Manuela Andreoni / The New York Times
Davalar, JBS'nin New York Borsası'na kote olma arayışında olduğu ve bu sayede şirketin sermayeye erişiminin artacağı bir döneme denk geliyor. Davaların, tedarik zincirinin ormansızlaşmayla bağlantısı nedeniyle kısa süre önce Senato'da bir oturuma konu olan şirket üzerindeki baskıyı arttırması bekleniyor. Amerika Birleşik Devletleri de JBS'nin en büyük pazarı.
Ülkenin batısındaki Rondônia eyaleti tarafından açılan 17 dava, şirketlerin Amazon'un en harap olmuş koruma alanlarından biri olan ve 1996'da kurulduğundan bu yana orman örtüsünün yüzde 77'sini kaybeden Jaci-Paraná bölgesinde yetiştirilen sığırları satın aldığını söylüyor. Buradaki geleneksel toplulukların düzinelerce üyesi, bölgenin büyük bölümünü ele geçiren toprak gaspçıları ve çiftlik sahiplerinden korkarak bölgeyi terk etti.
Biyolojik çeşitliliğe zarar veriyor
JBS, Amazon yağmur ormanlarından en çok sığır satın alan şirket ve uzmanlar ormansızlaşmanın en büyük nedeninin çiftçilik olduğunu söylüyor. Orman tahribatı, iklim değişikliği ile birleştiğinde, gezegeni ısıtan gazları büyük miktarlarda depolayan nemli ekosistemler, bunun yerine atmosfere sera gazı salan daha kuru bölgelere yol açıyor. Sonuç, iklim değişikliği ve biyolojik çeşitlilik kaybıyla mücadele çabalarına karşı çifte darbe anlamına geliyor.
Otomotiv devleri de işin içinde
New York Times'ın 2021 yılında yaptığı bir araştırma, Jaci-Paraná'da yetiştirilen sığırlardan elde edilen derinin dünyanın en büyük otomobil üreticilerinden bazıları tarafından satılan kamyonet, SUV ve diğer araçların koltuklarında kullanıldığını ortaya çıkardı. JBS bu derinin önemli tedarikçilerinden biriydi. O dönemde, yasadışı olarak ormansızlaştırılan arazilerde yetiştirilen sığırları satın aldığı iddialarına itiraz etmişti.
Çarşamba günü yaptığı açıklamada JBS, tedarikçilerinin herhangi bir alanı yasadışı olarak işgal etmediğini garanti altına almak için Brezilya'da İngiltere'nin üç katı büyüklüğünde bir alanı kapsayan sağlam bir izleme sistemi yürüttüğünü söyledi. Şirket, "JBS, sürdürülebilir bir sığır eti tedarik zinciri konusunda kararlıdır" dedi.
İlk olarak Associated Press (AP) ve Agência Pública tarafından haberleştirilen 17 davadan üçü, JBS ve şirkete bölgedeki çiftliklerde yetiştirilen sığırları satmakla suçlanan bir grup çiftçi aleyhine. Diğer davalar ise bölgede yetiştirilen yüzlerce sığırı satın almakla suçlanan üç küçük et paketleyicisine karşı açıldı.
3,5 milyon dolarlık tazminat talebi
Rondônia eyaleti yetkilileri, çiftçilerin yasadışı olarak ormansızlaştırılan yaklaşık 1000 dönümlük arazide yetiştirdikleri 227 büyükbaş hayvanı 2019 ve 2021 yılları arasında JBS'ye sattıklarını söylüyor. Eyalet, şirketten ve çiftçilerden yaklaşık 3,5 milyon dolar tazminat talep ediyor. Ayrıca JBS'ye 400 bin dolardan fazla para cezası kesiyor, ancak bu cezalara mahkemede itiraz edilme olanağı da var.
JBS, Pará eyaletindeki federal savcıların 2009 yılında bir grup et paketleyicisinden çevreye zarar vermeleri nedeniyle davalar açmasının ardından son yıllarda uyum konusunda bazı ilerlemeler kaydetti. Savcılar davayı kazanamadı ancak sığır alımlarını denetleyen bir program oluşturmaya devam etti. Bu yıl Rondônia'da yapılan aynı denetimde JBS'nin sığır alımlarının yüzde 12'sinin yasalara uygun olmadığı tespit edildi.
Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva yönetiminde, yağmur ormanlarının Brezilya kısmındaki ormansızlaşma oranları son 12 ayda beş yılın en düşük seviyesine geriledi.
Brezilya'nın Belem kentinde bulunan ve kar amacı gütmeyen bir araştırma kuruluşu olan Imazon'da sığır yetiştiriciliği üzerine çalışan araştırmacı Paulo Barreto, "İşlerin iyiye gittiğine dair işaretler var" diyor. Ancak değişimin yeterince hızlı olmadığını da sözlerine ekledi.
Barreto, ormansızlaşmadan et paketleyicilerini sorumlu tutmayı amaçlayan davaların nadir olduğunu söyledi. Bunun nedeni, 2021 Times'ın araştırmasına göre, yasadışı olarak ormansızlaştırılmış arazilerde yetiştirilen sığırların satın alımlarının genellikle takip edilmesinin zor olması; çünkü hayvanların yasal çiftliklerden geldiğine dair sahte belgeler sunan aracılar aracılığıyla bu ticaret yapılıyor.
© 2023 The New York Times Company
