Patrick Kingsley ve Hiba Yazbek / The New York Times
Uluslararası müzakereciler pazartesi günü Gazze Şeridi'nde ateşkesi tartışırken, yetkililer ve analistler İsrail ve Hamas'ın gelecek salı günü yapılacak ABD başkanlık seçimlerinden önce ateşkes konusunda anlaşacaklarına dair çok az beklenti olduğunu söyledi. Katar'ın başkenti Doha'daki ateşkes görüşmelerine İsrail, Mısır, Amerika Birleşik Devletleri ve Katar'dan temsilciler katıldı. Amerikalı arabulucuların da bu hafta Lübnan'da İsrail ve Hizbullah arasında ateşkes sağlanması için baskı yapması bekleniyor.
48 saatlik ateşkes reddedildi
Ancak üst düzey bir Hamas yetkilisi, Mısır'ın hafta sonu önerdiği Gazze'de 48 saatlik ateşkes önerisini şimdiden reddetti ve bu süre zarfında grubun İsrail'de tutuklu bulunan Filistinlilere karşılık dört İsrailli rehineyi serbest bırakacağını söyledi. Yetkili Usame Hamdan pazar günü yaptığı açıklamada Hamas'ın sadece çatışmaların kalıcı olarak durdurulmasını kabul edeceğini söyleyerek İsrail'in kısa süre önce grubun lideri Yahya Sinvar'ı öldürmesinin müzakere pozisyonunda hızlı bir değişikliğe yol açabileceği umutlarını boşa çıkardı.
Başbakan Binyamin Netanyahu'nun ofisinden pazartesi akşamı yapılan açıklamada İsrail'in baş elçisi ve dış istihbarat servisi başkanı David Barnea'nın CIA Direktörü William Burns ve Katar başbakanı ve dışişleri bakanı Muhammed bin Abdulrahman Al Thani ile görüştükten sonra Doha'dan döndüğü bildirildi. Netanyahu'nun ofisinden yapılan açıklamada tarafların ateşkes için “yeni ve birleşik bir çerçeve” üzerinde görüştükleri ve “önümüzdeki günlerde” bir anlaşmayı ilerletmek için daha ileri görüşmelerin fizibilitesini tartışmayı planladıkları belirtildi.
Biden'ın yerine kimin geçeceğini bekliyor
Konuyla ilgili bilgi sahibi bir kişiye göre Burns de Doha'dan ayrıldı ve bu hafta içinde daha fazla müzakere için Kahire'ye gitmesi bekleniyordu. İsrail'deki tartışmalar hakkında bilgi sahibi dört yetkiliye göre Netanyahu, diplomatik bir yörüngeye girmeden önce Başkan Joe Biden'ın yerine kimin geçeceğini görmeyi bekliyor. Yetkililer diplomasinin hassasiyeti nedeniyle isimlerinin gizli kalması koşuluyla konuştular.
Netanyahu defalarca sadece İsrail güçlerinin Gazze'de savaşmaya devam etmesine izin verecek geçici bir ateşkesi kabul edebileceğini söyledi. Koalisyonu, Hamas'ın iktidarda kalmasına izin vermesi halinde hükümeti düşürmekle tehdit eden bazı aşırı sağcı milletvekilleri ve bakanlara dayanıyor. Netanyahu yine de uzlaşmaya varabilecek olsa da, büyük olasılıkla gelecek dört yıl boyunca ABD'yi Başkan Yardımcısı Kamala Harris'in mi yoksa eski Başkan Donald Trump'ın mı yöneteceğini görmeyi bekliyor. Yetkililer ve analistlere göre bu durum, İsrail'in başlıca hamisi ve müttefiki olan ABD'den ne kadar hareket alanı bulabileceğini değerlendirmesine yardımcı olacak.
Siyasi analist ve Netanyahu'nun eski stratejisti Nadav Shtrauchler, “Trump'ın Netanyahu için daha fazlasını yapacağı algısı var. Dolayısıyla Netanyahu'nun bir hafta içinde ABD'nin nereye gittiğini daha iyi bilme şansı varken, büyük hamleler yapacağını sanmıyorum" dedi. Başkan olarak Trump, ABD Büyükelçiliğini Tel Aviv'den Kudüs'e taşıdı, işgal altındaki Batı Şeria'daki İsrail yerleşimlerini meşrulaştırdı ve İsrail'in 1967 Arap-İsrail savaşı sırasında Suriye'den ele geçirdiği Golan Tepeleri'ndeki İsrail egemenliğini tanıdı.
"Trump daha fazla saldırıdan yana olacaktır"
Bazı analistlere göre seçilmesi halinde Trump, Harris'e kıyasla Gazze'nin bir bölümünün uzun süreli İsrail kontrolünde kalmasını ve İsrail'in Lübnan ve İran'da daha büyük askeri operasyonlar düzenlemesini kabul etmeye daha yatkın olacaktır. Berlin merkezli bir araştırma grubu olan Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'nde Orta Doğu uzmanı olan Ellie Geranmayeh, Trump'ın öngörülemez olmasına rağmen, muhtemelen “İsrail'in Tahran'a daha fazla askeri saldırı düzenlemesinden yana olacağını” söyledi.
Netanyahu için takma bir isim kullanan Geranmayah, “Bu İran'ı daha da köşeye sıkıştıracak ve Bibi'yi cesaretlendirerek Gazze ve Lübnan savaşlarını yatıştırmayı çok daha zor hale getirecektir” dedi. Harris seçilirse, ABD'nin İsrail'e uzun süredir verdiği mali ve askeri desteği azaltması pek olası değil. Ancak Geranmayeh, Biden'ın İsrail'i Gazze ve Lübnan'da ateşkesi kabul etmeye ve İran'la çatışmanın tam bir savaşa dönüşmesini engellemeye teşvik etme çabalarını muhtemelen sürdüreceğini aktardı.
Pazartesi günü İsrail ordusu Gazze'nin orta ve güneyinde yeni saldırılar düzenlediğini ve Lübnan'ın güneyindeki Sur antik kentine hava saldırıları gerçekleştirdiğini açıkladı. İsrail ordusu ayrıca, Filistinli sağlık yetkililerinin kompleksteki neredeyse tüm sağlık çalışanlarının gözaltına alındığını ve iki çocuğun öldüğünü söylediği üç günlük baskının ardından Gazze'nin kuzeyindeki son faal hastanelerden biri olan Kamal Adwan Hastanesi'nden çekildiğini duyurdu. İsrailli bir askeri yetkili, askerlerin militan olduğundan şüphelenilen yaklaşık 100 kişiyi gözaltına aldığını ifade etti. Ordu, çocukların öldüğü haberiyle ilgili yorum yapmadı. Gazze'deki sağlık bakanlığı hastanede sadece bir çocuk doktorunun kaldığını söyledi.
Baskın, Hamas'ın yeniden toparlanmasını engellemeyi amaçlayan ve yaklaşık 60 bin kişiyi yerinden eden Gazze'nin kuzeyindeki yeni İsrail saldırısının bir parçasıydı. Birleşmiş Milletler'e göre bu saldırı aynı zamanda yaygın bir açlığa ve ciddi bir yoksunluğa da yol açtı. BM'nin Filistinlilere yardım kuruluşu UNRWA'nın sözcüsü Juliette Touma'ya göre, yeniden başlayan saldırılar, Gazze'nin kuzeyinde ilk dozu almış olan çocuklara çocuk felci aşısının son dozunun uygulanmasını imkansız hale getirdi. Touma, 120 bin kadar çocuğun hastalığa karşı savunmasız bırakıldığını söyledi.
Pazartesi günü İsrail parlamentosu UNRWA'nın ülkede faaliyet göstermesini yasaklayan bir tasarıyı onayladı. Tasarının ne kadar uygulanacağı, ne zaman yasalaşacağı ve yasalaşıp yasalaşmayacağı hemen belli olmadı. Ancak ajansın bazı işlevlerini tehdit ediyor gibi görünüyordu. Amerika Birleşik Devletleri ve aralarında İngiltere, Fransa ve Almanya'nın da bulunduğu yedi ülke geçtiğimiz günlerde İsrail'e kuruluşu yasaklamaması çağrısında bulundu ve hayati önemde işler yaptığını savunmuştu. Bölge valisi Bachir Khodr'a göre, Lübnan'ın doğusundaki Baalbek bölgesinde pazartesi günü 50'den fazla kişi öldü ve 100'den fazla kişi de yaralandı. Hizbullah ile İsrail arasındaki çatışmanın geçen yıl başlamasından bu yana bölgede yaşanan en ölümcül gün olduğunu söyledi. Hizbullah savaşçıları, Hamas'taki müttefiklerinin 7 Ekim 2023'te İsrail'e düzenlediği saldırıdan bir gün sonra İsrail'e roket atmaya başladı.
İsrail ordusu Sur'da Hizbullah'a ait silah depolarını, gözlem noktalarını ve diğer altyapıları vurduğunu açıkladı. İsrail bu saldırıları başlatmadan önce sivilleri bölgeyi terk etmeleri konusunda uyardığını söyledi. Saldırılarda can kaybı olduğuna dair herhangi bir bilgi verilmedi. Videoda, Roma kalıntılarıyla ünlü şehrin üzerinde yükselen patlamalar
© 2024 The New York Times Company
ve dumanlar görülürken, sokaklarda çok az insan vardı ve çoğu dükkan kapalıydı.
