NYT yeni belgelere ulaştı: Hamas 7 Ekim saldırısına İran'ın katılmasını istedi

Ronen Bergman, Adam Rasgon ve Patrick Kingsley / The New York Times

Yahya Sinvar iki yılı aşkın bir süre boyunca Hamas'ın üst düzey komutanlarıyla bir araya gelerek grubun kırk yıllık tarihinde İsrail'e yönelik en yıkıcı ve istikrarsızlaştırıcı saldırı olmasını umdukları saldırıyı planladı. İsrail ordusu tarafından ele geçirilen ve The New York Times'ın ulaştığı Hamas'ın gizli toplantı tutanakları, 7 Ekim 2023 saldırısı planlamasının yanı sıra Sinvar'ın Hamas'ın müttefikleri İran ve Hizbullah'ı saldırıya katılmaya ya da en azından İsrail'le daha geniş bir mücadeleye girmeye ikna etme kararlılığını ayrıntılı bir şekilde sunuyor.

Belgeler Hamas'ın siyasi ve askeri liderlerinden oluşan küçük bir grubun 7 Ekim saldırısı öncesinde yaptığı 10 gizli planlama toplantısının tutanaklarından oluşuyor. Tutanaklar, Hamas yönetiminin çalışma şekli ve saldırı hazırlıkları hakkında daha önce açıklanmamış 30 sayfalık ayrıntı içeriyor. Times tarafından doğrulanan belgeler, liderlik grubunun ana stratejilerini ve değerlendirmelerini ortaya koyuyor:

Hamas başlangıçta büyük proje kod adını verdiği saldırıyı 2022 sonbaharında gerçekleştirmeyi planlıyordu. Ancak örgüt İran ve Hizbullah'ı saldırıya katılmaya ikna etmeye çalışırken planı uygulamayı erteledi.
Hizbullah'a yönelik argümanlarını hazırlarken Hamas liderleri İsrail'in “iç durumunun” (Başbakan Binyamin Netanyahu'nun yargıyı elden geçirmeye yönelik tartışmalı planlarıyla ilgili kargaşaya açık bir gönderme) “stratejik bir savaşa doğru ilerlemek zorunda kalmalarının” nedenleri arasında olduğunu söyledi.
Temmuz 2023'te Hamas üst düzey bir yetkilisini Lübnan'a gönderdi ve burada üst düzey bir İranlı komutanla görüşerek saldırının başlangıcında hassas noktaların vurulması konusunda yardım istedi.
Üst düzey İranlı komutan Hamas'a İran ve Hizbullah'ın prensipte destek verdiğini ancak hazırlık için daha fazla zamana ihtiyaçları olduğunu söyledi; tutanaklarda Hamas'ın müttefiklerine ne kadar detaylı bir plan sunduğu belirtilmiyor.
Belgelerde ayrıca Hamas'ın Hizbullah'ın o dönemki lideri Hasan Nasrallah ile daha sonra yapacağı bir toplantıda saldırıyı daha ayrıntılı bir şekilde ele almayı planladığı belirtiliyor ancak bu görüşmenin gerçekleşip gerçekleşmediğine açıklık getirilmiyor.
Hamas müttefiklerinin genel desteğinden emin olmakla birlikte, kısmen İsrail'in saldırı gerçekleşmeden önce gelişmiş yeni bir hava savunma sistemi konuşlandırmasını engellemek için onların tam katılımı olmadan devam etmesi gerekebileceği sonucuna vardı.
Saldırı kararında Hamas'ın İsrail ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkileri normalleştirme çabalarını sekteye uğratma arzusu; İsrail'in Batı Şeria'daki işgalini pekiştirmesi ve İsrail'in Kudüs'te hem İslam hem de Yahudilik için kutsal olan ve Yahudiler tarafından Tapınak Tepesi olarak bilinen Mescid-i Aksa yerleşkesi üzerinde daha fazla kontrol sağlama çabaları da etkili oldu.
Hamas, 2023 saldırısının sürprizini en üst düzeye çıkarmak için 2021'den itibaren iki yıl boyunca İsrail ile büyük çatışmalardan kasıtlı olarak kaçındı.
Gazze Şeridi'ndeki Hamas liderleri, Hamas'ın Katar merkezli siyasi lideri İsmail Haniye'yi “büyük proje” hakkında bilgilendirdiklerini söyledi. Temmuz ayında İsrail tarafından öldürülen Haniye'nin saldırıdan önce bilgilendirilip bilgilendirilmediği bilinmiyordu.

Belgeler, modern Orta Doğu tarihinin en önemli anlarından birine daha geniş bir bağlam sağlayarak, bunun hem yıllar süren bir planın doruk noktası olduğunu hem de Netanyahu'nun 2022'nin sonlarında İsrail'de iktidara gelmesinden sonra kısmen belirli olaylarla şekillenen bir hareket olduğunu gösteriyor. İsrail'e yönelik saldırı yaklaşık bin 200 kişinin ölümüne yol açtı ve İsrail'in Gazze'yi bombalayıp işgal etmesine neden olarak on binlerce Filistinli sivil ve militanın ölümüne yol açtı. Nihayetinde İsrail ile Hamas'ın bölgedeki müttefikleri arasında daha geniş çaplı bir savaşa dönüştü.

İran ve Hizbullah'ın Hamas'ın ilk planlarından ne ölçüde haberdar olduğu 7 Ekim'in gizemini koruyan konulardan biri oldu. Bu soru geçtiğimiz haftalarda İsrail'in Lübnan'ı işgali ve İran'ın İsrail'e yönelik saldırılarının ardından yeni bir anlam kazandı. İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, İran'ın saldırıda herhangi bir rolü olduğunu kamuoyu önünde reddetti. ABD'li yetkililer de İranlı kilit liderlerin gafil avlandığını gösteren istihbaratlar aldıklarını açıkladılar. Ancak Hamas liderleri bölgesel müttefiklerinden aldıkları destek hakkında geniş bir şekilde konuştular ve İranlı ve Hizbullah yetkililerinin saldırının planlanmasına ve savaşçıların eğitilmesine yardımcı olduklarına dair dağınık ve bazen çelişkili raporlar var.

Tutanaklar, ocak ayı sonlarında İsrail askerlerinin Han Yunus'ta Hamas'ın liderlerinin kısa süre önce kaçtığı bir yeraltı komuta merkezinde yaptıkları arama sırasında buldukları bir bilgisayarda ortaya çıktı. Times, belgelerin gerçekliğini, içeriklerinden bazılarını Hamas üyeleri ve Hamas'a yakın uzmanlarla paylaşarak değerlendirdi. İsrail ordusu, Times tarafından elde edilen ayrı bir iç raporda belgelerin gerçek olduğu sonucuna vardı.

İsrail ordusu konuyla ilgili yorum yapmayı reddetti. Hamas ve Hizbullah ise yorum taleplerine yanıt vermedi. İran'ın Birleşmiş Milletler Misyonu tutanaklarda yer alan iddiaları yalanladı. Belgeler operasyona ilişkin ilk ipucunu Ocak 2022'de, Hamas liderlerinin “büyük projeye” odaklanmak için küçük çatışmalara sürüklenmekten kaçınılması gerektiğini tartıştıkları tutanaklarda veriyor.

Haziran 2022'ye gelindiğinde, o aya ait tutanaklara göre saldırı hazırlıklarının tamamlanmasına yaklaşık bir ay kalmıştı. Planlar arasında sınırı koruyan İsrail askeri birliğinin bulunduğu mevzilerin vurulması, ardından İsrail'in güneyindeki bir hava üssü ve istihbarat merkezinin yanı sıra şehir ve köylerin hedef alınması yer alıyordu. Liderler, önce askeri üsler ele geçirilirse bu yerleşim bölgelerini hedef almanın daha kolay olacağını söylediler. Bu 7 Ekim 2023'te doğru olduğu kanıtlanan bir tahmin.

Eylül 2022'de toplanan Hamas liderlik konseyi bir ay içinde saldırıyı başlatmaya hazır görünüyordu. (Belgelerde saldırının neden ertelendiği açıklanmıyor.) Aralık 2022'de İsrail'de yeni bir aşırı sağcı hükümet göreve geldi ve Netanyahu yeniden iktidara geldi. Mayıs 2023'teki bir toplantıda Sinvar ve meslektaşları saldırı planlarına son şeklini vermeye hazır görünüyorlardı. Tutanaklara gör liderler saldırıyı çoğu İsraillinin Yahudi takvimindeki en kutsal gün olan Yom Kippur'u kutlayacağı 25 Eylül 2023'te mi yoksa o yıl Yahudilerin kutsal günü Simchat Torah'a denk gelen 7 Ekim 2023'te mi başlatacaklarını tartıştılar.

Aynı toplantıda liderlik konseyi saldırıyı 2023 yılı sonuna kadar gerçekleştirmek istediklerini çünkü İsrail'in Hamas roketlerini mevcut hava savunma sisteminden daha etkili bir şekilde imha edebilecek yeni bir lazer geliştirdiğini duyurduğunu söyledi. Belgelere göre Hamas saldırıyı Hizbullah'a, İsrail-Filistin çatışmasını tam olarak çözmeden İsrail'i Orta Doğu'ya daha da entegre edecek bir hamle olan İsrail ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkileri normalleştirme çabalarını raydan çıkarmanın bir yolu olarak sunmayı planladı.

Ağustos 2023'te yapılan bir toplantının tutanaklarına göre Sinvar'ın yardımcısı Halil El Hayya, önceki ay Lübnan'da bulunan İran Devrim Muhafızları'ndan Muhammed Said İzadi ile planı görüştü. Tutanaklara göre Hayya bu konuyu Hizbullah lideri Nasrallah'a da açmayı planlıyordu. Nasrallah'la toplantı ertelendi ve daha sonraki toplantıların tutanakları Hamas milletvekilinin bu argümanı Nasrallah'a şahsen sunup sunamadığını netleştirmiyor. Tutanaklar ayrıca liderlerin Haniye ile hassas bilgileri paylaştığını ve ona “büyük proje” hakkında bilgi verdiğini gösteriyor.

Ağustos tutanaklarında El Hayya'nın İzadi'ye Hamas'ın saldırının “ilk saatlerinde” hassas noktaların vurulması konusunda yardıma ihtiyacı olacağını söylediği belirtiliyordu. Belgeye göre İzadi, Hizbullah ve İran'ın planı prensipte olumlu karşıladığını ancak “ortamı hazırlamak için” zamana ihtiyaç duyduklarını söyledi. Sonuç olarak Hamas liderleri müttefiklerinin kendilerini açıkta bırakmayacağı konusunda umutlu görünüyordu ancak saldırıyı tek başlarına gerçekleştirmeleri gerekebileceğini de kabul ediyorlardı.

Sonuçta İran, Hamas'ın saldırısından aylar sonrasına kadar İsrail'e doğrudan saldırmadı ve Hizbullah ancak 8 Ekim 2023'te, İsrail sınırlarında kontrolü yeniden sağlamaya başladıktan sonra Hamas'ın yardımına geldi. Hizbullah İsrail'e roket atarak İsrail ordusunun dikkatini Gazze'den uzaklaştırmaya devam etti. Bu çatışma, İsrail'in Nasrallah ve diğer Hizbullah liderlerine suikast düzenlediği ve grubun güney Lübnan'daki kalelerini işgal ettiği topyekûn bir savaşa yol açtı.