Vivian Yee / The New York Times
Gazze'de zeytin ağaçları, çiçek bahçeleri, fabrikaları, dükkânları ve onlarca yıldır inşa edip hayatlarını sürdürdükleri evleri vardı. Aile fotoğraflarına, biblolara, işlemeli şallara bağlı anıları vardı. Kullanacakları arabaları, katılacakları dersleri, birkaç dakika uzaklıkta plajları vardı.
Kahire güvenli, ama gelecek yok
Şimdi, on binlerce Filistinlinin kaçtığı Mısır'ın başkenti Kahire'de, kendilerini betona bakan kiralık dairelerde buluyorlar. Çok az iş imkanları var, birikimleri azalıyor ve çocukları için okulları yok. Kahire bir bakıma güvenli olduğunu bildikleri ama bir geleceklerinin burada olmadığını bildikleri yeni bir dünya.
Mısır'da yasal statüleri olmadığı için ya da Gazze Şeridi'nin ne zaman yeniden normal bir hayat sunacağı belli olmadığı için çoğu sıkışmış durumda: Hayatlarını kuramıyor, şanslarını üçüncü bir ülkede deneyemiyor ya da evlerine dönmeyi planlayamıyorlar.
Filistinliler fiziksel olarak Mısır'da. Zihinsel olarak ise artık var olmayan bir Gazze'nin hatırasına tutunmaya çalışıyorlar.
Gerçek hayatımızı geri istiyoruz
Aralık ayında ailesiyle birlikte Gazze'den Mısır'a gelen 60 yaşındaki Nahla al-Bashti, "Bunun hayatımızda sadece geçici bir dönem olduğunu hissediyoruz" dedi. Gelir umuduyla kısa bir süre önce kiraladığı küçük mutfakta nar pekmezi ve diğer Filistin yemekleri satmaya başlamış ve bu arada eski bahçesindeki meyve ağaçlarını özlüyor. Nahla al-Bashti sözlerinin devamında "Gerçek hayatımızı geri istiyoruz. Kendimi boğulmuş hissediyorum" şeklinde konuştu.
Ancak bu dönemin ne kadar geçici olduğu açık bir soru olarak kalıyor. Filistinliler için Mısır istikrarsız bir ülke: Filistin davasını desteklediğini ilan eden ve Gazze'deki savaşı kınayan, ancak Hamas'a karşı duyduğu güvensizlik nedeniyle İsrail ile birlikte bölgeyi 17 yıldır abluka altında tutan bir ülke.
Mısır halkın Gazze'de kalmasını istiyor
Mısır, savaş sırasında Gazze'ye insani yardım için önemli bir kanal olmasına rağmen yetkililer, ulusal güvenliği tehdit edebilecekleri ve Gazze'yi boşaltmanın gelecekteki bir Filistin devleti olasılığını yok edebileceği uyarısında bulunarak çok sayıda Filistinli mültecinin ülkeye girmesine şiddetle karşı çıkıyor.
Yine de Kahire'deki Filistin büyükelçisinin söylediğine göre 100 bin kadar Filistinli bağlantıları aracılığıyla, resmi olmayan aracılara para ödeyerek ya da Mısır hükümetinin tedavi için sponsor olduğu ağır yaralı ya da ağır hasta kişilerden biri olarak sınırı geçmeyi başardı.
Gazze'de tercümanlık yapan 25 yaşındaki Shereen Sabbah, ailesiyle birlikte sınırı geçtiğinde Gazze'den ayrılacağı için kendini kötü hissettiğini söyledi. Evsiz, arkadaşsız ve işsiz kalmak üzereydiler.
Sabbah ve kız kardeşlerinin büyüdüğü ev, çevresindeki zeytin ve narenciye bahçeleriyle birlikte yerle bir oldu. Kayınbiraderinin araç tamirhanesi olan işyeri de öyle. Birikimleri neredeyse tükenmişti. Sabbah'ın söylediğine göre anne babaları ve diğer kardeşleri hâlâ Gazze'de bombalardan kaçıyorlar.
Gelecek de yok geçmiş de yok, hiçbir şey yok
Sabbah'ın kız kardeşi 31 yaşındaki Fatma Shaban, "Aslında geleceğin yok, geçmişin yok, hiçbir şeyin yok" sözlerini kaydetti. Mısır'da onlara her şey garip geliyordu.
Filistinliler uzun zamandır etsiz, meyvesiz, sebzesiz, elektriksiz, duşsuz kalmışlardı. Mısır'ın bolluğu, güvenliği üzerlerinde bir şok etkisi yaratmıştı. Ama Gazze'deki ailelerinin bunların hiçbirine sahip olmadığını unutamıyorlardı.
Gazze'den ailesiyle birlikte Kahire'ye kaçan mimar 28 yaşındaki Husam al-Batniji "Tek derdimizin yiyecek bulmak ve hayatta kalmak olduğu bir savaştan geçtiğimizi anlayamıyorduk. Ve sonra insanların normal hayatlar yaşadığı başka bir dünyadaydık" dedi ve sözlerine şöyle devam etti:
"Ve sorduk, neden biz de normal bir hayat yaşayamıyoruz?"
Vize sorunu
Filistinlilerin yaşadığı duygusal belirsizlik, Mısır'daki yasal belirsizlikle birebir örtüşüyor. Gelenlerin çoğunun aldığı 45 günlük turist vizesinin süresi dolduğunda, Filistinliler banka hesabı ve işyeri açmak, başka ülkelere vize başvurusunda bulunmak ya da çocuklarını Mısır devlet okullarına kaydettirmek için gerekli ikamet belgelerini alamıyor.
Suriye, Sudan ve diğer ülkelerden Mısır'a gelen mültecilere yardım eden Birleşmiş Milletler kuruluşuna da resmi olarak kayıt yaptıramıyorlar. Ajans sözcüsü Rula Amin, Mısır'ın Filistinlileri kabul etmesi için onay vermediğini söyledi.
Ülkeler Filistinlileri kalıcı olarak ülkelerine istemiyor
Filistinlileri destekleyen BM ajansının Mısır'da faaliyet göstermek için yasal bir yetkisi yok. Mevcut savaşın başlamasından bu yana hiçbir ülke çok sayıda Filistinliyi kalıcı olarak yerleştirmek ya da sığınmak üzere kabul etmedi.
Amin, Arap ülkeleri İsrail'in Filistinlilerin sürgününü kalıcı hale getirmeye çalışarak siyasi ve güvenlik sorunlarına yol açmasından ve gelecekte Filistin devletini tehdit etmesinden korkuyor. Benzer nedenlerle, Batılı ülkeler Filistinlilerin Gazze'de kalabilmeleri gerektiğini açıkça söylerken, ülke içindeki göçmen karşıtı duygular da bu süreci zorlaştırıyor.
Mısır'ın Filistin korkusu
Mısır'da ise hükümet, Gazze ve İsrail'e sınırı olan Sina Yarımadası'na göç eden Filistinlilerin radikalleşmesinden endişe ediyor. Yıllardır Mısır'ı rahatsız eden mevcut Sina militan gruplarına katılmalarından ya da Mısır topraklarından İsrail'e saldırılar düzenlemelerinden korkuluyor.
Filistinliler Kahire'de, megakentte saatler süren yolculuklardan ürktüklerini ve evlerine benzetmekten vazgeçemedikleri kiralık odalar için fazla büyük hissettiklerini söylüyorlar. O evleri yakında geri döneceklerini düşünerek terk ettiler. Şimdi biraz giysi ve Gazze'deki ailelerinin hala hayatta olup olmadığını öğrenmek için neredeyse hiç durmadan kontrol ettikleri telefonları dışında neredeyse hiçbir şeyleri yok.
Aile üyelerine göre el-Batniji'nin düzinelerce akrabası savaşta öldürüldü. Geride bir mücevher fabrikası ve mağazası ile el-Batniji'nin babasının çeyrek asırdır inşa ettiği çok kuşaklı evlerini bıraktılar.
El Batniji, Mısır'da babasının fabrika açacak sermayesi ve yeniden başlayacak cesareti olmadığını söylüyor. Bu yüzden ellerinden geldiğince geçimlerini sağlamaya çalışıyorlar. Kardeşi kullanılmış giysiler satıyor, el Batniji ise mimarlık firmaları için internet üzerinden serbest çalışıyor.
Shaban, Mısırlı gönüllüler aracılığıyla Mısırlı bir şirketten teklif almış. Ancak 2,5 saatlik ilk şaşırtıcı otobüs yolculuğundan sonra işi bırakmış. Shaban işi bırakma gerekçesini "Çok uzaktı ve travma geçiren çocuklarımın evde bana ihtiyacı vardı" sözleriyle açıkladı.
Başka bir yabancı, bir profesörün araştırması için video çevirme işi bulurken, kız kardeşi Sabbah, Kanada göçmenlik bürosu için uzaktan çeviri yapıyor. Ancak fotoğrafçı olan üçüncü kız kardeşi Ola iş bulamıyor.
Shaban'ın 12 ve 10 yaşındaki çocukları Batı Şeria'daki bir okulda online derslere başlayacak. Ancak ailenin tek dizüstü bilgisayarı yetişkinlerin işleri için gerekli olduğundan, çocuklar kaçırdıkları sekiz aylık eğitimi ebeveynlerinin telefonlarından telafi edecekler.
Mısır'daki Filistinliler her zaman kalmayı ya da geri dönmeyi tartışıyor. Gidecek olurlarsa okul olacak mı? Ya da su, kanalizasyon, elektrik ne durumda olacak?
Shaban ve Ola Sabbah başka bir ülkede, belki de Körfez'de düzgün bir hayat istiyorlar, ancak vize başvurusu yapmaları mümkün değil. Yine de bir gün geri dönmeyi umuyorlar.
Shaban "Sorun Gazze'de değil. Gazze'yi seviyorum. Sorun çocuklarımın geleceği. Gazze'yi yeniden inşa etmek ne kadar sürecek? Yıllar mı, on yıllar mı, aylar mı? Bilemezsiniz" sözlerini kaydetti.
Ama Shereen Sabbah için cevap açıktı.
"Burası güvenli ama benim için ev değil. Çünkü benim için ev Gazze'dir"
© 2024 The New York Times Company
