Jamelle Bouie / The New York Times
Milyonlarca Amerikalı için zaman, Başkan Donald Trump döneminde farklı ilerliyor gibiydi. Başından sonuna kadar, 20 Ocak 2017'de göreve başlamasından 6 Ocak 2021'de Kongre Binası'na yapılan saldırıya kadar, sanki ülke sürekli bir değişim içindeymiş gibi hissettirdi, her hafta bir on yıl gibi geçti. İşlevsizlikten kaosa savrulduk ve tekrar geri döndük, sonunda Büyük Buhran'dan bu yana ülkenin yaşadığı en kötü iç krizin kıyılarına vurduk.
Trump'ı sorumlu tutmayanlar da var
Bu Amerikalıların çoğu olmasa da birçoğu için bu Kasım'daki seçim aslında bir seçim değil. Çok farklı bir bakış açısına sahip başka seçmenler de var. Onlara göre Trump'ın dönemi barış ve refah dönemiydi. Pandemiyi ya da ardından gelen ekonomik krizi yönetimin bir parçası olarak görmüyorlar. Trump'ı sorumlu tutmuyorlar.
Aslında, son zamanlarda yapılan bir dizi anketin en çarpıcı bulgularından biri, seçmenlerin büyük bir kısmının Trump'a görevdeki son yılı için ne ölçüde izin verdiklerini göstermesi. Örneğin, CBS News'in Nisan ayında kritik eyaletlerinde yaptığı bir ankette, Michigan, Pennsylvania ve Wisconsin'deki kayıtlı seçmenlerin yaklaşık yüzde 62'si 2020'ye dönüp baktıklarında eyaletlerinin ekonomisinin iyi olduğunu söyledi. Ancak şu anda, bu eyaletlerdeki seçmenlerin çoğunluğu Trump'ın ekonomiyi ele alışını onaylamıyor.
Ek bir bağlam olması açısından, Haziran 2019'da Michigan, Wisconsin ve Pennsylvania'da mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranları yüzde 4,1, yüzde 3,2 ve yüzde 4,2 idi. Bir yıl sonra, Haziran 2020'de işsizlik oranı Michigan'da yüzde 14,5'e, Wisconsin'de yüzde 8,7'ye ve Pennsylvania'da yüzde 11,3'e yükseldi. İşsizlik elbette ekonomik sağlığın tek ölçütü değil. Ancak önemli bir ölçüt. Ve her 10 kişiden 1'i iş istiyor ama bulamıyorsa, ekonominin tüm silindirleri ateşlediğini söylemek zor.
Pandemi ve 6 Ocak'ı hatırlayanlar az
CBS anketinde görülen 2020 ekonomisine ilişkin değerlendirme, eğer seçmenler Trump'ı salgın öncesi ekonomi için onaylıyor ve 2020 için ona bir geçiş izni veriyorsa mantıklı. Pazartesi günü yayınlanan en son New York Times/Siena anketi de tam olarak bunu gösteriyor. Trump'ın görevde olduğu dönemden en çok hatırladıkları şey sorulduğunda, kayıtlı seçmenlerin yüzde 4'ü corona virüs pandemisi, yüzde 5'i ise 6 Ocak ayaklanması cevabını verdi.
Katılımcıların yüzde 24'ü ekonomiyle ya da teşvikle ilgili bir şey söyledi ve belirtmeleri istendiğinde ne kadar iyi olduğunu hatırladıklarını söylediler. Bir Trump destekçisi "Ekonomi şimdikinden biraz daha iyiydi" dedi. Bir diğeri ise "Ekonomi şimdikinden çok daha iyi durumdaydı" dedi. Yine Trump, corona virüsü yönetme konusundaki başarısızlığı nedeniyle daha da kötüleşen bir durgunluğa başkanlık etti. Covid ölümleri arttıkça, Trump yanlış bilgi yaydı ve eyaletleri ihtiyaç duyulan malzemeler için çırpınmak zorunda bıraktı. Beyaz Saray ancak Mart ayındaki borsa çöküşünden sonra pandeminin ekonomik etkilerini azaltmaya yönelik planını yayınladı. CARES Yasası'nda yer alan ve işsizlik yardımlarının büyük ölçüde genişletilmesini de içeren en cömert hükümler Demokrat milletvekilleri tarafından tasarıya dahil edildi.
Başka hiçbir başkan mazur görülmedi
Bunların hiçbiri seçmenler için önemli değil gibi görünüyor. Trump yönetimindeki ekonomi, 20 Ocak 2017'den Beyaz Saray'ın corona virüsü ulusal halk sağlığı acil durumu ilan ettiği 13 Mart 2020'ye kadar var olan ekonomidir. Bu tarihten sonraki diğer her şey için eski başkan onaylanıyor. Başka hiçbir başkan kendi döneminde meydana gelen bir krizi kötü yönettiği için bu şekilde mazur görülmedi. James Buchanan'ı değerlendirirken ayrılma krizine, Herbert Hoover'ı değerlendirirken Büyük Buhran'a ya da Jimmy Carter'ı değerlendirirken İran'daki rehine krizine bir parantez açmıyoruz. Bunun da iyi bir nedeni var: Başkanlık krizler için tasarlanmıştır. Ulusal yaşamın akut zorluklarının üstesinden gelmek için gereken güç ve özerklikle yapılandırılmıştır.
Alexander Hamilton, Federalist 70'te "Yürütmedeki enerji, iyi bir hükümetin tanımında önde gelen bir karakterdir. Toplumun yabancı saldırılara karşı korunması için gereklidir; yasaların istikrarlı bir şekilde uygulanması için de öyle. Ve yürütmede enerjiyi oluşturan en önemli bileşen birliktir" diyordu. Hamilton, "İlkelerinin sağlamlığı ve görüşlerinin adaleti ile en çok tanınan politikacılar ve devlet adamları, tek bir yürütme ve çok sayıda yasama organından yana olduklarını beyan etmişlerdir" diye yazmıştı.
Yine başarısız olmak için dönebilir
Seçilmiş tek bir yetkiliye yürütme yetkisinin verilmesinin amacı ve hedefi, hükümete ulusal acil durumlara süratle ve odaklanarak yanıt verebilme kabiliyeti kazandırmaktı. Başkanları, ister savaş ister iç isyan ya da ekonomik çöküş olsun, bir krizle başa çıkma becerilerine göre değerlendirmeyi bir amaç haline getirdik. Ancak Trump söz konusu olduğunda durum değişiyor. Cumhuriyetçi seçmenler arasındaki aşı karşıtlığına hitap ettiği için şimdi reddettiği Warp Speed Operasyonu dışında, Trump kriziyle başa çıkmakta başarısız oldu ve bunun sonucunda ulus ağır bir bedel ödedi. Ancak hafızalar kısa ve nostalji duyguları bulandırıyor. Trump'ı görevdeki son yılında görmezden gelen seçmenler onu yeniden Beyaz Saray'a oturtabilir. İlk seferinde sorumluluklarını yerine getirmekte başarısız olan Trump, yine başarısız olmak için geri dönebilir.
Kaos, işlevsizlik ve milyonlarca Amerikalının hak ve özgürlüklerine yönelik büyük bir saygısızlıkla dolu ikinci bir dönem ihtimali, Trump'ın kendisini de bir tür krizin başlangıcı haline getiriyor. İçimden bir ses Başkan Joe Biden'ın bu krizin üstesinden gelememesi halinde ona geçit verilmeyeceğini söylüyor.
©️ 2024 The New York Times Company
