Mark Landler / New York Times
Tony Blair, geçen yıl yeni seçilen liderlere yönelik yayımladığı “nasıl lider olunur” kitabında, görevdeyken 'mirasına' odaklanmayı ihmal ettiğini belirtmişti. Şimdi, 22 yıl önce ABD Başkanı George W. Bush’un Irak savaşını desteklemesiyle gölgesi altına giren bir bölgede ikinci bir şans elde ediyor.
ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze Savaşı’nı sona erdirmeye yönelik planında merkezi bir rol üstlenen Blair, Irak sonrası gölgesi altında kalan itibarını yeniden inşa edebilir.
New York Times'ın haberine göre ise Blair'in başarı şansı son derece düşük. Trump’ın arabuluculuk rolünde istikrarı öngörülemez. Eleştirmenler, Blair’in Gazze’ye adeta “sömürge valisi” gibi girmesinin gerginlikleri artırabileceğini belirtiyor.
Blair ve Trump planı
Trump’ın planı, Blair’in kendi hazırladığı 21 sayfalık Gazze barış taslağındaki fikirlerle birçok açıdan örtüşüyor. Blair, birkaç ay boyunca bu planı geliştirdi ve liderlik rolü için aday gösterildi ancak son anda başkanlık koltuğunu Trump aldı.
Trump, Pazartesi günü İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ile görüşmesinin ardından Blair için, “İyi bir adam, çok iyi bir adam” dedi, ancak Blair’in sorumlulukları veya planın katkıları hakkında bir yorum yapmadı.
Eğer plan hayata geçirilirse ki İsrail ve Hamas arasındaki sürekli düşmanlık göz önüne alındığında bu büyük bir “eğer” Blair en önemli sorumlular arasında olacak. 72 yaşındaki emekli politikacı, yıllardır hükümetlere ve bankalara danışmanlık yaptığı, yapay zeka gibi konularda kazançlı bir iş kurduğu halde, Ortadoğu meselelerinde hala kutuplaştırıcı bir figür.
Tecrübe ve eleştiriler
Blair’in karmaşık bir çatışmayı çözme konusunda eşsiz bir geçmişi var. 1998’de Kuzey İrlanda’daki mezhepçi şiddeti sona erdiren Good Friday Anlaşması’nın müzakerelerinde kilit rol oynadı. Blair’in deneyimi, hem İrlanda Cumhuriyetçileri hem de Birlikçilerle güven inşa etmesini sağlamıştı.
Ancak Monica McWilliams, Blair’in Irak kararından sonra ne kadar ders aldığını sorguluyor:
'Çoğu zaman kendime sordum, Blair, Irağ'a girmeden önce Kuzey İrlanda'dan ne kadar ders çıkardı?'
Blair’in Irak politikası, bölgedeki şüpheleri artırdı ve Filistinliler arasında İsrail yanlısı olduğu algısını güçlendirdi. Quartet aracılığıyla yürüttüğü barış çabaları, sıklıkla taraflar arasında gözlemci rolünde kaldı.
Geçmişin gölgesi
Blair, 2007’de Başbakanlıktan ayrılır ayrılmaz Quartet’in özel temsilcisi olarak atandı ve İsrail-Filistin arasındaki sorunları çözmek için çalıştı. Doğu Kudüs’teki American Colony Hotel’de, Batı Şeria’daki kontrol noktalarının kaldırılması ve Filistin ekonomisinin canlandırılması gibi konular üzerinde yoğunlaştı.
Ancak Irak geçmişi, bölgedeki güveni sınırladı, 2015’te temsilcilikten ayrıldığında, barış süreci halihazırda durağan durumdaydı. Georgetown Üniversitesi’nden Khaled Elgindy, Blair’in Gazze’ye “sömürge valisi” gibi girmesinin kabul görmeyeceğini belirtiyor.
Analistler, Irak deneyiminin Blair’e uyarı olması gerektiğini söylüyor. Blair ve Trump’ın öngördüğü Geçici Uluslararası Gazze Otoritesi, ABD’nin Saddam Hüseyin sonrası Irak’ta kurduğu Geçici Koalisyon Otoritesi’ne bazı açılardan benziyor.
Irak’ta halkın meşruiyetini kazanamayan geçici hükümet, ülkeyi istikrarsızlığa sürüklemiş ve finansal yönetim hataları ile halktan kopukluk nedeniyle sömürgeci bir yönetim izlenimi yaratmıştı.
Blair’in Gazze planı ise bu tuzaklardan kaçınmayı amaçlıyor. Filistinli bir yürütme otoritesinin kurulmasını ve sağlık, eğitim, emniyet gibi hizmetleri sağlamasını öngörüyor.
Ayrıca geçici hükümetin, militanların silahsızlandırılması konusunda Filistin Yönetimi ile koordinasyon sağlaması gerektiği belirtiliyor.
© 2025 The New York Times Company
Kaynak: Gazete Oksijen
