Abdi Latif Dahir / New York Times
Ruandalı yetkililer, İngiltere’nin göçmenleri Orta Afrika ülkesi Ruanda’ya göndermeyi amaçlayan tartışmalı planından aldığı milyonlarca dolar ödemeyi geri vermek zorunda olmadığını açıkladı. Ruanda Devlet Başkanı daha önce bu paranın iade edilebileceğini söylemişti.
Anlaşmanın bir parçası olarak İngiltere, göçmenleri kabul etmesi karşılığında Ruanda'ya yaklaşık yarım milyar dolar kalkınma fonu verecekti. İngiltere'nin bağımsız kamu harcamaları gözlemcisi mart ayı başında yaptığı açıklamada, hiçbir sığınmacının Ruanda’ya gönderilmemiş olmasına rağmen ülkeye 280 milyon dolar ödediğini söyledi.
‘Geri ödeme maddesi içermiyor’
İngiltere'nin yeni başbakanı Keir Starmer, geçen hafta ülkenin liderliğini devraldıktan sonra planı rafa kaldırdı. Girişim, İngiltere'nin Muhafazakar Parti yönetimindeki önceki hükümeti tarafından, göçmenleri güvenli olmayan teknelerle Manş Denizi'ni geçerek İngiltere'ye ulaşmaktan caydırmak amacıyla tasarlanmıştı. Ruanda Hükümet Sözcüsü Yardımcısı Alain Mukuralinda anlaşmanın bir geri ödeme maddesi içermediğini söyledi. Mukuralinda, Ruanda Yayın Ajansı tarafından sosyal medyada yayınlanan videoda "İngilizler uzun bir süre işbirliği talebinde bulunmaya karar verdi ve bunun sonucunda iki ülke arasında anlaşma yapıldı. Şimdi, eğer gelip işbirliği talep eder ve sonra da geri çekilirseniz, bu sizin kararınızdır. İyi şanslar” dedi.
İngiltere ile göç ortaklığı koordinatörü Doris Uwicyeza Picard, ülkesinin parayı iade etme "yükümlülüğü" altında olmadığını söyledi. Ruanda'nın bir sonraki adımlar konusunda İngiliz yetkililerle "sürekli görüşmeler" halinde olacağını söyleyen Picard, bu adımların neler olabileceği ya da bu görüşmelerin ne zaman başlayacağı konusunda ayrıntılı bilgi vermedi.
Devlet Başkanı farklı konuştu
Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame ocak ayında BBC'ye verdiği demeçte anlaşma kapsamında sığınmacı gönderilmemesi halinde Ruanda'nın İngiltere'ye geri ödeme yapabileceğini söylemiş ve "Eğer gelmezlerse parayı iade edebiliriz" demişti. Anlaşmanın bir parçası olarak, taraflardan biri diğerine yazılı olarak bildirimde bulunarak anlaşmayı feshedebilir. İngiltere'nin bu yazılı bildirimi yapıp yapmadığı belli değildi, ancak Starmer görevdeki ilk tam gününde göçmen planını çöpe attı ve "Başlamadan öldü ve gömüldü" dedi.
‘Bu tam bir dolandırıcılık’
İngiltere'nin kolluk kuvvetleri, göç ve ulusal güvenlikten sorumlu yeni içişleri bakanı Yvette Cooper, haber kaynaklarına yaptığı açıklamada ofisinin "para, mevzuat ve süreçlerle ilgili tüm ayrıntıları" denetleyeceğini ve Parlamento'ya daha fazla ayrıntı vereceğini söyledi. Cooper “Tüm planı denetliyoruz. Açıkça görülüyor ki bu tam bir dolandırıcılık” dedi.
Göç ortaklığı, ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayalı yoksul bir ülke olan Ruanda için önemli bir destek olacaktı. Dünya Bankası rakamlarına göre Ruanda'nın yıllık ekonomik çıktısı yaklaşık 14 milyar dolar, dolayısıyla göçmen anlaşması, ekonomisine oldukça büyük bir destek olacak. Ruandalı yetkililer, anlaşma kapsamında İngiltere'den gönderilen paranın, göçmenlerin beklenen varışına hazırlanmak ve ekonomik büyümeyi desteklemek için operasyonel maliyetler için kullanıldığını söylüyor. Paranın bir kısmı da başkent Kigali'nin dış mahallelerinden biri olan Gahanga'da göçmenlerin Ruandalılarla birlikte yaşaması beklenen uzun vadeli konutlar inşa etmek için kullanıldı. Göç ortaklığı iptal edilmiş olsa da Picard, Ruanda hükümetinin projeyi tamamlayacağını ve Ruandalılar için sosyal konutlar için kullanacağını söyledi.
Küresel göçe çözüm
Bu politika aynı zamanda Kagame'nin küresel göçe kalıcı çözümler bulma hedefiyle de örtüşüyor. Kendisi ve hükümetinin pek çok üyesi Ruanda'nın 1994'teki soykırımından önce ve sonra Uganda, Kongo ve başka yerlerde mülteci olarak büyümüş ve savaşların masum insanlara yaptığı adaletsizlik hakkında defalarca konuşmuşlardı. Kagame, ülkesinin sadece komşu ülkelerden gelen mültecilere değil, aynı zamanda Libya'dan tahliye edilen Afrikalılara ve Taliban'dan kaçan Afgan kız öğrencilere de ev sahipliği yaptığını dile getiriyor.
Boris Johnson döneminde şekillendi
İngiltere'nin göçmenleri Ruanda'ya gönderme planı 2021 yılında, sığınmacıları işlem için üçüncü ülkelere sınır dışı etme niyetinden bahseden dönemin başbakanı Boris Johnson döneminde şekillenmeye başladı. Bu fikir, Ruanda'nın sığınmacıların taleplerini işleme koymak için ne güvenli ne de yeterince hazır olduğunu söyleyen hak grupları, Birleşmiş Milletler yetkilileri ve İngiliz mahkemelerinin tepkisiyle karşılaştı. Aktivistler ayrıca Ruanda'daki siyasi ve medya baskısına ve on yıllardır iktidarda olan Kagame'yi eleştirenlerin adil olmayan yargılamalara ve kötü muameleye maruz kaldığına dikkat çekti. Bazıları da sığınmacıların yakından izleneceğinden ve gazeteciler ve insan hakları araştırmacılarıyla özgürce konuşamayacaklarından endişe ediyor.
Ruanda’daki mülteciler zor durumda
Aktivistlere ve mültecilerle yapılan röportajlara göre Ruanda'da koruma arayan mülteciler öldürüldü, taciz edildi ve sınır dışı edildi. Kagame'nin askerleri ayrıca madenleri yağmalamak, katliamlar yapmak ve komşu Kongo'da büyük bir yerinden edilme dalgasına yol açmakla suçlanıyor. Ancak İngiltere'nin Rishi Sunak yönetimindeki bir önceki hükümeti tüm bu faktörleri göz ardı ederek nisan ayında Ruanda'yı güvenli üçüncü ülke ilan eden bir yasa çıkardı.
© 2024 The New York Times Company
