Mark Walker, James Glanz / New York Times
Federal Havacılık İdaresi (FAA) bir Boeing mühendisinin 787 Dreamliner'ın gövde bölümlerinin uygunsuz bir şekilde birbirine montelendiğini ve binlerce yolculuktan sonra uçuşun ortasında uçağın parçalanabileceği yönündeki ihbarını araştırıyor. Uçakta çalışan Sam Salehpour adlı mühendis, The New York Times'a verdiği röportajda ve FAA'ya gönderdiği belgelerde iddialarını detaylandırdı. Kurumun bir sözcüsü iddiaları araştırdığını doğruladı ancak yorum yapmayı reddetti.
Montaj hattındaki kritik değişiklikler
On yıldan uzun bir süredir Boeing'de çalışan Salehpour, sorunların montaj hattında önemli bölümlerin nasıl yerleştirildiği ve birbirine nasıl bağlandığı konusundaki değişikliklerden kaynaklandığını söyledi. Salehpour, uçağın gövdesinin farklı üreticilerden gelen birkaç parçadan oluştuğunu ve bu parçaları birleştirdikleri zaman tam olarak birbirine uymadıklarını söyledi.
Boeing bu imalat değişikliklerinin yapıldığını kabul etti, ancak şirket sözcüsü Paul Lewis, "uçak gövdesinin dayanıklılığı veya güvenlik ömrünün üzerinde hiçbir etkisi olmadığını" söyledi. Lewis, Boeing'in Dreamliner üzerinde kapsamlı testler yaptığını ve "bunun acil bir uçuş güvenliği sorunu olmadığına karar verdiğini" söyledi. Lewis, "Mühendislerimiz, uçağın herhangi bir bölgesinde filo için uzun vadeli bir yorgunluk endişesi olup olmadığını belirlemek için karmaşık analizleri tamamlıyor. Bu durum hizmet filosu için uzun yıllar boyunca bir sorun haline gelmeyecektir ve bu analizin kapsamlı olmasını sağlamak için ekibi aceleye getirmiyoruz" dedi.
Boeing daha sonra yaptığı bir açıklamada, "787 Dreamliner'a olan güveninin tam olduğunu" belirterek, "787'nin yapısal bütünlüğüne ilişkin bu iddiaların doğru olmadığını ve Boeing'in uçağın kalitesini ve uzun vadeli güvenliğini sağlamak için yaptığı kapsamlı çalışmaları temsil etmediğini" söyledi.
Yoğun incelemeye yeni bir unsur eklendi
Salehpour'un iddiaları, Boeing'in ocak ayı başlarında Alaska Havayolları'na ait bir uçuş sırasında 737 Max jetinin kapı panelinin patlayarak şirketin üretim uygulamaları hakkında soru işaretleri yaratmasından bu yana karşı karşıya kaldığı yoğun incelemeye yeni bir unsur daha ekliyor. O zamandan bu yana uçak üreticisi bir liderlik revizyonu açıkladı ve Adalet Bakanlığı bir ceza soruşturması başlattı.
Salehpour'un endişeleri Capitol Hill'de de dile getirilecek. Senato İç Güvenlik ve Hükümet İşleri Komitesi'nin soruşturmalar alt komitesi başkanı Senatör Richard Blumenthal, 17 Nisan'da Salehpour ile bir oturum yapmayı planlıyor. Blumenthal, halkın mühendisi ilk ağızdan dinlemesini istediğini söyledi. Blumenthal yaptığı açıklamada, "Boeing'in üretim hatalarıyla ilgili tekrarlanan şok edici iddialar, kârın her şeyin üzerinde tutulduğu, güvenlik kültürü ve uygulamalarında dehşet verici bir eksikliğe işaret ediyor" dedi.
Yakıt tasarruflu jet sorunlarla geldi
Dreamliner, kısmen hafif kompozit yapısı nedeniyle uzun yolculuklar için kullanılan diğer birçok uçaktan daha fazla yakıt tasarrufu sağlayan geniş gövdeli bir jet. İlk olarak 2011 yılında teslim edilen çift koridorlu uçak, Boeing'e hem sipariş yağdırdı hem de şirket için baş ağrısı yarattı. Uçak üreticisi yıllarca, dünya çapında 787'lerin geçici olarak yere indirilmesine yol açan batarya sorunları ve son zamanlarda teslimatların uzun süre durmasına neden olan kalite endişeleri de dahil olmak üzere jetle ilgili bir dizi sorunla uğraştı.
Boeing ayrıca Dreamliner'ın üretildiği Güney Carolina'daki fabrikasında da bir dizi sorunla karşı karşıya kaldı. Fabrikadaki üretim uygulamalarıyla ilgili endişelerini dile getiren Boeing'in muhbirlerinden John Barnett, geçtiğimiz ay kendini vurarak intihar etti.
Metal yerine kompozit malzeme kullandı
Dreamliner, uçağın gövdesi gibi ana bölümler de dahil olmak üzere uçağı inşa etmek için geleneksel metal yerine büyük miktarlarda kompozit malzemelerin kullanılmasında öncü oldu. Genellikle karbon ve cam elyaf gibi malzemelerin bir araya getirilmesiyle üretilen kompozitler metallerden daha hafiftir ancak nispeten daha yeni malzemeler oldukları için uzun süreli uçuş streslerine nasıl dayanacakları konusunda daha az şey biliniyor. Bu stresler, mühendislerin yorgunluk olarak adlandırdığı ve malzemenin arızalanmasına neden olursa güvenliği tehlikeye atabilecek bir durum yaratır.
Şirket yetkilileri endişeleri dinlemedi
Salehpour, Boeing'in Dreamliner'ın gövdesinin parçalarını birleştirirken kullandığına inandığı kestirme yollarla ilgili endişelerini dile getirdiği için kendisine defalarca misilleme yapıldığını söyledi. Salehpour'un avukatlarından Debra S. Katz, müvekkilinin endişelerini amirlerine ilettiğini ve güvenlik toplantılarında tartışmaya çalıştığını, ancak şirket yetkililerinin kendisini dinlemediğini söyledi. Bunun yerine, Salehpour'un susturulduğunu ve başka bir geniş gövdeli uçak olan 777 üzerinde çalışmak üzere transfer edildiğini söyledi. Salehpour, transferinden sonra Boeing'in 777'nin gövdesini nasıl monte ettiğiyle ilgili ek sorunlar bulduğunu söyledi.
Boeing misillemenin yasak olduğunu söylüyor
Katz, "Boeing'in var olmasına izin verdiği kültür bu. Bu, uçakların üretimine öncelik veren ve bu uçakların yapısal bütünlüğü ve üretim süreçleriyle ilgili ciddi endişeler olsa bile onları hattan çıkaran bir kültürdür" dedi. Boeing yaptığı açıklamada çalışanlarını "sorunlar ortaya çıktığında seslerini yükseltmeye" teşvik ettiğini ve misillemenin "kesinlikle yasak" olduğunu söyledi.
Katz, FAA'nın Salehpour ile görüştüğünü söyledi. Dreamliner ile ilgili sorulara yanıt olarak, ajansın yöneticisi Mike Whitaker, Alaska Havayolları olayından sonra FAA'nın Boeing'e karşı sert bir çizgi izlediğini yineledi. Whitaker yaptığı açıklamada, "Bu Boeing için her zamanki gibi bir iş olmayacak. Gerçek ve köklü iyileştirmeler yapmayı taahhüt etmeliler. Temel bir değişiklik yapmak için Boeing'in lider kadrosunun sürekli bir çaba göstermesi gerekecek ve biz de onları her adımda sorumlu tutacağız" dedi.
©️ 2024 The New York Times Company
