NYT yaklaşan tehdidi yazdı: Savaş iklim araştırmalarını etkiledi

Jacob Judah / New York Times

Kuzey Kutbu'nu inceleyen Batılı bilim insanları veri arayışında giderek daha fazla zorlanıyor. Bunun en büyük nedeni Rusya ile ilişkilerin kesilmesi. Kuzey Kutbu'nun yarısından fazlasını oluşturan Rusya'nın Ukrayna'daki savaşını sürdürmesi nedeniyle önemli iklim araştırmaları sekteye uğradı. Batılı ve Rus bilim insanları arasındaki veri akışı, Batı'nın uyguladığı yaptırımlar ve diğer kısıtlamalar nedeniyle yavaşladı ve bir dizi proje üzerindeki çalışmalar kesintiye uğradı.

İşbirliğinin durması, küresel ortalamadan dört kat daha hızlı ısınan ve gezegenin sıcaklık artışını hızlandıran Kuzey Kutbu'nun küçülmesini takip etme çabalarını da sekteye uğratıyor. Bu durum, hükümetleri ve politika yapıcıları Dünya'nın ne kadar hızlı ısındığına dair net bir resimden yoksun bırakmakla tehdit ediyor.

'Rusya olmadan anlamak mümkün değil'

İtalyan permafrost araştırmacısı Alessandro Longhi, "Rusya olmadan Kuzey Kutbu'nun nasıl değiştiğini anlamak mümkün olmayabilir" dedi. Longhi, bu ay bir meslektaşıyla birlikte eyaletin kuzeyindeki Alaska Fairbanks Üniversitesi tarafından işletilen bir araştırma karakolu olan Toolik Saha İstasyonu yakınlarında karda yürürken konuştu. Rusya'ya giremeyen Batılı bilim insanları, Kuzey Kutbu'nda çalışmak için giderek daha fazla bu tür istasyonlara yöneliyor. Araştırmacılar, bitki örtüsünün hassas permafrost topraklarla nasıl etkileşime girdiğine dair ölçümler toplamak üzere yola çıktıklarında, karda bıraktıkları izler her yöne giden karibu, tilki ve ermin izleriyle birleşti. Longhi durdu ve meslektaşı, donmuş topraktan salınan gazların bitkiler tarafından değiştirilip değiştirilmediğini test etmek için geniş Arktik tundranın küçük bir kısmının üzerine plastik bir kap yerleştirdi. Toolik çevresindeki donmuş toprak değişimi hakkında "Bu olabilecek en kötü senaryo" dedi.

Ancak Rusya'ya açılan pencereleri olmayan araştırmacılar, azalan don hakkında yeri doldurulamaz verileri kaçırıyor. Son çalışmalar, birçoğu büyük bir Arktik izleme ağında askıya alınmış olan Rus araştırma istasyonlarından gelen bu tür bilgiler olmadan, Batılı araştırmacıların Arktik değişikliklere ilişkin anlayışlarının Kuzey Amerika ve Avrupa'ya doğru çarpıtıldığını gösteriyor. Aarhus Üniversitesi'nde profesör ve Grönland'daki Zackenberg Araştırma İstasyonu'nun bilim direktörü Torben Rojle Christensen, “Kuzey Kutbu'nun yarısını dışlamanın bir anlamı yok” dedi.

Veri yoksa doğru tahmin de yok

Ortaya çıkan bu kör noktalar Kuzey Kutbu'nun çok ötesinde önem taşıyor. Rusya'nın üçte ikisi, toprak çözüldükçe atmosfere salınan büyük miktarlarda karbonu hapseden donmuş toprak olan permafrost ile kaplı. Bu durum ısınmanın daha da artmasına neden olabilir. Bu tehlikeli Arktik geri besleme döngüleri, Rusya'dan gelen verileri iklim modelleri için çok önemli hale getiriyor. Bu veriler olmadan doğru tahminler yapmak çok daha zor olacaktır. Bölgenin yaban hayatını inceleyen bilim insanlarının projeleri de altüst oldu. Norveç Biyoekonomi Araştırma Enstitüsü'nde araştırmacı olan Paul Aspholm, neredeyse 30 yıldır Rus meslektaşlarıyla neredeyse her gün temas halindeydi. Birlikte çalışmanın önemini herkesten daha iyi biliyor. Hem ofisinden hem de evinden Norveç ve Rusya arasındaki buzlu Kuzey Kutbu sınırına bakabiliyor. Ukrayna'nın işgalinden sonra tüm iletişimin kesilmesi gerektiği söylendiğinden beri Rusya'daki araştırmacılardan sadece üç e-posta alan Aspholm "Artık bir 'Buz perdemiz' var" dedi.

AB fonu kesti

Avrupa Birliği, Ukrayna işgalinin hemen ardından Rusya'nın dahil olduğu projelere fon sağlamayı durdurdu. Finlandiya ve Norveç gibi Avrupa ülkeleri üniversitelerini Rus kurumlarıyla ilişkilerini dondurmaya ve mevcut projeleri askıya almaya teşvik etti. Rusya da Batı ile işbirliği konusunda kendi engellerini koydu. Amerika Birleşik Devletleri de bilimsel işbirliğini sonlandıracağına dair bir kılavuz yayınladı. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki birçok Arktik projesini finanse eden Ulusal Bilim Vakfı, araştırmacılara Rus işbirlikçileri tekliflere dahil etmemelerini söyledi. "Bize açıkça Rusya'yı dahil etmememizi söylediler" diyor Alaska Fairbanks Üniversitesi'nde Rus jeofizikçi olan Vladimir Romanovsky. Bunun yerine yakında Kanada ile çalışmaya başlayacak.

Ahlaki ikilem yarattı

Rusya'yı izole etmek bazı iklim bilimciler için rahatsız edici bir ahlaki ikilem yarattı. Toolik'in bilim direktörü ve Alaska Fairbanks Üniversitesi'nde profesör olan Syndonia Bret-Harte, "Bu kendi ayağına sıkmak gibi bir şey" diyor ve geçen yıl Ulusal Bilim Vakfı'nın fonları çekmesiyle iklimle ilgili kendi projesinin Rusya ayağının askıya alındığını belirtiyor. Kaybedilen bazı saha çalışmaları başka bir yere taşınarak ya da uydulardan Rusya'ya bakılarak telafi edilebilse de, sahada gözlerin açık olmasını gerektiren çok şey var. Bret-Harte, "Elimizden gelenin en iyisini yapıyoruz ama bu bir kriz" dedi. Romanovsky, hem Rusya hem de Alaska'daki permafrost izleme sahalarından oluşan bir ağı denetliyor. Rus meslektaşlarının ABD'den alacaklı oldukları fonları alma konusunda giderek daha gergin hale geldiklerini ve kendisinden bu fonları göndermeyi durdurmasını istediklerini söyledi. Birçoğu da diğer tarafa veri göndermeyi bırakmış. Artık Rusya'nın dört bir yanına yayılmış 130 tesisinden herhangi bir bilgi beklemiyor.

Rus veri istasyonları Batı'ya bağımlı

Finansman sıkıntısının uzun süreli etkileri olabilir. Birçok Rus veri istasyonu sadece teknoloji için değil, aynı zamanda ışıkların yanmasını sağlayan para için de Batılı projelere bağımlı. Dünyanın en ücra yerlerinden bazılarına ekipman ve insan göndermeyi gerektiren Arktik araştırmalarını sürdürmek pahalıdır. Rusya'nın boşlukları doldurmak için Çin'e yöneldiğine dair işaretler var. Moskova'nın uluslararası Arktik bilim işbirliği için bir vitrin olarak tasarladığı yeni bir araştırma istasyonunun artık ağırlıklı olarak Çin projelerine ev sahipliği yapması muhtemel görünüyor.

Savaşa gönderildiler

Bazı bilim insanları ülkeyi terk etmeye çalışan eğitimli Rusların arasına katıldı. Ancak Rusya en iyilerini ve en parlaklarını başka şekillerde kaybediyor olabilir. Toolik'te araştırma teknisyeni olan Colin Edgar, bir araştırma istasyonundaki eski meslektaşlarının nasıl Ukrayna'da savaşmaya gönderildiğini artan bir öfkeyle anlattı. Edgar "En az bir kişi öldürüldü. Bu çok dehşet verici" dedi. Edgar konuşurken, hayalet gibi kuzey ışıkları Toolik'in üzerinde belli belirsiz dans etmeye başladı.