Matthew Mpoke Bigg / New York Times
Uluslararası Adalet Divanı, Güney Afrika'nın İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki askeri saldırısını derhal askıya alması yönündeki talebi üzerine kararını verecek. Karar, İsrail'in bölgedeki Filistinlilere soykırım yapıp yapmadığına ilişkin daha geniş bir davanın ilk adımı. Birleşmiş Milletlerin en üst yargı organı olan mahkemenin kararları ne kadar bağlayıcı olsa da uygulama olanakları sınırlı. Yine de İsrail aleyhine verilecek bir karar, Başbakan Bünyamin Netanyahu'nun hükümeti üzerindeki savaş baskısını artıracak.
Soykırım davası
Güney Afrika hükümeti Hollanda'nın Lahey kentindeki mahkemede İsrail'i Gazze'deki Filistinlilere karşı "soykırım niteliğinde" "eylemler ve ihmaller" yapmakla suçladı. 17 yargıçtan oluşan bir heyet önünde konuşan Güney Afrikalı avukatlar, İsraillin soykırım yapma niyetlerini kamuya açık açıklamalarda ilettiklerini, bunun İsrail'in de taraf olduğu BM soykırım sözleşmesinin ihlali anlamına geldiğini söyledi.
Güney Afrika’nın mahkemeye sunduğu kanıtlar arasında İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant'ın ‘insansı hayvanlarla’ savaştığı için bölgeyi temizleyeceğini söylemesi de yer alıyor.
Güney Afrikalı bir avukat mahkemeye İsrail askerlerinin dans edip ‘buna katılmayan yurttaş yok’ sözleriyle şarkı söylediği videoyu gösterdi ve askerlerin liderlerinin kışkırtıcı sözlerinin anladığını gösterdiğini ileri sürdü.
İsrail’in savunması ne?
İsrail ise soykırım suçlamasını kategorik olarak reddediyor. İsrail avukatları mahkemeye, İsrail ordusunun sivil yaşamı korumak için çalıştığını ve ekimdeki karşı saldırılarından önce asker olmayanların kuzey Gazze'yi terk etmeleri için iki hafta süre verdiğini söyledi. Ayrıca savaşın başlangıcında Gazze'ye yapılan yardım sevkiyatını dondurduktan sonra, bu yardımın günlük olarak ulaştırılmasına olanak sağladıklarını da söylüyorlar.
İsrailli avukatlar, İsrailli liderlerin bazı kışkırtıcı açıklamalarının askeri yetkisi olmayan kişiler tarafından yapıldığını veya bağlam dışına çıkarıldığını söylüyor. İsrail, hükümet ve askeri liderler tarafından verilen sivillere yönelik zararın sınırlandırılmasına dair 30'dan fazla emrin gizliliğini kaldırdı
Bu dava neden önemli?
Bir bakıma bu dava, Hamas'ın 7 Ekim saldırısına karşılık olarak başlayan Gazze'deki savaşla ilgili yasal bir hesaplaşma niteliğinde. Bölgedeki yetkililere göre İsrail, Gazze'de 25.000'den fazla insanın ölümüne yol açan hava saldırıları ve kara saldırılarıyla misilleme yaptı. Birleşmiş Milletler ölenlerin yaklaşık yüzde 70'inin kadın veya çocuk olduğunu söylüyor.
Pek çok İsrailli davayı ülkeyi dışlanmış bir duruma dönüştürme ve yüksek düzeyde incelemeye tabi tutma çabasının bir parçası olarak görüyor. İsrailli liderler, İsrail'in yok edilmesi çağrısında bulunan Hamas gibi soykırımcı bir düşmanla savaştığını öne sürerek davayı ‘saçma’ olarak nitelendirdi. Ancak pek çok Filistinli, davayı İsrail'in incelemeye tabi tutulması için nadir bir fırsat olarak görüyor. ABD ve diğer güçlü müttefiklerin, İsrail'i BM Güvenlik Konseyi dahil olmak üzere hesap vermekten koruduğunu iddia ediyor.
Karar ne anlama gelecek?
Mahkemenin yıllar süren soykırım suçlamasıyla ilgili karar vermesi beklenmiyor. Ancak beklenen karar, İsrail'den gelecekte soykırımın yaşanmamasını sağlamak için proaktif adımlar atmasını ve Filistin halkına yönelik ciddi ve onarılamaz zararın durdurulmasını emredebilir.
İsrail kendisini mahkemede savunduğu için hukuk uzmanları herhangi bir mahkeme kararını reddetmenin İsrail için daha zor olabileceğini öne sürüyor. Ancak İsrail, mahkemenin bulgularını daha önce de göz ardı etmişti: 2004 yılında mahkeme, işgal altındaki Batı Şeria'daki İsrail güvenlik şeridinin yasa dışı olduğu ve kaldırılması gerektiği yönünde bağlayıcı olmayan bir görüş yayınlamıştı. Yirmi yıl sonra duvarlar ve çitlerden oluşan sistem hâlâ varlığını sürdürüyor.
© 2024 The New York Times Company
