Lazaro Gamio ve Eve Sampson / The New York Times
İran ve İsrail yıllarca doğrudan karşı karşıya gelmekten kaçınarak gizli sabotaj ve suikastlardan oluşan bir gölge savaş yürüttüler. Ancak İsrail'in Güney Lübnan'ı işgali ve İran'ın altı aydan kısa bir süre içinde İsrail'e ikinci balistik füze saldırısını gerçekleştirmesinin ardından iki ülke şimdi açık çatışmaya daha da yaklaşıyor. İsrail, İran'ı daha önce olduğundan daha güçlü ve aleni bir şekilde doğrudan vurmaya hazır görünüyor. İran'ın petrol üretim tesisleri, askeri üsleri ve nükleer tesisleri de dahil olmak üzere bir dizi hassas hedefi var.
İşte bir İsrail saldırısının neye benzeyebileceğine dair bazı tahminler:
İran'ın petrol endüstrisi
İran'ın petrol ve gaz tesisleri çoğunlukla ülkenin batısında, Irak, Kuveyt ve Suudi Arabistan yakınlarında bulunuyor. Basra Körfezi'ndeki Kharg Adası'nda bulunan ana petrol ihracat terminali gibi önemli sayıda tesis İran kıyılarında ya da adalarda yer alıyor. Petrol tesislerinin zarar görmesi İran'ın zaten zayıf olan ekonomisine zarar verebilir ve ABD seçimlerinden bir ay önce küresel petrol piyasalarını altüst edebilir. İran günde yaklaşık 3 milyon varil, dünya arzının yaklaşık yüzde 3'ü kadar petrol üretiyor. En büyük müşterisi ise Çin. Yaptırımlar İran'ın küresel pazardaki önemini azalttı, ancak bir saldırı yine de fiyatları etkileyebilir.
Perşembe günü kendisine İsrail'in İran'ın petrol altyapısını vurmasını destekleyip desteklemeyeceği sorulan Başkan Joe Biden, bu olasılığın “tartışılmakta olduğunu” söyledi ve bu söz petrol fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Uluslararası gösterge olan Brent ham petrolü haftalık bazda yüzde 8'den fazla değer kazanarak son iki yılın en büyük artışını kaydetti.
İran'ın nükleer tesisleri
İsrail İran'ın nükleer programını kendi varlığına yönelik bir tehdit olarak görüyor. Ancak İsrailli yetkililer, son füze saldırısına misilleme olarak İran'ın uranyum üretim ve zenginleştirme tesisleri, uranyum madenleri ve araştırma reaktörlerini içeren nükleer tesislerini vurmak gibi bir planları olmadığını söylediler.
Birçoğu yeraltında bulunan nükleer tesislerin ABD'nin yardımı olmadan hedef alınması zor olacaktır. Biden çarşamba günü yaptığı açıklamada İran'ın nükleer tesislerine yönelik bir saldırıyı desteklemeyeceğini söyledi. İran bir bomba için yeterli miktarda yüksek düzeyde zenginleştirilmiş uranyum üretme çabalarını hızlandırsa bile, uzmanlar ülkenin nükleer silah üretmesinin aylar ve muhtemelen bir yıl kadar uzakta olacağını söylüyor.
Uzun mesafeli bir saldırı
İsrail misilleme yapmak için güçlü hava kuvvetlerini kullanmak isterse, uçaklarının uzun mesafeler uçması gerekecek. Ancak son zamanlarda bunu yapabileceğini gösterdi. Yemen'de Husilere yönelik son saldırılarda İsrail güçleri, keşif uçakları ve uçuşun ortasında yakıt ikmali yapmak zorunda kalan düzinelerce savaş uçağı kullanarak enerji santrallerine ve nakliye altyapısına saldırmak için bin 600 kilometreden fazla uçtu.
İran'a havadan saldırmak da benzer mesafeler söz konusu ancak çok daha tehlikeli. İran, Lübnan ve Yemen'den çok daha güçlü hava savunmasına sahip. Nisan ayında İran'ın ilk füze saldırısına misilleme olarak İsrail'in düzenlediği bir hava saldırısında İran'ın nükleer silah programı için kritik öneme sahip Natanz kenti yakınlarındaki bir S-300 uçaksavar sistemi hasar gördü. Batılı ve İranlı yetkililer İsrail'in bu saldırıda insansız hava araçları ve bir savaş uçağından ateşlenen en az bir füze kullandığını söyledi.
Eski bir Pentagon yetkilisi ve Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Grant Rumley, “Nisan ayındaki operasyonu taklit edeceklerini ve bir hava saldırısına yol açmak için İran'ın erken uyarı sistemlerini ve hava savunmasını devre dışı bırakmaya çalışacaklarını düşünüyorum. Asıl soru ne kadar kapsamlı olacağı ve İran hava sahasına girip girmeyecekleri" dedi.
Ancak İsrail'in İran'a yönelik bir saldırıda sadece hava kuvvetlerine güvenmesi gerekmeyebilir. Washington'daki bir düşünce kuruluşu olan Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'ne göre İsrail'in başka seçenekleri de var: Yaklaşık 3 bin km uçabilen Jericho 2 orta menzilli balistik füzeler ve 6 bin kilometreden daha uzaktaki hedeflere ulaşabilen Jericho 3 orta menzilli balistik füzeler.
© 2024 The New York Times Company
