Peter S. Goodman / The New York Times
Londra'nın merkezinde bir Aralık sabahı, Orta Doğu, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki etkili kurumlardan gelen iki düzineden fazla kişi, o anda akıl almaz denebilecek bir hedefin peşinden gitmek üzere bir konferans salonunda toplandı. Gazze Şeridi'nin yeniden inşasını ve uzun vadeli ekonomik kalkınmasını planlamak için oradaydılar. Gazze, Ekim ayında Hamas tarafından başlatılan saldırılara karşılık olarak İsrail askeri güçleri tarafından acımasız bir bombardıman altındaydı. Bölgedeki topluluklar enkaza dönüştü ve on binlerce insan öldürüldü. Aileler açlık, korku ve kederle karşı karşıya.
Ticaret merkezine dönüştürmeyi tartıştılar
Yine de Londra'daki toplantıda uluslararası kuruluşların üyeleri Gazze'yi izolasyon ve yoksullukla tanımlanan bir yer olmaktan çıkarıp ticaret, turizm ve inovasyon merkezli bir Akdeniz ticaret merkezine dönüştürmenin ve bir orta sınıf yaratmanın yollarını tartıştı. Grupta Amerikan ve Avrupa ekonomik kalkınma ajanslarından üst düzey yetkililer, Orta Doğu finans ve inşaat şirketlerinden yöneticiler ve uluslararası danışmanlık firması McKinsey & Co'dan iki ortak yer aldı. Resmi olarak bu kişiler kurumlarını temsilen değil, sadece bireysel olarak katılıyorlardı.
Ürettikleri plan bugün Gazze'nin karşı karşıya olduğu vahim gerçeklikten çok uzak. Planı gerçeğe dönüştürmek için, on milyarlarca dolarlık yatırım bir yana, bölgeyi harabeye çeviren bir savaşın sona ermesi gerekiyor. Ayrıca Gazze'yi kimin kontrol edeceğine dair muazzam ve tamamen belirsiz siyasi sorunun çözülmesini ve ardından bu otoritenin işbirliğini gerektirecektir. Tüm bunlar planı bir eylem planı olmaktan çok uzak kılıyor.
"Gazze'yi uzun vadede dünyaya bağlamayı öneriyoruz"
Yine de katılımcılar, daha müreffeh bir geleceğin haritasını çıkarmanın, koşullar uygun olduğunda projelerin önünü açabileceği için değerli olduğunu savunuyor. Büyük ölçekli kentsel gelişim projeleri tasarlayan Londralı Outcomist firmasının kurucusu ve yöneticisi ve Palestine Emerging olarak bilinen grubun ilk yetkililerinden biri olan Chris Choa, "Gazze'yi uzun vadede dünyaya bağlamayı öneriyoruz" dedi.
Ticari bir banka olan Bank of Palestine'in başkanı Hashim Shawa, Orta Doğu'da büyük projelere imza atan inşaat şirketi Consolidated Contractors International'ın CEO'su Samer Khoury ve Batı Şeria'da sağlık hizmeti veren Arab Hospitals Group'un yönetim kurulu üyesi Mohammed Abukhaizaran da gruba dahil olanlar arasında. Hepsi de nihai yeniden inşa çalışmalarında potansiyel olarak pay sahibi olacaktır.
Abukhaizaran, "Gazze savaşının derhal sona ermesi gerekiyor. Erdiğinde inanılmaz ve acil bir insani yardım çabası olacak. Ancak Gazze ve Batı Şeria'daki Filistinliler için daha iyi bir gelecek inşa etme konusunda uzun vadeli düşünmemiz de gerekiyor" ifadelerini kullandı. Kamuoyu önünde konuşma yetkisi olmadığı için adının açıklanmasını istemeyen üst düzey bir ajans yetkilisi, tartışılmakta olan birkaç girişimden biri olan bu girişimin Dünya Bankası da dahil olmak üzere büyük uluslararası fon kuruluşlarının ilgisini ve tavsiyesini kazandığını söyledi. Banka bu planı, Gazze'yi küresel ekonomiye entegre ederek istihdam yaratabilecek bir stratejiye faydalı bir katkı olarak görüyor.
İsminin açıklanmaması kaydıyla konuşan üst düzey bir ABD'li yetkili, ABD devlet kurumlarının temsilcilerinin Palestine Emerging çalıştaylarına katıldıklarını ve planın detayları hakkında danışmanlık yaptıklarını söyledi. Yetkili, Amerika'nın bu girişime katılımının, Hamas'a verilen halk desteğini azaltmak için Gazze'de daha fazla ekonomik fırsatın gerekli olduğu varsayımından kaynaklandığını da sözlerine ekledi.
Projede neler planlanıyor?
Plan, içme suyu sağlamak için bir tuzdan arındırma tesisi, çevrimiçi bir sağlık hizmeti ve Gazze'yi Batı Şeria'ya bağlayan bir ulaşım koridoru da dahil olmak üzere bir dizi büyük projeye odaklanıyor. Yeniden inşa ve kalkınma için kurulacak bir fon gelecekteki girişimleri denetleyecek. Modern ulaşım sistemleri vizyonu şu anda Gazze'nin temel ihtiyaçlarına teğet geçiyormuş gibi görünse de plan, acil durum konutları ve sağlık tesisleri gibi geçici yapıların bile gelecekteki olasılıkların heba edilmemesi için özenle yerleştirilmesi gerektiği varsayımına dayanıyor.
Choa, "Geçici olan çok hızlı bir şekilde kalıcı olma eğiliminde. Birisi 'Bu büyük mülteci kampını tam buraya kuracağız' diyor ama burası ileride atık su arıtma tesisi ya da transit hattı kurmak istediğiniz yer olabilir. O zaman bir engel yaratmış olursunuz" diye konuştu. 64 yaşındaki Choa, uluslararası mimarlık kariyerinin büyük bölümünü bu tür ayrıntılarla boğuşarak geçirdi. Dünya Ticaret Merkezi'ne 11 Eylül 2001'de yapılan saldırıların ardından, aşağı Manhattan'ın geleceğini çizmekle görevlendirilen bir komisyonda yer aldı. Daha sonra Çin'de yaşadı ve çalıştı, burada büyük kentsel alanlarda ana planları denetledi. 2006'da Londra'ya taşındıktan sonra Avrupa, Orta Asya ve Orta Doğu'da bu tür çalışmalarına devam etti.
Gazze için ayrıntılı bir planı ilk kez 2015 yılında Filistinli iş çevreleri tarafından yaptırılan bir çalışmayla ele aldı. Filistin Yönetimi ve İsrail ordusunun bölgeyi yöneten koluyla görüşerek Gazze'ye birkaç heyet gönderdi. Ancak pandemi ve İsrail'in güvenlikle ilgili endişeleri bu çabayı durdurdu. Ekim ayında Hamas'ın İsrail'e yönelik saldırılarının ardından, Filistinliler için ekonomik fırsatlar arayan Londra merkezli bir kuruluş olan Portland Trust'ın CEO'su Baron Frankal ile güçlerini birleştirerek projeyi yeniden canlandırmaya çalıştı.
Aralık ayında Londra'da yapılan toplantının ardından 58 kişilik genişletilmiş bir grup Mart ayı başında Washington'da bir araya geldi. Kısa bir süre önce Batı Şeria'daki Ramallah kentinde de bir toplantı düzenlendi. Haziran başında İsrail'in Tel Aviv kentinde bir toplantı daha yapılması planlanıyor.
Çalıştaylarda ortaya çıkan fikirler gelecek çeyrek yüzyıla uzanıyor. Bunlar arasında son teknoloji bir futbol stadyumunun inşa edilmesi ve mevcut futbol takımının uluslararası alanda daha rekabetçi bir seviyeye yükseltilmesi ve Filistin film endüstrisini teşvik etmek için bir strateji oluşturulması yer alıyor. Derin su limanı, çatışma sona erdiğinde bölgeyi kaplaması beklenen yaklaşık 30 milyon ton enkaz ve molozdan inşa edilecek yapay bir ada üzerinde kurulacak ve kaldırılması on yıl kadar sürecek.
En büyük projeler Gazze'nin gelecekteki siyasi yönetimi konusunda netlik gerektirirken, küçük işletmeleri teşvik etmeyi amaçlayanlar gibi diğer girişimler askeri faaliyetler sona erer ermez başlayabilir. Kalkınma projelerini finanse eden ve kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Orta Doğu Yatırım Girişimi'nin CEO'su Jim Pickup, "Ekmek dükkanını nasıl açacağımıza, fabrikaları nasıl çalışır hale getireceğimize odaklanmak istiyorum. Enkazı kaldırmaya giden her kamyon, bir aileyi destekleyen küçük bir işletmenin ta kendisi olacak" ifadelerini kullandı.
©️ 2024 The New York Times Company
