04 Temmuz 2025, Cuma
Abone Ol Giriş yap
Haber Giriş: 26.06.2025 12:05 | Son Güncelleme: 26.06.2025 12:16

NYT: Hasta mı, yoksa öldürüldü mü? Saldırıların ardından Hamaney nerede?

ABD ve İsrail’in saldırıları sonrası İran’ın dini lideri Ayetullah Hamaney’den günlerdir haber alınamıyor. Ülke genelinde endişe ve spekülasyon büyüyor
NYT: Hasta mı, yoksa öldürüldü mü? Saldırıların ardından Hamaney nerede?
A+ Yazı Boyutunu Büyüt A- Yazı Boyutunu Küçült

Farnaz Fassihi / New York Times

İran devlet televizyonunda yayınlanan bir programda, sunucu Hamaney’in ofisinden bir yetkiliye milyonlarca insanın aklındaki soruyu açıkça sordu:

“İnsanlar dini lider için çok endişeli. Bize onun durumunu söyleyebilir misiniz?”

Ancak Hamaney’in Arşivler Ofisi Başkanı Mehdi Fazaeli, bu soruya net bir yanıt vermekten kaçındı. Fazaeli, kendisinin de son günlerde hem devlet yetkililerinden hem de halktan çok sayıda endişe dolu mesaj aldığını söyledi ve şu ifadeleri kullandı:

“Hepimiz dua etmeliyiz. Dini lideri korumakla görevli insanlar işlerini layıkıyla yapıyor. İnşallah halkımız liderinin yanında zaferini kutlayacak.”

Hamaney, İran’da tüm önemli devlet kararlarında son sözü söyleyen isim. Ancak ülke tarihinin belki de en ciddi krizlerinden birinin ortasında, bir haftadır kamuoyunun karşısına çıkmadı.

Geçtiğimiz birkaç gün içinde;

  • ABD, İran’daki üç nükleer tesisi bombaladı.
  • İran, Katar’daki bir ABD üssüne balistik füze saldırısı düzenledi.
  • İran ile İsrail arasında salı sabahı yürürlüğe giren bir ateşkes anlaşması sağlandı.

Tüm bu gelişmeler yaşanırken, yetkililerin aktardığına göre Hamaney elektronik iletişim kullanmaktan kaçınarak bir sığınakta saklanıyor. Bunun nedeni ise İsrail ve ABD’nin olası suikast girişimlerine karşı korunmak. Ancak bu süreçte kamuoyuna ne bir görüntü ne de bir mesaj gönderdi.

Eğer hayatını kaybetmişse bile...

Bu uzun sessizlik, hem siyasi elitlerde hem de halkta endişe ve spekülasyonların artmasına yol açtı.
Khaneman Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Mohsen Khalifeh, durumu şu sözlerle özetledi:

“Dini liderin günlerdir ortada olmaması, onu seven hepimizi çok endişelendiriyor. Eğer hayatını kaybetmişse bile, onun cenazesi İran tarihinin en görkemli ve en büyük töreni olacaktır.”

Dini lider, aynı zamanda silahlı kuvvetlerin başkomutanı. Bu nedenle, ABD üssüne yapılan füze saldırısı veya İsrail ile varılan ateşkes gibi çok önemli askeri kararların onun onayı olmadan alınması, normal şartlarda mümkün değil.

İhtimaller neler?

Ateşkesin Katar Emiri’nin arabuluculuğunda ve ABD Başkanı Donald Trump’ın talebiyle hızla sağlandığı belirtiliyor. Ancak son günlerde üst düzey yetkililerle Hamaney’in doğrudan temas kurup kurmadığı netlik kazanmış değil.

Bu belirsizlik, kamuoyunda ciddi sorulara neden oluyor:

  • Hamaney, son askeri ve siyasi kararlara ne kadar dahil?
  • Ülkeyi halen aktif olarak yönetiyor mu?
  • Yoksa yaralı, hasta ya da daha kötüsü, hayatını mı kaybetti?

İran Devrim Muhafızları’nın eski komutanlarından ve Hamaney’in askeri danışmanı General Yahya Safavi’nin oğlu ve siyasi analist Hamzeh Safavi, güvenlik birimlerinin, ateşkese rağmen İsrail’in Hamaney’e suikast düzenleyebileceği ihtimali üzerinde durduğunu söyledi.

Safavi’ye göre, liderin güvenliği için elektronik temas kısıtlandı ve çok sıkı önlemler alındı. Safavi, “Ülkeyi bu krizden çıkarmak için daha pragmatik bir yaklaşım hâkim olmaya başladı. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve diğer liderler daha fazla inisiyatif alıyor,” dedi.

Ancak buna rağmen, bazı Hamaney yanlıları sosyal medyada, “Liderimizi görmeden veya sesini duymadan bu savaşta zafer kazandığımızı hissedemeyiz” ifadelerini paylaşıyor.

İran hükümeti içindeki dört üst düzey yetkilinin aktardığına göre, Hamaney’in yokluğunda, siyaset ve ordu içinde güç mücadeleleri başlamış durumda. Bu gruplar, İran’ın nükleer programı, ABD ile müzakereler ve İsrail ile ilişkiler konusunda farklı görüşlere sahip.

Diyalog kapısı açık

Şu anda üstünlük kazanan grup, daha ılımlı ve diplomatik bir yaklaşımı savunuyor. Bu grubun başında, ABD’nin nükleer tesisleri bombalamasına rağmen diyalog kapısını açık tutan Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan var.

Pezeşkiyan’a, Yargı Başkanı Gulamhüseyin Muhsini Ejei ve Silahlı Kuvvetler Komutanı Orgeneral Abdülrahim Musevi destek veriyor.

Bu arada hükümet, İsrail’in hava saldırıları sonrası yükselen milliyetçi dalgayı da lehine kullanmaya çalışıyor. Tahran’daki Azadi (Özgürlük) Meydanı’nda salı günü İran Ulusal Senfoni Orkestrası açık hava konseri verdi. Konserin ardından, meydandaki anıttan acil müdahale ekiplerinin görüntülerinin yansıtıldığı bir ışık gösterisi düzenlendi.

Yanıt verilecek mi? Verilirse nasıl verilecek?

Ancak İran’ın bombalanan nükleer tesislerine dair nasıl bir yol izleyeceği hala belirsiz. Dışişleri Bakanı Abbas Arakçı ve İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed İslami, yerel basına yaptıkları açıklamalarda, “Nükleer programı yeniden inşa edeceğiz ve uranyum zenginleştirmeye devam edeceğiz” dedi.

Chatham House Orta Doğu ve Kuzey Afrika Programı Direktörü Sanam Vakil ise, Hamaney’in ortadan kaybolmasını, “İran liderliğinin güvenlik önlemlerini son derece sıkı tuttuğunun açık bir göstergesi” olarak yorumladı.

Vakil, “Eğer Hamaney’i Muharrem ayındaki Aşura törenine kadar göremezsek, bu çok kötü bir işaret olur. Mutlaka halkın karşısına çıkmalı,” diye konuştu.

© 2025 The New York Times Company 

Kaynak: Gazete Oksijen