Sarah Kessler / The New York Times
Seçilmiş Başkan Donald Trump'ın geçen hafta açıkladığı kabine adayları arasında alışılmadık bir atama vardı: Elon Musk ve Vivek Ramaswamy yeni oluşturulan Hükümet Verimliliği Departmanı'na (DOGE) liderlik edecek. Trump bu kurumun nasıl çalışacağına dair detayları henüz açıklamamış olsa da, yaptığı bir açıklamada bu kurumun “aşırı düzenlemeleri azaltacağını, savurgan harcamaları keseceğini ve federal kurumları yeniden yapılandıracağını” ve “hükümet dışından tavsiye ve rehberlik sağlayacağını” söyledi. Geleneksel olarak, dışarıdan gelenlerin hükümette yapabilecekleri oldukça sınırlı. Ancak hem Trump hem de Musk'ın sınırları zorlamasıyla bilinen DOGE'un neye benzeyeceği belli değil.
Federal yasanın birincil çıkar çatışması yasası, hükümet otoritesini benimsemek için büyük bir caydırıcı. Bu yasa, devlet çalışanlarının mali çıkarlarının olduğu devlet işlerine katılmalarını yasaklıyor. Ancak bu yasa dışarıdaki yükleniciler ya da danışmanlar için geçerli değil ki bu da işletmeleri pek çok federal kurumla etkileşim halinde olan ve federal bir çalışan olması halinde büyük olasılıkla elden çıkarma yapması gerekecek olan Musk için önemli olabilir. Dışarıdan biri hükümet adına hareket ederse işler karmaşıklaşır. Sadece devlet çalışanı olmadığınızı söylemeniz, maaş almasanız bile yasaların size bu şekilde davranacağı anlamına gelmez. Bir kamu çalışanı gibi hareket etmek çıkar çatışması yasası kapsamında ağır bir suçla suçlanmaya kapı açabilir. George W. Bush yönetimindeki mali çıkar çatışmalarını temizlemekten sorumlu baş avukat olan Richard Painter, “Yapmaması gereken şey, bir devlet memuru değilmiş gibi davranıp sonra da oraya gelip bir devlet memuru gibi davranmaya başlamak" dedi.
Trump, Musk'a çıkar çatışmalarından feragat etme hakkı tanıyabilir. Neredeyse tüm kamu çalışanları ya mali durumlarını etkileyebilecek konularda kendilerini geri çeker ya da bu varlıklardan el çekerler. Ancak üçüncü bir seçenek daha var: Başkan bir feragatname verebilir. Ancak Painter bu tür feragatnamelerin son derece nadir olduğunu söyledi. Bu Trump'ın emsallerinden ilk ayrılışı olmayacak ve bu durumda Musk'ın hükümetin bir parçası olmasına izin verebilir.
Başkan tavsiye alma hakkına sahip
DOGE'un son derece etkili olması için mutlaka çizgiyi aşması gerekmiyor. Columbia Üniversitesi hukuk profesörlerinden Richard Briffault, “Başkan kendisine iyi tavsiyeler vereceğini düşündüğü kişilerden tavsiye alma hakkına sahiptir” dedi. Musk'ın çıkar çatışması yasasından uzak durabilmesi için tavsiyelerinin federal bütçeyi kontrol eden Kongre, Başkan ya da bu konuda harekete geçme yetkisine sahip diğer kişiler tarafından tercüme edilmesi gerekiyor. Ramaswamy, başkanın kamu çalışanlarının yüzde 75'ini işten çıkarma yetkisine sahip olduğuna inandığını söylemişti.
Bu tarz bir kuruluşun olması yeni değil. 1982'de Başkan Ronald Reagan, hükümetin maliyetleri nasıl azaltabileceğine dair bir rapor yazması için dışarıdan bir komisyon atamıştı ancak Musk'ın etki düzeyi daha önce görülmemiş olabilir. İş görüşmelerinde yer alarak ve en az bir ulusal güvenlik toplantısına katılarak Trump'ın yörüngesindeki en etkili isimlerden biri haline geldi bile. Resmi danışma komiteleri belirli kurallara tabidir. Örneğin, oturumları halka açık yapmaları ve şeffaflık kurallarına uymaları gerekiyor. DOGE'nin bu kurallara tabi olmasını sağlayacak resmiyet seviyesine ulaşıp ulaşmayacağı belli değil.
Potansiyel bir suçla karşı karşıya olmasalar bile, dışarıdan gelenler çıkar çatışmalarından kaçınma baskısıyla karşı karşıya. İlk Trump yönetiminin özel danışmanı olarak çıkar çatışması yasasına tabi olmayan Carl Icahn, çevre düzenlemelerine ilişkin güçlü görüşlerinin bazı yatırımlarına fayda sağlayabileceğine dair endişelerin ortaya çıkmasının ardından görevinden ayrıldı.
© 2024 The New York Times Company
