Anatoly Kurmanaev, Frances Robles ve Julie Turkewitz / The New York Times
Venezuela'nın otoriter lideri Nicolás Maduro, Maduro'nun sosyalistlerden ilham alan partisini devireceğine inanan muhalefetin muazzam ivmesine rağmen pazartesi günü erken saatlerde başkanlık seçimlerinin galibi ilan edildi. Oylama usulsüzlüklerle doluydu ve vatandaşlar sonuçlar açıklanırken bile oy verme merkezlerinde hükümetin eylemlerini öfkeyle protesto ediyordu. Sandıkların yüzde 80'inin sayılmasıyla birlikte ülkenin seçim kurumu Maduro'nun oyların yüzde 51,2'sini, ana muhalefetin adayı Edmundo González'in ise yüzde 44,2'sini aldığını iddia etti.
"Biz kazandık ve tüm dünya bunu biliyor"
Maduro hükümetinin daha önce de seçim sonuçlarında sahtekarlık yaptığı oldu. Bu nedenle açıklanan sonuçlar muhalefet ve bölgedeki yetkililer tarafından hızla sorgulanmaya başlandı. Ülkenin en popüler muhalefet lideri María Corina Machado pazartesi günü erken saatlerde başkent Caracas'ta gazetecilere yaptığı açıklamada “Biz kazandık ve bunu tüm dünya biliyor” dedi. Machado, ekibinin katılım hakkında topladığı bilgiler ışığında açıklanan sonucu “imkansız” olarak nitelendirdi.
Tokyo'da gazetecilere konuşan Dışişleri Bakanı Antony Blinken, ABD hükümetinin “açıklanan sonucun Venezuela halkının iradesini ya da oylarını yansıtmadığına dair ciddi endişeleri” olduğunu söyledi. Maduro televizyonda yaptığı bir konuşmada zaferini “barışın, istikrarın” ve “eşitlik fikrinin” zaferi olarak nitelendirdi. Seçimlere hile karıştırıldığı suçlamalarını reddetti. Açıklamadan önce bile Maduro'nun zafer ilan etmesinin petrol zengini ve krizle mücadele eden ülkeyi derin bir belirsizlik dönemine sürükleyebileceği ve bunu sokak gösterilerinin takip edebileceği endişesi vardı. Geçmişte Maduro'ya bağlı güvenlik güçleri protestoları şiddet kullanarak bastırdı.
Maduro'nun partisi iktidarda olduğu 25 yıl boyunca savaş dışında görülmemiş bir ekonomik daralmaya başkanlık etti ve dünyanın en büyük göçmen krizlerinden birinin kaynağı haline geldi. Milyonlarca Venezuelalı, Machado'nun Maduro hükümeti tarafından adaylığının engellenmesinin ardından aday olan ve daha önce pek tanınmayan eski bir diplomat olan muhalefetin adayı González'in arkasında toplandı. Muhafazakar eski milletvekili olan Machado, demokrasiyi yeniden tesis etme ve ülkelerinden kaçan milyonlarca Venezuelalıyı evlerine döndürme vaadiyle ülkenin büyük bir bölümünü heyecanlandırdı.
İki farklı sayım
Ancak sonuçta Maduro'nun seçmenleri zorlama, baskı altına alma ve kafa karışıklığı yaratmaya yönelik zaman içinde test edilmiş taktikleri, muhalefetin oylamayı izleme konusundaki sınırlı becerisiyle birleşince dengeyi kendi lehine çevirmiş gibi görünüyor. Venezuela'da iki oy sayımı yapılıyor: Maduro'nun bir müttefiki tarafından yönetilen ülkenin seçim kurumunun dijital olarak yaptığı sayım ve oy verme yerlerinde her bir oy verme makinesi tarafından basılan kağıt üzerindeki sayım.
Kağıt üzerinde yapılan sayımlar genellikle sıradan vatandaşların dijital sayımın doğruluğunu teyit edebilmelerinin bir yolu oluyor. Ancak bu yıl bazı önemli merkezlerde seçim görevlileri kağıt sayımlarını seçim gözlemcilerine teslim etmeyi reddetti. Başkent Caracas'taki en büyük oy verme merkezlerinden biri olan ve yaklaşık 15 bin kişinin oy kullandığı Petare'deki Rafael Napoleon Baute okulunda da durum böyleydi. Venezuela'nın ikinci büyük kenti Maracaibo'da yerel liderler bölgelerindeki tüm oy kullanma merkezlerine ait kağıt sayımlarını alamadıklarını söyledi. Colegio Gonzaga adlı bir okulda insanlar dışarıda protesto düzenleyerek seçim kurumuna oy pusulalarını teslim etmesi çağrısında bulundu. Kağıt sayımlarının sınırlı olması nedeniyle ülke, iktidar partisi tarafından açıklanan sonucu doğrulamaktan yoksun kaldı.
Washington seçimleri yakından izliyor
Seçim, Maduro'yu görevden uzaklaştırmak için yıllarını harcayan ve 2019'da ülkenin zaten felç olmuş ekonomisine acımasız yaptırımlar uygulayan Washington'da yakından izleniyordu. Çok sayıda Venezuelalının kuzeye göç etmeye başladığı ve ülkenin petrolünün değişen jeopolitik ortamda daha da değerli hale geldiği son yıllarda, hükümet değişikliği ABD için daha da önemli hale geldi.
Maduro'nun Rusya, İran ve Çin de dahil olmak üzere ABD'nin düşmanlarıyla kurduğu samimi ilişkiler Washington'u daha da endişelendirdi. Seçimden önceki haftalarda Maduro hükümeti sonuçları kendi lehine çevirmek için Machado-González kampanyasının üyelerini tutuklamak ve yurtdışında yaşayan çoğu kişinin oy kullanmasını engellemek de dahil olmak üzere büyük çaba sarf etti.
Bazı yerlerde saldırılar yaşandı
Pazar sabahı sandıklar açıldığında ülkenin çeşitli yerlerindeki sorunlara dair işaretler vardı. Caracas'ta bir oy verme merkezi olan Andrés Bello okulunda, The New York Times'tan bir gazeteci, siyah ceketli yaklaşık 15 erkeğin merkeze erişimi geçici olarak engellediğini izledi. Bir itiş kakış sırasında bir kadın yumruklandı. Olay yerinde bulunan eski bir milletvekili olan María Gabriela Hernández'e göre, doğudaki Maturin kentinde, oy kullanmak için bekleyen insanların önünden motosikletli adamlar geçerken bir kadına kurşun isabet etti. Ülke genelinde birçok oy verme yeri geç açıldı. Zaman zaman oy verme makineleri çalışmayı durdurdu. Bazı resmi tanıkların oy kullanma merkezlerine girmeleri engellendi.
Kuzeydeki Sucre departmanında yer alan Carupano şehrindeki bir oy verme merkezinde vatandaşlar ve yerel gazeteciler, hükümet güvenlik güçlerinin muhalefetin müttefiki olan bir oy gözlemcisini görevden almaya ve yerine ülkenin seçim kurumundan kimliği olmayan bir gözlemci getirmeye çalıştığını söyledi. Sucre'deki Cumana kentinde beş kişi bir toplum merkezinde yeni ve resmi olmayan bir oy verme merkezi kurulduğunu söyledi. Hükümet destekçileri, bölgeye girmeye çalışan Times için çalışan bir gazeteciyi engelledi.
Cumana'daki bir başka oy verme yerinde, yaklaşık 50 silahlı polis memuru ve ulusal muhafız, kask ve kurşun geçirmez yelek giyerek, iktidardakilere karşı oy kullanmayı düşünen herkese devletin gücünü açıkça yansıtarak sabahın erken saatlerinde dışarıda uzun bir sıraya soktu. Seçim kararı geçerli olur ve Maduro iktidarda kalırsa, ülkenin sosyalist esintili hareketi Chavismo'yu Venezuela'daki üçüncü on yılına taşıyacak. Maduro'nun akıl hocası olan eski Devlet Başkanı Hugo Chavez tarafından kurulan hareket başlangıçta milyonları yoksulluktan kurtarmayı vaat ediyordu. Bir süre için bunu başardı da. Ancak ekonomistler, son yıllarda sosyalist modelin yerini vahşi kapitalizme bıraktığını ve devletle bağlantılı küçük bir azınlığın ülkenin zenginliğinin çoğunu kontrol ettiğini söylüyor.
©️ 2024 The New York Times Company
