Katie Rogers / The New York Times
ABD Başkanı Joe Biden, Washington'un Çin'in Hint-Pasifik bölgesinde artan saldırganlığına karşı yeni bir güç olarak gördüğü Güneydoğu Asya ülkeleriyle stratejik bağlarını geliştirmeye çalışıyor. Bu çerçevede Biden, Pazar günü ABD-Vietnam ilişkilerini daha ileri bir düzeye taşımak için Vietnam'a gitti ve bu üst düzey temasta iş birliği noktasında birçok konu masaya yatırıldı.
Vietnam'ın Washington ile ilişkilerini en üst seviyeye çıkaracağını resmen teyit etmesinin ardından Vietnam'ın başkenti Hanoi'de yerel saatle Pazar akşamı düzenlenen basın toplantısında konuşan Başkan Biden, ABD'nin bir başka kritik Hint-Pasifik ortağıyla bağlarını güçlendirdiğini söyledi. Biden, ABD'nin bir Pasifik ülkesi olduğunu ve hiçbir yere gitmeyeceğini sözlerine ekledi.
Görüşmeler önemli bir fırsat
Basın toplantısı Biden'ın Hanoi'deki parti merkezinde Vietnam Komünist Partisi Genel Sekreteri Nguyen Phu Trong ile bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti. Bir tercüman aracılığıyla konuşan genel sekreter Biden'ı karşıladı ve görüşmelerinin iş birliğini geliştirmek için önemli bir fırsat olacağından bahsetti.
Biden toplantıda yaptığı konuşmada "Vietnam bir dost, güvenilir bir ortak ve uluslararası toplumun sorumlu bir üyesidir" şeklinde konuştu.
Vietnam yakınlaşmasına olumsuz yaklaşanlar
Öte yandan ABD'nin Vietnam'la yakınlaşmasına tepki gösteren bir kitle de var. İnsan hakları aktivistleri ABD hükümetini, bölgede ABD'nin hakimiyetini güçlendirmek adına yurtdışında demokrasi ve insan haklarını destekleme taahhüdünü bir kenara bırakmakla suçluyor. Bu görüşü savunanlar, Vietnam'ın Güneydoğu Asya'daki en otoriter ülkelerden biri olmaya devam ettiğine dikkat çekerek Trong hükümetinin son yıllarda topluma ve muhalefete karşı özellikle sert bir baskı uyguladığını belirtiyor.
ABD ve Vietnam, Soğuk Savaş yıllarında, 1955-1975 yıllarında 20 yıl süren kanlı bir savaş yürütmüştü. Savaşta 1 milyondan fazla Vietnam askeri ve 180 bine yakın sivil yaşamını yitirmiş, ABD de 58 bin askerini kaybetmişti.
Biden, Vietnam'ın insan hakları konusundaki siciline ilişkin bazı noktaları gündeme getirdiğini, ancak Trong hükümetinin bu konu özelinde tartışmaya kapalı bir tutum sergilediğini söyledi.
Çin'in karşısında duruyor
Vietnam, Çin'in Güney Çin Denizi'ndeki iddialı konumuna açıkça karşı çıkan birkaç Güneydoğu Asya ülkesi arasında yer alıyor. Bu kapsamda Trong, Biden'a Vietnam ve Güneydoğu Asya'nın geri kalanının çıkarlarına verdiği desteği dile getirerek bu durumu mutlulukla karşıladığını belirtti.
Beklenenden yaklaşık 90 dakika sonra gerçekleşen basın toplantısında gazetecilerden gelen soruların birçoğu Amerika'nın Çin ile olan ilişkilerine odaklanırken, Pekin'in ABD'ye yönelik "Soğuk Savaş" zihniyetine sahip olduğu yönündeki suçlamaları da gündeme geldi.
Çin ile ilişkilerimiz düzelsin istiyorum
Biden sözlerinin devamında "Çin'i kontrol altına almak istemiyorum. Sadece Çin ile ilişkilerimizin iyi ve düzgün olduğundan emin olmak istiyorum" şeklinde konuştu. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile aylardır konuşmadığını da sözlerine ekleyerek Xi'nin iç meselelerle uğraşmakla meşgul olduğunu söyledi. Biden konu hakkında "Bakın, bu bir eleştiri değil. Bu bir gözlem. Şu anda elleri dolu" dedi.
'Üçüncü Dünya' düzeltmesi
Biden konuşması sırasında verdiği cevaplarda iki kez "Üçüncü Dünya"dan bahsetti ki bu gelişmekte olan ülkelerdeki pek çok insanı rahatsız eden bir ifadeydi. Biden bu hatasını fark ederek sonrasında "Güney Yarımküre" dedi.
Biden, Yeni Delhi'deki 20'ler Grubu zirvesine katılmak üzere gittiği Hindistan'dan Pazar günü Hanoi'ye geçti. Toplantıda kendisi ve grubun diğer liderleri, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini ya da savaşı acımasızca yürütmesini kınamak yerine Ukrayna halkının "çektiği acılara" ağıt yakan bir bildiri yayınladı.
Adil ve kalıcı barış
Hanoi'de Biden, Rusya ve Çin'in her ikisinin de G20 grubunun üyesi olması nedeniyle deklarasyonun daha güçlü olamayacağını öne sürdü, ancak liderlerin Ukrayna'da "adil ve kalıcı barış için adalet ihtiyacı" konusunda anlaştıklarını söyledi.
Basın toplantısı sona erdiğinde, Başkan Biden başka bir soruyu yanıtlamaya başlamadan önce gazetecilere yatmak istediğini söyledi. Bu esnada Biden'ın bir yardımcısı Başkan'ın sözünü keserek basın toplantısının sona erdiğini duyurdu.
© 2023 The New York Times Company
