Matthew Rosenberg ve Thomas Fuller / The New York Times
İsrail askerleri ve zırhlı araçları, Gazze Şeridi'nin en büyük şehir merkezini ve savaşçıların ana kalesini kontrol etmek için moloz dolu sokaklarda ve havaya uçurulmuş binalarda savaşan Hamas savaşçılarıyla Gazze Şehri'nde günlerce süren silahlı çatışmalara girdi. Beyaz Saray perşembe günü, 20. yüzyılın en acımasız savaşlarını anımsatan şehir çatışmalarının çarpıcı görüntülerini gösteren videolar yayınlanırken, İsrail'in sivillerin kaçmasına ve yardımların ulaşmasına izin vermek için Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki çatışmalara her gün dört saatlik ara vermeyi kabul ettiğini açıkladı.
Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada İsrail'in ayrıca Gazze'nin kuzeyinden kaçış için ikinci bir koridor açmayı ve sivillerin tek bir koridor boyunca güneye doğru ilerlemesine izin vermek için bu hafta zaten uyguladığı duraklamaların ötesine geçerek her duraklama için üç saat önceden haber vermeyi kabul ettiği belirtildi.
İnsani krizin boyutu
Bir ayı aşkın süredir havadan ve karadan devam eden çatışmaların ardından Gazze Şeridi, yoğun çatışma sahneleri ile dramatik bir şekilde kötüleşen insani krizin bir arada yaşandığı bölünmüş bir savaşa sürüklenmiş durumda. Bölgede yaşanan ciddi gıda, su ve ilaç sıkıntısının yanı sıra hijyen, temizlik ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği, Gazze'nin 2 milyondan fazla sakinini bulaşıcı hastalıkların hızla yayılması riskiyle karşı karşıya bırakıyor.
"Belirtilenden daha yüksek olabilir"
Hamas kontrolündeki hükümete göre Gazze'de 10 binden fazla insan öldürüldü. Başkan Joe Biden bu rakamları kabul etmeme konusunda uyarıda bulundu, ancak üst düzey bir yönetim yetkilisi çarşamba günü yaptığı açıklamada şu ana kadar verilen rakamların eksik sayılmış olabileceğini söyledi. Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'nde ifade veren Yakın Doğu işlerinden sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Barbara Leaf, Filistinli ölü sayısının doğru bir şekilde değerlendirilmesi zor olsa da "açıkçası çok yüksek olduğunu ve belirtilenlerden daha da yüksek olabileceğini" söyledi.
Rehine anlaşması
Batılı ve Arap liderler, Hamas ve diğer gruplar tarafından tutulduğuna inanılan 240'tan fazla rehinenin serbest bırakılması sorunuyla iç içe geçmiş bir konu olan çatışmalara daha uzun süre ara verilmesi çağrısında bulundular. Perşembe günü CIA direktörü William Burns ve İsrail'in casusluk teşkilatı Mossad'ın şefi David Barnea Doha'da Katarlı yetkililerle bir araya gelerek çatışmalara uzun bir ara verilmesi karşılığında Hamas'ın elindeki bazı rehinelerin serbest bırakılmasını öngören bir anlaşma üzerinde görüştüler.
İsrail çatışmalarda kısa süreli, yerel duraklamalar ile daha uzun süreli bir ateşkes arasında ayrım yaptı. Başbakan Binyamin Netanyahu'nun ofisi perşembe günü yaptığı açıklamada rehineler serbest bırakılana kadar ateşkes olmayacağını yineledi. Biden bu hafta başında Netanyahu'dan çatışmaların saatlerle değil günlerle ölçülebilecek bir süre için durmasını istediğini söylemişti. Perşembe günü Illinois gezisi öncesinde gazetecilere verdiği demeçte "Üç günden daha uzun bir ara istedim" diyerek İsrailli lidere karşı sabırsız olduğunu ima etti. Biden, "Umduğumdan biraz daha uzun sürdü" dedi ve rehinelerin akıbeti konusunda hala iyimser olduklarını ekledi.
İsrail kara kuvvetleri, Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'de bin 400'den fazla kişinin ölümüne ve rehinelerin kaçırılmasına yol açan saldırısına misilleme olarak haftalarca süren hava saldırılarının ardından geçen ayın sonlarında Gazze'ye girdi. O zamandan bu yana zırhlı birlikler ve piyadeler yerleşim bölgesinin derinliklerine doğru ilerleyerek şeridi ikiye böldü ve Gazze Şehri'nin kalbine kadar gitti. Perşembe günü İsrail ordusu tarafından sosyal medya platformu X'te yayınlanan bir videoda İsrail askerleri buldozerlerle tünel girişlerini havaya uçururken görülüyor. Videoda ayrıca beton duvarlı bir tünelin içi de gösteriliyor ve bir noktada bir asker, hava filtreleme sistemlerine güç sağlamak için kullanıldığını söylediği bir elektrik akım çeviricisine bağlı araba aküsü bankasını işaret ediyor.
130 tünel girişi imha edildi
İsrail ordusu tünellerin içinde bulunan su ve oksijen depolarının Hamas'ın yeraltında uzun süreli kalma hazırlıklarına işaret ettiğini söyledi. Savaşın başından bu yana 130 tünel girişinin imha edildiği belirtildi. Gazze'deki yetkililere göre İsrail ayrıca yerleşim bölgesinin güneyindeki hedefleri de vuruyordu. Sağlık bakanlığı perşembe sabahı yaptığı açıklamada son saatlerde Gazze genelinde 241 kişinin öldürüldüğünü, bunların neredeyse yarısının bölgenin güney kesiminde olduğunu söyledi. Perşembe günü İsrail işgali altındaki Batı Şeria'da, çoğu Cenin kentindeki İsrail askeri baskınlarında olmak üzere en az 18 Filistinlinin öldürülmesiyle savaşta başka bir cephenin açılabileceğine dair korkular da devam etti.
Birleşmiş Milletler'e göre geçtiğimiz ay Batı Şeria'da 150'den fazla Filistinli öldürüldü ve bu son yılların en ölümcül dönemi oldu. İsrail ordusu birçok kişinin silahlı çatışmalarda, şiddetli çatışmalarda ya da İsraillilere yönelik saldırı girişimlerinde öldürüldüğünü belirtti. BM yetkilileri, diğerlerinin ise İsrailli yerleşimcilerin Filistinlilere yönelik saldırıları sırasında öldürüldüğünü söyledi. Hem Batı Şeria hem de Gazze'deki ölü sayısına ilişkin raporlara Birleşmiş Milletler'in Filistin topraklarındaki, özellikle de Gazze'deki insani koşullara ilişkin vahim değerlendirmeleri eşlik etti.
50 bin kişi güneye akın etti
Çatışmalar, Ekim ayında Gazze'nin kuzeyinden kaçan yüz binlerce kişinin ardından bu hafta da on binlerce çaresiz erkek, kadın ve çocuğun güvenli bir sığınak arayışıyla güneye akın etmesine neden oldu. BM İnsani İşler Ofisi, pazartesi günü yaklaşık 5 bin olan sayının salı günü 15 bine, çarşamba günü ise 50 bine yükseldiğini açıkladı. İsrail'in yol boyunca çatışmalara ara verdiğini duyurmasının ardından taşıyabildikleri her şeyi yanlarına alarak Gazze Şeridi'nin kuzey-güney ana yolu olan Selahaddin Caddesi'ne doğru yola çıktılar. Kaçanlardan bazıları İsrail askerlerine araçlarını almalarına izin vermeleri için yalvardıklarını ama kendilerine yürümeleri gerektiğinin söylendiğini anlattı.
"İnsanlar cesetlerin üzerine basıp yürümeye devam ediyor"
Sürekli bombardıman olduğunu anlatan Mansour Shatatez, "Bugün birçok kişi bombalama yüzünden kaçtı. Yollarda çok sayıda tank var" dedi. Çarşamba günü saatlerini şeridin en kuzeyindeki Beyt Hanun'dan yürüyerek geçiren Shatatez, "Cesetler var, yolun ortasına atılmış çürümüş cesetler. İnsanlar cesetlerin üzerine basıp yürümeye devam ediyor" diyerek bölgedeki tabloyu anlattı.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) çarşamba günü yaptığı açıklamada ishal, suçiçeği, uyuz ve üst solunum yolu enfeksiyonlarının çok endişe verici bir şekilde yaygınlaştığını belirterek, küçük çocukların ve bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerin özellikle risk altında olduğunu söyledi. Yardım kuruluşları Gazze'de 1,5 milyon insanın evlerinden edildiğini tahmin ediyor. Kaç kişinin geri dönecek evi olacağı belirsiz; Birleşmiş Milletler bölgedeki konutların neredeyse yarısının hasar gördüğünü ya da yıkıldığını tahmin ediyor. Yakıt ve ilaç tükenirken Gazze'nin sağlık sistemi de çöküyor. Doktorlar hasta ve yaralıları tedavi etmek için kıt kaynakları zorlamak ve kimin yaşayıp kimin öleceği konusunda imkansız seçimler yapmak zorunda kalıyor.
BM İnsani İşler Ofisi, perşembe gününe kadar Gazze Şeridi'nde belediyeye ait 120 su kuyusunun tamamının yakıtın tükenmesi nedeniyle kapanmasının beklendiğini açıkladı. Ofis günlük güncellemesinde, Mısır sınırından yardım konvoylarıyla giren suyun ihtiyaç duyulanın sadece yüzde 4'ü olduğunu belirtti. Birleşmiş Milletler'e göre Filistinli mültecilere yardım eden BM kuruluşu UNRWA tarafından işletilen barınaklar o kadar kalabalık ki ortalama 160 kişi bir tuvaleti paylaşıyor ve her 700 kişiye bir duş düşüyor.
© 2023 The New York Times Company
