Yan Zhuang / New York Times
İki ülke arasındaki ticari ilişkiyi vurgulamak için Amerikan şerbetçiotu ile yapılan Pekin birası, insan hakları mesajı vermek için Tibet yemekleri, sırf tadı güzel diye eklenen muhtemelen halüsinojenik özelliklere sahip olan mantarlar... ABD'li diplomatlar Çin'i ziyaret ettiklerinde nerede, ne ve nasıl yemek yedikleri ciddi bir konu. Restoran ve yemek seçimleri jeopolitik sembolizmin yanı sıra tartışma ve alay konusu olabilecek fırsatlarla dolu.
Yemek çubuğu kullanma becerileri (ya da eksiklikleri) kültürel yeterliliğin ya da cehaletin bir işareti olabilir. Aşırı pahalı bir yemek, bir yetkiliyi ulaşılmaz gösterebilir. Çok ucuz ya da gayri resmi bir yemek ise haysiyetsiz görünme riski taşır. Otantiklik, tarih, pişirme tekniği ve lezzet, bir yemek seçiminin algılanmasını etkileyebilir.
"Dikkatiniz biraz dağılırsa ağzınız yanar"
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Biden yönetiminin iki ülke arasındaki ilişkileri istikrara kavuşturma çabalarının bir parçası olarak çarşamba günü Çin gezisine başladığında, Çin'deki sosyal medya kullanıcıları şehrin meşhur xiaolongbao'sunu (köfte çorbası) deneyecek zamanı olup olmayacağını merak etti. Kendisine yapılan tavsiyelerden biri siyasi bir uyarı niteliğindeydi: Weibo'da bir yorumcu “xiaolongbao yemek tıpkı uluslararası ilişkileri idare etmek gibidir. Dikkatiniz biraz bile dağılırsa ağzınız yanar" dedi.
Daha samimi bir tutum sergiledi
Blinken aslında o gece ünlü bir mantı restoranını ziyaret etti. Yediği köftenin sembolizmini ne kadar dikkate aldığı belli değil ama geleneksel bir popüler atıştırmalığın tadına bakması ve bir basketbol maçına katılması, geçen yıl ABD'yi boydan boya geçen Çin casus balonunun gerilimi tırmandırmasından kısa bir süre sonra yaptığı geziye kıyasla daha samimi bir duygu taşıdığını gösteriyor.
Yemek diplomasisi
Blinken'ın yeme alışkanlıkları Hazine Bakanı Janet Yellen'ınkinden çok daha az ilgi çekti. Bu ay ve geçen yıl yaptığı iki seyahatte Çin'de yediği yemekler o kadar dikkat çekti ki, devlet gazetesi Global Times bunu bir tür “yemek diplomasisi” olarak nitelendirdi. Geçtiğimiz yıl Yellen, Pekin'de Yunnan eyaletinin yemeklerini yapan bir restoranda, hafif zehirli olduğu ve düzgün pişirilmediği takdirde halüsinasyonlara neden olabileceği ortaya çıkan mantarları yediğinde manşetlere çıkmıştı.
Yellen'in tavrı büyük beğeni topladı
Yellen daha sonra mantarları yerken potansiyel halüsinojenik özelliklerinden haberdar olmadığını ve hiçbir anormal etki hissetmediğini söyledi. Yine de bu hikaye Çin'de kısa süreli bir mantar çılgınlığına yol açtı. Bu ay Çin'e yaptığı dört günlük gezi sırasında Yellen, Guangzhou'da ünlü bir Kanton restoranını ve Pekin'de bir Sichuan restoranını ziyaret etti. Sipariş ettiği yemekler kısa sürede internette yayınlandı. Bu yemeklerin çeşitliliği ve uygun fiyatlı olması, yemek çubuğu becerileri ve ekibiyle birlikte özel bir oda yerine diğer müşterilerin arasında oturması büyük beğeni topladı.
"Prestij için değil lezzet için seçildi"
Çin mutfağı konusunda uzmanlaşmış Londra merkezli aşçı ve yemek yazarı Fuchsia Dunlop'a göre, Yellen ve ekibinin sipariş ettiği yemekler kendi bölgelerinin klasik yemekleriydi ve yabancı damak tadına göre değiştirilmemişti. Dunlop, Sichuan yemeği hakkında konuşurken “Gerçekten pahalı, gösterişli yemekler ve malzemeler seçmemişler. Bunlar daha çok Sichuan'daki sıradan insanların yemekten hoşlandıkları şeyler. Bu menü prestij için değil lezzet için seçildi" dedi.
Gitmeden restoranları araştırıyor
Hazine Bakanlığı sözcüsüne göre, bakanlık Yellen'in seyahatlerinde restoran önerileri için genellikle yerel büyükelçilik personelinden öneri alıyor. Daha sonra Yellen restoranları kendisi araştırıyor ve son karar veriyor. Sözcü, zaman zaman diplomatik bir mesaj iletmek için belirli kuruluşların seçileceğini de sözlerine ekledi. Sözcü, Yellen'ın bu ay Pekin'de Amerikan şerbetçiotu kullanan bir bira fabrikasına yaptığı ziyaretin amacının Çin'e yapılan Amerikan tarım ihracatının önemini vurgulamak olduğunu belirtti.
Menünün adı: Para Tanrısı
Yellen'in yemek yediği bazı restoranlar onun şöhretinden yararlandı; mantarları yediği Yunnan restoranı da buna dahildi ve Yellen'in siparişlerine göre bir set menü hazırladı. Bu menüye Yellen'in Hazine Bakanı konumuna bir gönderi olarak “Para Tanrısı” adı verildi.
Yellen, Çin restoranlarını bir gecede sansasyona dönüştüren ilk ABD'li diplomat değil. Çin devlet medyasına göre, 2011 yılında dönemin Başkan Yardımcısı Joe Biden'ın Pekin'deki bir erişte restoranına yaptığı ziyaret, restoranın işlerinin hızla artmasına ve “Biden” erişte menüsü oluşturmasına yol açtı. 2014 yılında Michelle Obama'nın Chengdu kentindeki bir güveç restoranını ziyaret etmesinin ardından restoran “American First Lady” menüsü oluşturacağını söyledi. Çin medyasında yer alan makalelerde Obama'nın yabancı bir damak tadı için hafifletilmemiş olan baharatlı çorbayı içebildiği belirtildi. Ancak aynı şehirdeki bir Tibet restoranına yaptığı ziyaret tartışmalara yol açmış ve o zamanki kurmayları mekanın Çin'deki Tibetlilerin haklarına ve dini özgürlüklerine destek vermek amacıyla bilinçli olarak seçildiğini kabul etmişti.
Resmi davetlerdeki Çin yemekleri Amerikanlaştırılıyor
Obama'nın eşi ve diğer ABD başkanları için resmi devlet ziyafetlerinde servis edilen Çin mutfağı genellikle Amerikanlaştırılıyor ya da yabancı bir damak tadına daha iyi uyacak şekilde özelleştiriliyor. Çin devlet medyasına göre 2009 yılında Başkan Barack Obama'ya Çin usulü dana biftek ve fırında balık servis edilmişti. 2017 yılında ise Başkan Donald Trump kung pao tavuğu ve domates soslu kemiksiz dana eti gibi yemekler yemişti. Her iki yemek de geleneksel Çin yemeklerine pek benzemeyen meyveli dondurma ile son buldu.
Obama'nın menüsü muhafazakar, Trump'ın menüsü daha çağdaş
Dunlop, bu yemeklerin bile uluslararası bir eğilime işaret edebileceğini söyledi. Barack Obama'nın menüsünün “yabancılara hitap edecek çok güvenli, muhafazakar seçenekler” içerdiğini, Trump'ın menüsünün ise biraz daha çağdaş olduğunu ve daha fazla Çin pişirme tekniği gösterdiğini söyledi. Dunlop'a göre bu değişim, Çin'in 2009‘a kıyasla 2017’de Batılıların gerçek Çin yemeği deneyimlerinden biraz daha emin olduğunu yansıtıyor.
©️ 2024 The New York Times Company
