Constant Méheut, Olha Konovalova / New York Times
Üç kıştır Rusya’nın Ukrayna’nın enerji şebekesine yönelik saldırıları, Oleksandra Kovalenko ve ailesine karanlıkta yaşamayı öğretti. Işıklar söndüğünde powerbank’lere dönüyorlar ve çocuklar ödevlerini fenerle yapıyor. Elektrik kesintileri uzarsa cihazlarını şarj etmek için bir AVM’ye gidiyorlar.
37 yaşındaki Kovalenko “Herkes az çok uyum sağladı” sözleriyle içinde bulundukları durumu anlatıyor.
Kovalenko, savaş sürerken kış aylarını katlanılabilir kılan şeyin, Kuzey Kiev’de üç odalı apartman dairesinde annesi, kocası ve iki çocuğuyla yaşadığı yerde ocağı çalıştıran ve radyatörleri ısıtan gaz olduğunu ekledi.
Ancak dördüncü kış yaklaşırken, Rusya saldırılarını Ukrayna’nın elektrik şebekesinden gaz altyapısına genişletti. Kuyular, depolama sahaları, boru hatları ve diğer kritik bileşenler vuruluyor. Kovalenko ailesi, kendilerini savaşın en soğuk ayları boyunca ayakta tutan can damarını kaybetmek üzere olup olmadıklarını merak ediyor.
"Elektriksiz yaşayabilirim ama gazsız yaşamayı hayal bile edemiyorum"
Kovalenko, “Bir şekilde elektriksiz yaşayabiliriz ama gazsız yaşamak... Bunu hayal etmeye bile korkuyorum” sözlerini kaydetti.
Son haftalarda yetkililer, Ukrayna’nın Şubat 2022’deki tam kapsamlı işgalden bu yana en sert kışa girebileceği uyarısında bulundu. Naftogaz’ın CEO’su Sergii Koretskyi’ye göre gaz, Ukrayna’daki hanelerin %80’i için ısıtma ve yemek pişirme kaynağı. Çoğu apartman bloğu gazla çalışan merkezi ısıtma sistemlerine bağlı.
Savaşın ilk üç yılında Moskova, Ukrayna’nın gaz ağını vurmaktan büyük ölçüde kaçınmıştı çünkü bu ağ Rus gazını Avrupa’ya taşımak için kullanılıyordu. Ancak 1 Ocak’ta Rus gazı, Kiev’in transit anlaşmasını sona erdirmesiyle Ukrayna üzerinden akmayı durdurdu.
Rusya Ukrayna'nın gaz üretim kapasitesinin neredeyse yarısını yok etti
Bundan kısa süre sonra Rusya ateşini Ukrayna’nın gaz tesislerine çevirdi. Şubat ve Mart aylarında dron ve füzeler, Koretskyi’nin verdiği bilgiye göre Ukrayna’nın gaz üretim kapasitesinin yaklaşık %40’ını yok etti.
Bugüne kadar saldırılar, Ukraynalıların daha az gaza ihtiyaç duyduğu ekim ayı öncesi ve nisan döneminin sonlarına denk geldiği için, ülke üzerindeki ani etkisi sınırlı kaldı. Naftogaz yaz boyunca altyapıyı onardı ve eylül ayına gelindiğinde üretim kapasitesinin büyük kısmını geri kazanmıştı.
Ancak ekim ayında Rusya saldırılarını yeniledi ve daha da şiddetli vurdu. Naftogaz’ın tesisleri, geçen ay yedi kez vuruldu. Bu saldırılar üretim kapasitesinin %60’ını devre dışı bıraktı.
Bazı şehirler geçici gaz kesintileri yaşadı ve uzmanlar, saldırılar devam ederse milyonlarca insanın evlerini sıcak tutmakta zorlanabileceği konusunda uyarıyor. Elektrikli ısıtıcıya yönelmek bir seçenek değil çünkü bu, zaten ağır hasarlı elektrik şebekesine daha da yük bindirecek. Son saldırılar saatler süren elektrik kesintilerine yol açtı.
Rusya'nın yeni hedefi Ukrayna'yı soğuğa gömmek
Artık, Rusya’nın Ukrayna’yı karanlığa gömerek başaramadığını, soğuğa gömerek başarabileceğine dair artan bir korku var.
Rusya, hem elektrik hem de ısı üreten tesisleri vurdu. Kojenerasyon olarak bilinen bu tesislerin bazıları gazla çalışıyor.
Kiev sakini 40 yaşındaki Tetyana Viter, ekim ayı sonunda bir Rus füzesinin yatak odası penceresinden görünen bir kojenerasyon tesisine isabet ettiğinde yataktan fırladığını söyledi. Viter, “Pencereye geldim ve ‘Bu ne?’ diye düşündüm ve sadece bir saniye sonra orada çoktan bir yangın çıkmıştı bile” şeklinde konuştu. Mahallesi kısa süre sonra elektrik kesintileri yaşadı.
Viter, bir çiçekçi, savaşın ilk yılında Ukrayna’dan kaçmış ve bir yıl önce geri dönmüştü. Elektrik kesintilerini öngörerek gazla ısınan ve gazlı ocağı olan bir daire kiraladı. Mahallesindeki çoğu bina, cephelerinde dolaşan ince sarı boruların gösterdiği gibi gaza bağlı.
“O zaman bunun en iyi karar olduğunu düşünmüştüm, özellikle de gaz yüzünden” diyen Viter, şöyle devam etti: “O zamanlar gazda hiç sorun yoktu, sadece elektrikte sorujn vardı”
Ancak Viter’in bir zamanlar can simidi olarak gördüğü şey, yakında Ukrayna için bir handikap hâline gelebilir. Ukrayna parlamentosunun doğal gaz politikası alt komitesinin başkanı Andrii Zhupanyn, “Gazdan ısıtmayı sağlayacak hızlı bir alternatif yok” dedi ve merkezi ısıtma sistemlerine bağlı büyük şehirler için ciddi sorunlar oluştuğunu vurguladı.
Bu durum, Kovalenko ve pek çok aileyi çaresiz bırakıyor. Kovalenko ailesi, geçtiğimiz günlerde küçük oturma odalarında gaz biterse ne yapacaklarını tartışarak bir araya geldiler. 'Yemek pişirmek için gaz tüpü mü, mangal için kömür mü, yoksa sıcak su kesilirse diye ıslak mendil mi alınmalı' şeklindeki soruların yanıtlarını aradılar.
Ukraynalıların daha fazla zorluk karşısında gelenek hâline getirdiği gibi, son meydan okumayı alaycı bir mizahla karşıladılar.
16 yaşındaki kızları Yelyzaveta, “Kamp yapan arkadaşlarım var. Bana hepsini anlattılar” dedi. Annesi ise “Yani, sanki kamp yapıyormuşuz gibi yaşamaya hazırlanmamız mı gerekecek?” diye sordu.
Yelyzaveta ise “Belki” demekle yetindi.
Ukrayna gazda üretim kaybını telafi için ithalata ağırlık veriyor
Gaz kıtlığı tehlikesini bertaraf etmek için Naftogaz, üretim kayıplarını telafi etmek amacıyla ithalatı artırıyor. 2025’in ilk yarısında gaz ithalatı, 2024’ün aynı dönemine göre 19 kat arttı. Bu veri Ukraynalı enerji düşünce kuruluşu DiXi Group tarafından sağlandı.
Koretskyi, Ukrayna’nın kışı geçirmek için şimdi 4.4 milyar metreküp gaz ithal etmesi gerektiğini ve bunun maliyetinin yaklaşık 2 milyar dolar olduğunu söyledi. Naftogaz, Avrupa’dan ve Ukrayna hükümeti hibeleri ile Ukraynalı bankalardan alınan kredilerden fonun neredeyse dörtte üçünü garanti altına almış durumda, ancak saldırılar sürerse daha fazla gaza ihtiyaç duyulması muhtemel.
Ukrayna Rus saldırılarına karşı gaz depolarını yerin dibine gömüyor
İthal edilen gaz geldiğinde dron ve füzelerin vuramayacağı kadar derindeki yer altı tesislerinde depolanıyor. Koretskyi, yaklaşık 13 milyar metreküp gazın hâlihazırda depolandığını, bunun ülkenin kış ihtiyacının büyük bölümünü karşılamaya yeteceğini belirtti.
Ancak Rusya, yer altından gazı pompalayan kompresör istasyonlarını ve ülke genelinde dağıtan boru hatlarını da vurdu. Bu durum Ukrayna’nın depoladığı tüm gazı kullanamayabileceği korkusunu artırıyor.
Şimdilik, Kovalenko ailesinin dairesindeki radyatörler sıcak bir şekilde çalışıyor. Sadece kendisi ve kocası için endişelenecek olsaydı gazın ne kadar dayanacağını dert etmeyeceğini söyleyen Kovalenko, çocuklarının dondurucu soğukta acı çekeceği düşüncesinin kendisini dehşete düşürdüğünü söyledi.
Kovalenko şöyle devam etti:
“Gerçekten korkutucu, çünkü sadece kendinizden değil, ailenizden de sorumlu olduğunuzu anlıyorsunuz”
© 2025 The New York Times Company
