haftaki balonların görevlerine dair bilgi vermedi.
“Balonlara uygun şekilde yanıt veriyoruz”
Bakanlık sözcüsü Tümgeneral Sun Li-fang, balonlarla ilgili olarak “Milli Savunma Bakanlığı onları yakından izliyor ve takip ediyor. Balonlara uygun şekilde yanıt veriyor ve aynı zamanda sürüklenme şekillerini değerlendirip analiz ediyoruz” dedi.
Geçen yıl ABD üzerinde casus balon uçuran Çin, ülkeyi ayağa kaldırmıştı. Ancak Tayvan henüz ABD gibi alarm durumuna geçmedi. O dönem Çin balonun casusluk amaçlı olduğunu inkar etse de ABD güçleri balonu düşürmüş ve iki ülke arasında gerginlik yaşanmıştı. Çin'in adaya yakın askeri uçuşlarına alışkın olan Tayvanlılar balonlarla ilgili sakinliklerini koruyor.
Gri bölge taktiği
Balon uçuşları yine de Çin'in Tayvan'ı askeri gücü ve seçenekleri konusunda uyarmak için kullandığı "gri bölge" taktiklerinin bir parçası olabilir. Tayvan Savunma Bakanlığı’nın finanse ettiği Ulusal Savunma ve Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü'nde araştırma görevlisi olan Ko Yong-Sen, balon uçuşlarının zamanlamasının Tayvan seçimlerinin yakın olmasıyla alakalı olduğunu söylüyor. Ko, "13 Ocak’ta gerçekleştireceğimiz seçim döneminde oldukça korkutucu bir etki bırakıyor. Çin tansiyonu yumuşatmak isteyebilir. Bu nedenle hedefini hafif korkutma ve taciz için balon kullanımına kaydırmış olabilir” dedi.
Seçimlerde Tayvan halkı başkan ve yasama meclisi seçecek. Pekin, iktidardaki Demokratik İlerici Parti'nin yönetimini kaybetmesini istiyor. Parti, Pekin'in Tayvan'a yönelik iddialarına karşı çıkarak Tayvan'ın ayrı bir ülke olduğu iddiasını ileri sürüyor. Parti yıllar önce Tayvan'ın bağımsızlığını desteklemişti ancak şimdi ülkenin kendi kaderini seçmesini istiyor.
Demokratik İlerleme Partisi'nin başkan adayı Lai Ching-te yapılan anketlerin çoğunda önde gidiyor. Çin ile daha yakın ilişkilerden yana olan Milliyetçi Parti'nin adayı Hou Yu-ih, bazı anketlerde Lai'nin sadece birkaç puan gerisinde kaldı. Milliyetçiler meclisteki en büyük parti olarak ortaya çıkıp Demokratik İlerici Parti’yi bitirebilir.
1996’da seçimleri yönlendirmeye çalıştı
Tayvan yakınlarındaki balonlarla ilgili ilk raporlar sorulduğunda, Çin Savunma Bakanlığı sözcüsü Wu Qian belirli bir açıklama yapmadı ancak Tayvan Çin'in bir parçası olduğu için balonların geçişiyle ilgili herhangi bir anlaşmazlığın yaşanmadığını ileri sürdü. Ayrıca Demokratik İlerici Parti'yi seçimde hile yapmakla suçladı. 1996'da Çin'in Tayvan'daki başkanlık seçimine yön vermek istemiş ve füze testlerinin yanı sıra askeri tatbikatlarla gözdağı vermeye çalışmıştı. Çabaları başarısız olan Pekin, bu dönem herhangi bir büyük tatbikat başlatmadı.
“Seçimler istediği gibi sonuçlanmazsa büyük tepki gösterebilir”
Çin'in Tayvan çevresindeki askeri faaliyetlerine ilişkin günlük veri kaydını tutan Washington merkezli askeri analist Ben Lewis, balonların, seçim sonucunu beğenmemeleri halinde Çin liderlerinin daha büyük tepki göstereceğinin habercisi olabileceğini söyledi. Lewis, “Uçuşların sayısı ve zamanlamasının Çin’in faaliyetlerinde hala bir artış olduğunu düşünüyorum. Bunu Çin Halk Cumhuriyeti'nin seçime vereceği tepkini tahmin edilmesinin imkansız olacağına dair bir uyarı olarak alıyorum” dedi.
Tayvan Savunma Bakanlığı, 2020 yılında düzenli olarak Çin askeri uçuşlarını adanın yakınında raporlamaya başladı. Balonların sayıları her geçen yıl arttı ve artık dronları da içeriyor. Geçen yıl Tayvan’ın adalarından birinde Çin meteoroloji balonunun bulunmasının ardından Bakanlık, balonların çoğunun Tayvan Boğazı çevresinden dolaştığını belirtti.
Tayvanlı Savunma Uzmanı Ko, Çin ordusunun, uydu ve radar kullanarak veri toplamayı artırabilecek yüksek irtifa balonlarının ada üzerinde kullanılması konusunda endişe duyduğunu söyleyerek "Tayvan'dan istihbarat toplanması daha da ciddi olacaktır. Bu bizim endişe duyduğumuz sıkıntılı bir konu” dedi.
© 2024 The New York Times Company
