Michael D. Shear and Adam Liptak /The New York Times
Politico’nun pazartesi gecesi çevrimiçi yayınladığı, şubat ayından sızdırılmış görüş taslağına göre ABD Yüksek Mahkemesi, yaklaşık yarım yüzyıl boyunca kürtaj hakkını güvence altına alan dönüm noktası niteliğindeki Roe v. Wade kararını bozmak için gizlice oy kullandı.
Yargıç kararı politikacıların alması gerektiğini düşünüyor
Politico'ya göre Yargıç Samuel A. Alito Jr. tarafından yazılan görüş taslağında mahkemenin çoğunluğu Roe'nun devrilmesi yönünde oy kullandı. Kararın hatalı olduğunu söyleyen Alito, ABD’de bir nesilden uzun süredir siyasi tartışmaları alevlendiren konunun mahkemeler değil, politikacılar tarafından karara bağlanması gerektiğini söyledi. Alito, Roe'yu yeniden onaylayan Aile Planlaması v. Casey isimli ikinci karara atıfta bulunarak belgede "Roe ve Casey'nin reddedilmesi gerektiğine inanıyoruz. Anayasa’ya uymanın ve kürtaj konusunu halkın seçilmiş temsilcilerine iade etmenin zamanı geldi” diye yazdı.
İfşalanan görüş Yüksek Mahkeme ile tutarlı
Politico tarafından yayınlanan taslak Yüksek Mahkeme'nin izlediği biçim, uzunluk, tipografi ve yasal alıntıların metodolojisi de dahil olmak üzere diğer yayınlanan görüşleriyle tutarlı. İddiacı ve bazen de keskin tonla yazılmış taslak Alito'nun diğer fikirlerine çok benziyor. 98 sayfalık belgenin yayınlanması mahkemenin modern tarihinde eşi görülmemiş bir durum. Bu kadar önemli dava bir yana; ilk görüş taslakları nihai karar açıklanmadan önce neredeyse hiçbir zaman sızdırılmadı. İlk görüş taslakları, mahkeme kararının açıklanmasıyla genellikle değişir.
Ara seçim öncesi dengeleri değiştirebilir
Yargıçlar sızdırılmış taslak doğrultusunda bir karar açıklarsa, Capitol Hill'deki gücü kimin kontrol edeceğini belirleyecek Kongre ara seçimlerinden sadece aylar önce Amerikan yasalarında ve siyasetinde büyük bir değişiklik yaşanacak. Kürtaj başkanlık seçimlerinde geri plana çekilmiş olsa da iki partiyi ve ülkeyi uzun süredir bölen meselelerden biri. İlk taslaktaki gibi bir mahkeme kararı, ABD Kongresi’nde ve ülke genelindeki eyaletlerde prosedürün sınırlandırılıp sınırlandırılmayacağı veya nasıl kısıtlanacağı konusunda yeni siyasi tartışmaları başlatabilir.
Yargıçlardan 6’sı muhafazakar, 3’ü liberal
Politico raporu Alito'nun görüşünü destekleyerek oy kullanan yargıçların Clarence Thomas, Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh ve Amy Coney Barrett olduğunu söyledi. Haber kuruluşu, Yargıçlar Stephen G. Breyer, Sonia Sotomayor ve Elena Kagan'ın muhalefet ettiğini söyledi. Başyargıç John G. Roberts Jr.'ın ise ne yönde oy kullanmayı planladığı belli değildi.
1973'te dönüm noktası olan davada kürtaj için anayasal hak tesis eden Roe v. Wade kararı o zamandan beri Amerikan içtihatlarının merkezinde yer aldı. Mahkemenin dilinde, kadınların yasal kürtaja temel erişim haklarını sağlamlaştıran bir emsal oldu. Yıllar geçtikçe mahkeme bu hakka ilişkin kısıtlamaları kabul etti ancak Roe tarafından belirlenen temel yasal standarttan vazgeçmedi. Altı muhafazakar ve üç liberal yargıçtan oluşan mevcut Yüksek Mahkeme, geçtiğimiz yıl bu pozisyonu yeniden gözden geçirmeye istekli olabileceğine dair işaretler vermişti.
Muhafazakarlar kararı bozmaktan yana
Muhafazakar yargıçlar aralık ayındaki Yüksek Mahkeme tartışmaları sırasında federal kürtaj kararlarını bozmasalar da ölçeklendirmeye ve düzenlemenin çoğunu eyaletlere bırakmaya istekli olduklarını belirtmişti. İki düzineden fazla muhafazakar eyaletteki yasa koyucular, mahkemenin Roe v. Wade davasını bozması halinde kürtajı fiilen yasaklayacak yasa tasarıları hazırladı. Yüksek Mahkeme Alito'nun görüş taslağını nihai konumu olarak kabul ederse, bu tasarıların hızla yasalaşmasının önü açılacak.
Görüş taslağı ne diyor?
Görüş taslağı Roe'ya karşı tanıdık argümanlar sunuyor. Anayasanın kürtaj hakkında fikir beyan etmediğini, metninde veya biçimindeki hiçbir şeyin anayasal kürtaj hakkını desteklemediğini belirten taslak, Roe’yu o kadar ciddi bir yanlış olarak görüyor ki kararın emsal olarak tutulmayı hak etmediğini savunuyor. Ayrıca, uygun yaklaşımın konuyu eyaletlere devretmek olduğunu vurgulanıyor.
“Mahkeme nasıl ayakta kalacak?”
Taslağa veya ona benzer bir karar alınırsa, ciddi sürtüşmeler yaşanacak Yüksek Mahkeme’nin meşruluğu sorgulanabilir. Üç liberal yargıç, mahkeme üyeliğindeki değişiklikten hemen sonra Roe'yu geçersiz kılmanın mahkemenin yetkisine zarar vereceğini söyledi. Yargıç Sotomayor bunu yapmanın varoluşsal bir tehdit oluşturacağını vurgulayarak, “Bu kurum, anayasanın ve okunuşunun sadece siyasi eylemler olduğu algısına karşı dayanabilecek mi?” diye sordu. Yargıç, “İnsanlar gerçekten siyasi olduğuna inanıyorsa, nasıl hayatta kalacağız? Mahkeme nasıl ayakta kalacak?" sorularını da sözlerine ekledi.
Tartışmalar yeniden başlayacak
Pazartesi gecesi görüş taslağının sızdırılması Washington’ı sarstı. Sızdırılan belge, dokuz yargıcı bir kez daha Amerikan hayatındaki en tartışmalı meselelerden birinin merkezine yerleştirdi. Ancak sızıntı, yargıçlar karar vermeden önce şiddetli, yeni bir siyasi tartışmanın başlangıcı olabilir. Cumhuriyetçi Arkansan Senatörü Tom Cotton, pazartesi gecesi yaptığı Twitter paylaşımında "Roe başından beri berbat bir hataydı. Yüksek Mahkeme'nin Anayasa'ya uymasını ve eyaletlerin bir kez daha doğmamış yaşamı korumasına izin vermesini rica ediyorum" diye konuştu. Ancak Yüksek Mahkeme ve Adalet Bakanlığı'nın gerekli her soruşturma aracını kullanarak derhal bu sızıntının kökenine inilmesi gerektiğini de söyleyerek taslak görüşün sızdırılmasına tepki gösterdi.
Demokratlar ayağa kalktı
Demokratik temsilciler ve liberal aktivistler de sızıntıyı eleştirdi. Ancak pek çok kişi sızan taslağı, seçmenlerin sonbahar seçimlerinde neden Demokratları desteklemesi gerektiğine dair bir sebebi olarak sundu. Demokratik Senatör Kampanya Komitesi'nin yönetici direktörü Christie Roberts, “Rapor doğruysa kürtaja erişim, doğum kontrolü ve kadın sağlığı hizmetlerine yönelik bu Cumhuriyetçi saldırı, 2022 seçimlerinin risklerini önemli ölçüde artırdı. Bu kritik anda, Yüksek Mahkeme yargıçlarını onaylama veya reddetme gücü için Demokratların Senato çoğunluğunu korumalı ve genişletmeliyiz” diye konuştu.
© 2022 The New York Times Company
